_1877607562.jpg)
Historia marki PENTAX - geneza
1. Powstanie marki PENTAX
Na naszej stronie opisaliśmy już historie niemal wszystkich największych firm z branży fotograficznej. Jednak słowo „niemal” jest tu bardzo ważne, gdyż pozostała nam jeszcze jedna firma, której początki sięgają 1919 roku. Firma o burzliwej historii, która tyle razy zmieniała nazwę i właścicieli, że w jej przypadku lepiej posługiwać się marką przez nią stworzoną. Tą marką jest PENTAX.
Nazwa handlowa PENTAX powstała ponad pół wieku temu, jednak aby doszukać się jej korzeni, musimy cofnąć się do listopada 1919 roku, kiedy to niejaki Kumao Kajiwara w tokijskiej dzielnicy Toshima założył firmę o nazwie Asahi Kogaku Goshi Kaisha (Asahi Optical Joint Stock Co.).
Asahi oznacza wschodzące Słońce, co niejako z definicji zobowiązywało spółkę do dynamicznego rozwoju. Nic więc dziwnego, że już od samego początku istnienia, dzięki zastosowaniu nowoczesnych technik polerowania szkła, firma dała się poznać jako producent wysokiej jakości soczewek wykorzystywanych w okularach, teleskopach oraz innych cywilnych i wojskowych instrumentach optycznych. W 1923 roku rozpoczęto wytwarzanie pierwszych obiektywów do projektorów filmowych, co pozwoliło rozwijać się firmie przez kilka kolejnych lat i prowadzić prace nad poszerzeniem oferty o nowe produkty. Dzięki temu, w 1929 roku zaczęto projektować obiektywy do aparatów fotograficznych. Owocem tych prac był wprowadzony na rynek w 1931 roku tryplet Corona Anastigmat 105 mm f/4.5, który montowano w aparatach Happy Hand Camera formatu 6.5×9 cm, produkowanych przez Molta Camera Company, czyli ówczesną Minoltę. W kolejnych latach w ofercie Asahi pojawiły się także obiektywy Actiplan Anastigmat 105 mm f/4.5 dla dalmierzy Minolta i Auto Minolta oraz Corona Anastigmat 75 mm f/4.5 dla aparatów Semi Minolta na film 120. Współpraca z Minoltą trwała aż do rozpoczęcia II Wojny Światowej. Przez te lata produkowano m.in. 4-elementowe obiektywy typu Tessar o nazwie Promat Anastigmat i ogniskowych 75 mm i 105 mm, które posiadały światłosiłę f/3.5 i były montowane w aparatach Auto Semi Minolta i Auto Press Minolta.
W latach 1932–1933 Asahi kooperowało z jeszcze jednym dużym producentem aparatów fotograficznych, firmą Konishi, czyli protoplastą wszystkim znanej firmy Konika. Również i w tym przypadku współpraca polegała na dostarczaniu obiektywów fotograficznych. Były one na początku montowane w aparatach serii 127 Pearlette, a w późniejszym okresie tryplet Optor Anastigmat 105 mm f/4.5 produkowany przez Asahi zastąpił niemiecki obiektyw Tinar Anastigmat 105 mm f/6.3 stosowany w aparatach Konishi Idea Showa 8 i Konishi Pearl Showa 8 formatu 6.5×9 cm.
Przełożyło się to na dalszy rozwój spółki, która w roku 1934 wybudowała nową fabrykę poza Tokio. Po śmierci pana Kumao Kajiwara firmą zarządzał jej wieloletni pracownik, pan Saburo Matsumoto. Dostrzegł on ogromny potencjał w rynku fotograficznym i dlatego zamierzał skupić się na rozwijaniu tego profilu działalności. Niestety w roku 1937 jego plany zostały pokrzyżowane, gdyż Asahi, jak większość japońskich producentów, przeszło pod nadzór rządu wojskowego i zostało zmuszone do produkcji przyrządów optycznych dla armii. Matsumoto szybko znalazł wyjście z tej sytuacji i w roku 1938 kupił w Tokio niewielką fabrykę, którą nazwał Asahi Optical Co. Ltd. i przeniósł do niej produkcję obiektywów fotograficznych. Niestety zabieg ten na niewiele się zdał, gdyż w krótkim czasie nowy zakład został także zmuszony do produkcji na potrzeby wojska.
