Zaawansowane lustrzanki Nikona przyzwyczaiły nas do wysokiego poziomu wygody użytkowania i model D800E nie stanowi tutaj wyjątku. Dzięki dużej i dobrze wyprofilowanej rękojeści aparat bardzo pewnie i wygodnie leży w dłoni. Istotny wpływ na to ma również gumowy materiał, którym została ona wyłożona, i który dodatkowo poprawia stabilność uchwytu. Dostęp do wszystkich elementów sterujących jest swobodny i nie trzeba się gimnastykować podczas ich używania. Drobne zastrzeżenia można mieć jedynie do pokrętła zmiany trybu pomiaru światła. Jego niewielkie rozmiary oraz spory opór podczas przekręcania powodują, że jego użytkowanie bywa czasem kłopotliwe. Pozytywny wpływ na wygodę użytkowania ma niewątpliwie duża liczba przycisków i pokręteł. To, w połączeniu z możliwością programowania niektórych z nich sprawia, że podczas fotografowania sporą liczbę ustawień możemy wykonać z poziomu elementów sterujących, wspomagając się informacjami wyświetlanymi w wizjerze lub na monochromatycznym panelu LCD. Do głównego menu zatem zagląda się raczej rzadko. Samo menu natomiast jest bardzo rozbudowane, a jego przeglądanie można przyspieszyć, korzystając po prostu z ostatniej zakładki, którą stanowi programowalne Moje menu lub lista ostatnio używanych ustawień.

Z punktu widzenia użytkowania aparatu, warto zwrócić uwagę na różne dodatkowe funkcje i możliwości jakie posiada D800E. Z pewnością można wyróżnić cichy tryb wyzwalania migawki „Q”, czy chociażby różne opcje wyboru obszaru zdjęcia (poza standardowym trybem FX (36×24 mm) możemy wybierać spośród następujących opcji kadrowania: 1.2×30×20 mm, DX 24×16 mm oraz 5:4 30×24 mm). Dużą zaletą z punktu widzenia użytkowania są uszczelnienia (wspominaliśmy o nich już w poprzednim rozdziale) chroniące aparat przed wpływem kurzu i wilgoci. Warto także docenić możliwość obsługi bezprzewodowej sieci Wi-Fi i przewodowej Ethernet przy użyciu opcjonalnego przekaźnika bezprzewodowego WT-4 oraz możliwość podłączenia opcjonalnego odbiornika GPS o oznaczeniu GP-1. Takie dodatkowe funkcje, jak zdjęcia czy filmy poklatkowe, tryb HDR oraz wielokrotna ekspozycja również mogą okazać się użyteczne i docenione przez część fotografów.

Obiektywy

Nikon D800E przeznaczony jest głównie do stosowania obiektywów pełnoklatkowych. Tak samo jak w innych modelach pełnoklatkowych Nikonów istnieje możliwość korzystania z obiektywów przeznaczonych do lustrzanek z matrycami formatu DX, co wiąże się jednak z mniejszym kołem obrazowym rzucanym na matrycę. W takiej sytuacji wystarczy wybrać opcję, dzięki której zdjęcie będzie zapisywane tylko w formacie DX. Aparat może również automatycznie rozpoznawać obiektyw do niego podłączony i wybierać właściwy obszar zdjęcia jaki ma zapisać.

Oprócz obiektywów Nikkor można oczywiście stosować obiektywy firm niezależnych, takich jak np. Samyang, Sigma, Tamron, Tokina, Voigtlander czy Zeiss.

Szybkość

W tej kategorii nie mamy szczególnych zastrzeżeń do D800E. Aparat jest gotowy do użycia natychmiast po przekręceniu włącznika na pozycję ON. Ponadto w innych aspektach związanych z szybkością działania nie można doszukać się jakichkolwiek wad. Przeglądanie zdjęć w powiększeniu, kasowanie i formatowanie karty, poruszanie się po menu – wszystko to odbywa się sprawnie i bez opóźnień. Jedynie ładowanie ostatniego poziomu miniaturek (72 zdjęcia) może zabrać małe kilka sekund.

Zdjęcia seryjne

Nikon D800E posiada dwa tryby zdjęć seryjnych: szybki (CH) oraz wolny (CL). W tym pierwszym maksymalna prędkość fotografowania sięga 4 kl/s jeśli zapisujemy zdjęcia w formacie FX lub 5:4 oraz 5 kl/s, jeśli format zdjęcia ustawiony jest na DX lub 1.2x. W formacie DX prędkość fotografowania w trybie szybkim może osiągnąć nawet 6 kl/s, jeśli korzystamy z opcjonalnego uchwytu pionowego MB-D12. Tryb wolny natomiast umożliwia wybranie prędkości fotografowania w zakresie od 1 do 5 kl/s z krokiem jednostkowym. Można zatem dostosować szybkość fotografowania do sytuacji, w której będziemy wykonywać zdjęcia. W menu ustawień osobistych w zakładce d znaleźć można znaleźć także opcję pozwalającą określić maksymalną liczbę zdjęć w trybie seryjnym. Dostępne ustawienia pozwalają na wybranie liczby z zakresu od 1 do 100.

Test szybkości wykonaliśmy z kartą Sandisk CompactFlash Extreme Pro o pojemności 16 GB. Zdjęcia wykonywane były przy czułości ISO 1600 i migawce 1/1000 sekundy. Pliki RAW (14-bitowe) zajmowały 74.8 MB (nieskompresowane) oraz 50.1 MB (skompresowane bezstratnie) natomiast pliki JPEG zapisane w najlepszej możliwej jakości, 24.8 MB. W przypadku formatu DX, skompresowane bezstratnie RAW-y zajmowały 22.6 MB, a JPEG-i 10.3 MB.

Spójrzmy na dokładne wyniki dla trybu szybkiego (H), przy zapisywaniu zdjęć w rozmiarze FX.

Aparat osiąga początkowo deklarowane 4 kl/s we wszystkich przetestowanych przypadkach. Widać, że w przypadku JPEG-ów prędkość tę jest w stanie utrzymać przez około 10 sekund. Kiedy zdecydujemy się na zapis RAW-ów, aparat będzie w stanie fotografować z maksymalną prędkością przez około 4 sekundy. W przypadku JPEG-ów po wykonaniu serii prędkość spada do wartości około 2.1 kl/s. Dla RAW-ów spowolnienie jest oczywiście znacznie wyraźniejsze. Warto jednak w takim przypadku wybrać opcję RAW-ów skompresowanych bezstratnie, bowiem średnia prędkość fotografowania będzie wyższa niż dla RAW-ów nieskompresowanych.

Przejdźmy teraz do wyników otrzymanych w trybie szybkim dla zdjęć zapisywanych w rozmiarze DX.

Stosując odpowiednio szybką kartę pamięci, przy zapisie JPEG-ów w formacie DX możemy liczyć na maksymalną serię 100 zdjęć w serii wykonanych z największą prędkością 5 kl/s. Przerwa, która pojawiła się w okolicy 20 sekundy wynika z faktu, że po owych 100 zdjęciach aparat automatycznie przestał fotografować i trzeba było wcisnąć spust migawki na nowo.

Przy zapisie surowych zdjęć (skompresowanych bezstratnie) aparat również osiąga prędkość fotografowania na poziomie 5 kl/s i utrzymuje ją przez około 6 sekund. Kiedy bufor się przepełnia, następuje spowolnienie i dalsze fotografowanie odbywa się dość nierówno. Średnia prędkość na tym etapie wyniosła około 3.7 kl/s.

Trzeba przyznać, że wyniki testu trybu seryjnego wyglądają całkiem nieźle. Aparat nie bije pod tym względem żadnych rekordów oczywiście, jednak biorąc pod uwagę fakt, jakie ilości danych z matrycy są sczytywane, można uznać, że aparat radzi sobie dobrze w tej kategorii.