 Logo Asahi Optical Company |
Okres II Wojny Światowej nie sprzyjał rozwojowi konsumenckiego rynku fotograficznego, jednak dzięki produkcji przyrządów do fotografii lotniczej Asahi mogło wciąż pozostawać w biznesie foto i rozwijać swoje technologie produkcyjne. Niestety zniszczenia wojenne nie ominęły fabryk należących do firmy i pod koniec wojny trzeba było wstrzymać produkcję.
Większość osób zatrudnionych w fabryce zginęła, a spółka popadła w długi. W rezultacie Matsumoto zmuszony był sprzedać ocalałe wyposażenie firmy, gdyż prawdopodobieństwo odzyskania zaległych płatności od rozwiązanego wówczas rządu wojskowego było równe zeru. Firmie udało się wznowić działalność latem 1946 roku, kiedy otrzymano pierwsze zamówienia od armii amerykańskiej na dostawy soczewek do lornetek. Zaraz potem zaczęto podpisywać także kontrakty z lokalnymi firmami i produkcja soczewek ruszyła w Asahi pełną parą.
Jednak Matsumoto pragnął, aby zarządzana przez niego spółka nie była jedynie dostawcą części i podzespołów, a pełnoprawnym wytwórcą produktów konsumenckich. Udało się to zrealizować wiosną 1948 roku, kiedy to pod nową nazwą Asahi Kogaku Kogo Kabushi Kaisha (Asahi Optical Co. Ltd) wprowadzono na rynek teleskop przeznaczony do obserwacji obrączkowego zaćmienia Słońca, które w maju tegoż roku widoczne było w północnej Japonii. Choć tubus teleskopu wykonany został z tektury, to znalazły się w nim wysokiej jakości soczewki i dzięki temu cieszył się on sporą popularnością. Jednak prawdziwym przebojem rynkowym okazała się zaprezentowana w tym samym roku miniaturowa lornetka 6×15 Jupiter. Na jej soczewkach zastosowano opracowane przy współpracy z Uniwersytetem Nagoya powłoki antyodbiciowe, co gwarantowało znakomite własności optyczne i stawiało Jupitera w czołówce ówczesnych lornetek tej klasy.
 6×15 Jupiter |
Na przełomie lat 40-tych i 50-tych ubiegłego wieku spółka powróciła też do współpracy z producentami aparatów i w rezultacie z jej linii produkcyjnych schodziło miesięcznie tysiące obiektywów, które montowano w aparatach firm Chiyoda Kogaku Seiko K.K (Minolta), Konishiroku Shashin Kogyo K.K. (Konica) oraz Sanwa Shokai Co., Ltd. Pracy było tak dużo, że w szczytowym momencie w ciągu dnia w fabryce zajmowano się polerowaniem soczewek i nanoszeniem na nie powłok antyodbiciowych, a nocami przewożono je do domu pana Matsumoto i tam łączono za pomocą kleju optycznego.
Pomimo to, pan Matsumoto wciąż marzył o stworzeniu aparatu fotograficznego pod własną marką. Jednak nie chciał on iść drogą wytyczoną przez konkurencyjne firmy z Japonii, które często kopiowały lustrzanki dwuobiektywowe Rolleiflex oraz dalmierze Leica i pragnął zaoferować swój własny, innowacyjny produkt. Mówi się, że był on osobą kochającą wyzwania i uwielbiał robić wiele rzeczy inaczej niż inni. Dlatego też skupił swoje siły na opracowaniu lustrzanki jednoobiektywowej na film 35 mm, gdyż uważał, że to do tego typu aparatów należy przyszłość fotografii. Była to bardzo odważna koncepcja, tym bardziej, że na rynku oferowanych było bardzo niewiele aparatów tego typu.
Prace nad lustrzanką Asahi rozpoczęto w 1949 roku, jednak pomimo upływu wielu miesięcy pan Matsumoto nie mógł pochwalić się konkretnymi rezultatami. Doszedł więc do wniosku, że bez odpowiedniego zespołu wykwalifikowanych inżynierów nie będzie mu dane spełnić swojego marzenia. Zwrócił się zatem z prośbą o pomoc do pana Ryohei Suzuki, który od 1933 roku pracował w dla innego producenta obiektywów współpracującego z firmą Konishiroku i którego poznał kilka lat wcześniej. Nie trzeba było go długo namawiać na współpracę, jednak specjalizował się on w projektowaniu obiektywów i dość szybko okazało się, iż w zespole potrzeba jeszcze jednej osoby, która zna arkana budowy aparatów. Z pomocą przyszedł pan Nobuyuki Yoshida – kolega pana Suzuki, który także pracował dawniej dla Konishiroku. Inżynierowie zasiedli więc do stołów kreślarskich z założeniem, że Yoshida stworzy korpus lustrzanki, a Suzuki dedykowane do niej obiektywy.
 Zespół projektowy Asahi Optical: (od lewej) Ryohei Suzuki, Nobuyuki Yoshida, Saburo Matsumoto |
Jak w rzeczywistości przebiegały prace projektowe zapewne nigdy się nie dowiemy, gdyż źródła są tu sprzeczne. Jedne podają, iż konstruktorzy bazowali jedynie na starym, niemieckim aparacie Reflex-Korelle formatu 6×6 cm, który Matsumoto kupił jeszcze przed wojną. Choć wiedzieli oni o istnieniu lustrzanek Kine-Exakta oraz Contax S, to nie mieli do nich dostępu ze względu na fakt, iż nigdy wcześniej nie były one oficjalnie sprzedawane w Japonii. Inne źródła mówią, że inspiracją dla inżynierów była oferowana od 1938 roku lustrzanka Praktiflex KW. Tak czy owak, w roku 1951 firma Asahi mogła pochwalić się pierwszym prototypem swojej lustrzanki jednoobiektywowej na film 35 mm, którą nazwano Asahiflex.
 Prototyp lustrzanki Asahiflex |
Aparat wszedł do produkcji w 1952 roku pod nazwą Asahiflex I, jako pierwsza japońska lustrzanka jednoobiektywowa na film 35 mm. Choć była ona oferowana tylko w Kraju Kwitnącej Wiśni, to wyróżniała się spośród innych tego typu produktów sprzedawanych na całym świecie. Posiadała bowiem mechanizm lustra powiązany ze spustem migawki – po zdjęciu palca ze spustu lustro wracało do pozycji spoczynkowej. Była to dopiero namiastka lustra samopowrotnego, jednak rozwiązanie i tak było bardziej innowacyjne, niż to stosowane w większości lustrzanek, w których opuszczenie lustra następowało dopiero po naciągnięciu filmu. Niestety stwarzało ono problemy przy dłuższych czasach migawki, gdzie konieczne było trzymanie spustu, aż do jej zamknięcia, aby opadające lustro nie przysłoniło materiału światłoczułego. Warto tutaj zaznaczyć, że w lustrzankach obraz w wizjerze optycznym widoczny jest tylko wtedy, gdy lustro jest opuszczone, dlatego tak istotne jest, aby wracało ono jak najszybciej do pozycji spoczynkowej. W przeciwnym razie wizjer jest ciemny i nie mamy możliwości kadrowania.
 Lustrzanka Asahiflex I oferowana była w latach 1952–53. |
Asahiflex I wyposażony był w wizjer lustrzany, w którym obraz był odwrócony, dlatego konstruktorzy zastosowali też dodatkowy celownik optyczny. Posiadał on kąt widzenia odpowiadający obiektywowi o ogniskowej 50 mm, czyli takiej, jaką posiadał oferowany wraz z korpusem Takumar 50/3.5 z mocowaniem na gwint 37 mm.