Pod koniec testu D800E, do naszej redakcji trafiła karta SanDisk SDHC 16GB Extreme Pro 633x class 10. Sprawdziliśmy, ile zdjęć uda nam się zarejestrować przy jej użyciu w trakcie trwającej 30 sekund serii. Pomiar wykonaliśmy dla zdjęć w formacie FX, a wyniki zostały przedstawione w poniższej tabelce. Jak widać, otrzymane rezultaty przemawiają wyraźnie na korzyść karty CompactFlash, choć różnica w przypadku RAW-ów nieskompresowanych nie jest bardzo duża. Tak czy inaczej, w przypadku gdy prędkość zapisu zdjęć na kartę jest dla nas bardzo istotna, szybka karta CF wydaje się lepszym zakupem aniżeli SD.

Stabilizacja obrazu

Lustrzanki firmy Nikon nie posiadają wbudowanej stabilizacji obrazu w korpusie. Koniecznością jest korzystanie w tym celu ze stabilizowanych obiektywów, których oferta cały czas się poszerza. Warto przypomnieć, że największy konkurent Nikona, czyli Canon, także nie stosuje funkcji stabilizacji matrycy w swoich lustrzankach.

Czyszczenie matrycy

W Nikonie D800E zastosowano system automatycznego czyszczenia matrycy, działający na zasadzie wibracji filtra znajdującego się przed matrycą. Funkcję tę można uruchomić w dowolnej chwili w menu lub ustawić, aby czyszczenie odbywało się przy każdym włączaniu i/lub wyłączaniu aparatu. Nie zauważyliśmy, aby na matrycy osadziły się jakieś zabrudzenia podczas testowania aparatu. Można zatem uznać, że czyszczenie działa sprawnie. Aparat gościł jednak w naszej redakcji około trzech tygodni, więc trudno ocenić skuteczność systemu czyszczenia w dłuższym okresie czasu.

Fotografowanie z interwałometrem

Poza wspomnianymi w poprzednim rozdziale filmami poklatkowymi, D800E umożliwia również wykonywanie zdjęć poklatkowych. Tryb ten nosi nazwę „Fotografowanie z interwałometrem” i znajduje się w menu fotografowania. Opcje, które tam znajdziemy obejmują między innymi ustawienie czasu rozpoczęcia fotografowania. Możemy je rozpocząć od razu, wybierając po prostu opcję teraz lub ustawić konkretną godzinę rozpoczęcia. Pozostałe opcje obejmują czas interwału, liczbę interwałów oraz liczbę zdjęć na interwał. Na wyświetlaczu widzimy również sumaryczną liczbę zdjęć, która jest automatycznie obliczana na podstawie wprowadzonych ustawień. Podczas fotografowania z interwałometrem ikona INTERVAL będzie migać na górnym panelu LCD. Na chwilę przed rozpoczęciem kolejnego interwału, wskaźnik czasu otwarcia migawki będzie pokazywał liczbę pozostałych interwałów, a wskaźnik przysłony liczbę zdjęć pozostałą w bieżącym interwale. Informacje te można również wyświetlić w dowolnym momencie, naciskając spust migawki do połowy.

Lampa błyskowa

Nikon D800E posiada wbudowaną lampę błyskową o liczbie przewodniej 12 dla ISO 100. Zakres kompensacji błysku zawiera się między −3 a +1 EV ze skokiem 1/3, 1/2 lub 1 EV, natomiast czas synchronizacja błysku wynosi 1/250 s. Dostępne są następujące tryby pracy lampy błyskowej:

• synchronizacja z pierwszą kurtyną,
• redukcja efektu czerwonych oczu,
• redukcja efektu czerwonych oczu + synchronizacja z długimi czasami,
• synchronizacja z długimi czasami,
• synchronizacja z tylną kurtyną.

• i-TTL,
• tryb manualny,
• błysk stroboskopowy,
• tryb sterownika.