 Pracownicy Asahi Optical w 1953 roku. |
Aparat oferował dość nietypowe czasy otwarcia migawki: B, 1/20, 1/30, 1/40, 1/60, 1/100, 1/200, 1/500 sek i choć cieszył się dość dużą popularnością w Japonii – sprzedano łącznie ok. 7500 egzemplarzy tego modelu – to podobno wiele z nich trafiło do serwisu ze względu na problemy z synchronizacją błysku. Dlatego już w 1953 roku rozpoczęto produkcję aparatu Asahiflex IA, w którym znalazło się dodatkowe złącze synchronizacyjne (X-sync) dla zewnętrznej lampy błyskowej. Zmieniono także konstrukcję migawki, dzięki czemu możliwe było ustawianie czasów: B, 1/25, 1/50, 1/100, 1/200 i 1/500 s.
 Reklama aparatu Asahiflex |
Asahiflex IA sprzedał się w liczbie 11 500 sztuk, jednak prawdziwym hitem okazał się zaprezentowany w 1954 roku model Asahiflex IIB. Był on oferowany także w USA i został wyposażony w samopowrotne lustro, które opadało zaraz po zamknięciu migawki. Producent w reklamach chwalił się, iż jest to pierwsza lustrzanka z tego typu rozwiązaniem, jednak już w 1947 roku węgierska firma Gamma mogła pochwalić się nim w swoim aparacie o nazwie Duflex. Był on jednak oferowany tylko na rynku lokalnym i sprzedano zaledwie 800 sztuk tego modelu. Samopowrotne lustro zastosowano także w prototypowej, japońskiej lustrzance średnioformatowej Orchid, która nigdy nie weszła do seryjnej produkcji. Zatem w przypadku Asahiflex IIB możemy mówić jedynie o pierwszej seryjnie produkowanej lustrzance oferowanej na rynku światowym, w której zastosowano samopowrotne lustro. Aparat doczekał się swojego następcy, czyli modelu Asahiflex IIA. W nowym produkcie na przedniej ściance umieszczono dodatkowe pokrętło pozwalające wybrać czasy migawki z zakresu 1/25–1/2 sekundy.
Rozwój lustrzanek Asahiflex szedł w parze z rozwojem linii obiektywów na gwint 37 mm. Oprócz wspomnianego już Takumara 50/3.5 firma Asahi oferowała także modele o ogniskowych 58, 83, 135 i 500 mm. Niestety w sprzedaży nie znalazły się obiektywy szerokokątne, gdyż podczas ich konstrukcji napotkano na problemy techniczne wynikające z faktu, że lustro zastosowane w korpusie powodowało winietowanie. Warto też poświęcić kilka słów samej nazwie Takumar. Pochodzi ona bowiem od imienia japońskiego malarza Takuma Kajiwara, który był wujem pana Matsumoto.
Produkcja pierwszej serii lustrzanek Asahiflex zakończyła się w 1957 roku, kiedy to producent zaprezentował światu pierwszą japońską lustrzankę jednoobiektywową wyposażoną w wizjer wykorzystujący pryzmat pentagonalny. Nazwano ją Asahi PENTAX – od słów PENTAprism (pryzmat pentagonalny) i AsahifleX (pierwszy japoński aparat SLR 35 mm). Ten dźwięczny zlepek wyrazów dał początek legendarnej już marce i całej serii aparatów PENTAX, które są produkowane nieprzerwanie od ponad 50 lat.
Ale o nich będziecie mogli przeczytać w kolejnej części naszego cyklu.
 Reklama lustrzanki Asahi PENTAX z 1958 roku. |
Artykuł został przygotowany przy współpracy z firmą Apollo Electronics Sp. z o.o. – dystrybutorem aparatów PENTAX w Polsce.
Sponsorem artykułu jest firma Apollo Electronics Sp. z o.o.
Optyczne.pl jest serwisem utrzymującym się dzięki wyświetlaniu reklam. Przychody z reklam pozwalają nam na pokrycie kosztów związanych z utrzymaniem serwerów, opłaceniem osób pracujących w redakcji, a także na zakup sprzętu komputerowego i wyposażenie studio, w którym prowadzimy testy.