Oczywiście Nikon D800E obsługuje CLS (Creative Lighting System), umożliwiający bezprzewodową komunikację aparatu z zewnętrznymi lampami błyskowymi wraz z pomiarem mocy błysku na zasadzie i-TTL. Lampę wbudowaną można wykorzystać wówczas jako sterownik i z poziomu aparatu sterować zewnętrznymi lampami błyskowymi. Możliwe jest przyporządkowanie każdej lampy do jednej z dwóch grup (A i B) i przypisanie jej pracy na jednym z 4 kanałów. Kiedy mowa o CLS, trzeba wspomnieć o synchronizacji z krótkimi czasami ekspozycji (tryb Auto FP), czy o przesyłaniu do aparatu informacji o zmierzonej temperaturze barwowej sceny.

Siłę błysku porównujemy zawsze wykonując zdjęcie w zupełnie ciemnym pomieszczeniu przy czułości ISO 100, migawce 1/100 sekundy i przysłonie f/8.0. Wszystkie pozostałe ustawienia, jak na przykład kompensacja błysku, są w pozycji neutralnej. Zdjęcia w trybie manualnym (M) z opisanymi wcześniej parametrami i w trybie półautomatycznym (P) przy ISO 100 przedstawiamy poniżej.

D800E (M)		D700 (M)
D800E (P)		D700 (P)

Widać z powyższego porównania, że lampa w D800E daje błysk o porównywalnej mocy co lampa w modelu D700. Takiego wyniku należało w zasadzie się spodziewać, bowiem według specyfikacji mają one tę samą liczbę przewodnią.

Autofokus

Nikon D800E został wyposażony w oparty na detekcji fazy 51-polowy autofokus Multi-CAM 3500FX. Pracuje on w zakresie od −2 do +19 EV (przy 100 ISO), a wśród 51 punktów AF, 15 to punkty krzyżowe. Ustawianie ostrości może odbywać się standardowo w trzech trybach: pojedynczym (AF-S), ciągłym (AF-C) i ręcznym (M). Do tego dochodzi wybór następujących obszarów autofokusu:

• wybór punktowego AF – jednego z 51 dostępnych,
• obszar dynamicznego AF – w trybie AF-C po wybraniu punktu ostrości, z którego obiekt zacznie uciekać, aparat na podstawie sąsiednich punktów AF będzie śledził nasz obiekt. Liczba aktywnych punktów zdefiniowana jest przez następujące tryby:
  • 9-polowy AF z dynamicznym wyborem pola – przeznaczony głównie do fotografowania obiektów o przewidywalnym ruchu,
  • 21-polowy AF z dynamicznym wyborem pola – przeznaczony głównie do fotografowania obiektów o nieprzewidywalnym ruchu,
  • 51-polowy AF z dynamicznym wyborem pola – przeznaczony głównie do fotografowania szybko poruszających się obiektów.
  W trybie AF-S aparat będzie korzystał tylko z punktu, w którym ostrość została ustawiona.
• śledzenie 3D – w trybie AF-C aparat śledzi obiekty, które opuściły wybrane pole AF i wybiera odpowiednio nowe pola AF. Ustawienie to jest przydatne do szybkiego komponowania zdjęcia nieregularnie poruszających się obiektów.
• automatyczny wybór pola AF – aparat automatycznie wykrywa fotografowany obiekt i wybiera pola AF. Jeżeli aparat wykryje twarz, przydzieli priorytet fotografowanej osobie.

D800E został wyposażony również w funkcję korygowania ustawiania ostrości w obiektywie. Jest to bardzo przydatne rozwiązanie pozwalające na zniwelowanie tzw. efektu backfokusu (BF) lub frontfokusu (FF), który może czasami pojawiać się w niektórych obiektywach (najczęściej tych pochodzących od producentów niezależnych, choć, jak się zaraz przekonamy, nie tylko tych). W menu znajduje się opcja, która pozwala na skorygowanie tej wady i zapamiętanie ustawień dla 20 obiektywów.

Z dodatkowych ustawień dotyczących autofokusu znajdziemy również opcje pozwalające określić priorytet ostrości lub wyzwalania migawki zarówno w trybie AF-S, jak i AF-C. Funkcja „Blokada śledzenia ostrości” natomiast, pozwala określić jak ma pracować AF w przypadku nagłych dużych zmian odległości do fotografowanego obiektu. Do dyspozycji mamy 5-stopniową skalę, która pozwala określić opóźnienie działania AF w przypadku nagłej zmiany odległości do obiektu znajdującego się w obrębie pola AF (zapobiega to na przykład nagłemu przeogniskowaniu, gdy fotografowany obiekt zostanie na krótko przesłonięty przez inny obiekt). Opcję ową można zupełnie wyłączyć, wówczas aparat ustawia ostrość natychmiast po zmianie odległości do fotografowanego obiektu.

Nasi stali Czytelnicy zapewne pamiętają, że podczas testu modelu D800 zauważyliśmy wadę w postaci rozkalibrowanego lewego skrajnego punktu autofokusa. Problem ten nie dotyczył jedynie egzemplarza, który trafił do naszej redakcji, ale również większej liczby sztuk, o czym informowali użytkownicy tego aparatu na różnych forach internetowych. Przy okazji testu D800E postanowiliśmy sprawdzić, czy ów wada dotyczy również egzemplarza aparatu, który otrzymaliśmy do testów. Przypomnijmy, że systemy automatycznego ustawiania ostrości w Nikonach D800 i D800E są identyczne.

Testowanie autofokusa w D800E rozpoczęliśmy od sprawdzenia, czy w naszym egzemplarzu istnieje tendencja do ustawiania ostrości za lub przed właściwym punktem. Spójrzmy na poniższe zdjęcia testowe:

Nikkor AF-S 24–70 mm f/2.8G ED ogniskowa 70 mm, przysłona f/2.8

Nikkor AF 50 mm f/1.8D przysłona f/2.8

Ze względu na występujący back-focus, konieczna okazała się korekta pracy AF, która jest możliwa z poziomu menu ustawień aparatu. Funkcja ta umożliwia korygowanie autofokusu w zakresie od −20 do +20. W tej skali musieliśmy skorygować obiektyw Nikkor AF-S 24–70 mm f/2.8G ED na −11, a Nikkor AF 50 mm f/1.8D na −10. Warto w tym momencie przypomnieć, że przy okazaji testu D800, w przypadku „pięćdziesiątki” zastosowaliśmy maksymalną korektę na −20, jednak okazała się ona niewystarczająca i prawidłowe ostrzenie przy użyciu tego obiektywu nie było możliwe. Wszystko wskazuje jednak na to, że D800E nie wykazuje podobnej wady i obydwa obiektywy po korekcie działają prawidłowo.

Następnie, w celu przetestowania skrajnych punktów AF wykonaliśmy zdjęcia tablicy do testowania rozdzielczności, korzystając z obiektywu Nikkor AF-S 24–70 mm f/2.8G ED (wcześniej skalibrowanego) przy ogniskowej ustawionej na 24 mm. Aparat ustawiliśmy w taki sposób, aby skrajne punkty AF (lewy i prawy) przypadały w miejscach zaznaczonych na poniższym rysunku zielonymi kwadratami.

Odpowiednie zdjęcia testowe wykonaliśmy korzystając w pierwszej kolejności ze skrajnego lewego punktu AF i ustawiając ostrość osobno w trybie LV oraz osobno z wykorzystaniem autofokusa fazowego.

AF kontrastowy (LV), skrajny lewy punkt

AF fazowy, skrajny lewy punkt

AF kontrastowy (LV), skrajny prawy punkt

AF fazowy, skrajny prawy punkt

Na podstawie powyższych zdjęć nietrudno zauważyć, że nie zanotowaliśmy problemów z lewym skrajnym punktem AF. Niestety, nie możemy powiedzieć tego samego o prawym punkcie – widać, ze przy wykorzystaniu autofokusa fazowego ostrość obrazu jest gorsza niż kontrastowego. Oczywiście, skala tego zjawiska jest znacznie mniejsza od tego co zaobserwowaliśmy w przypadku lewego skrajnego punktu AF w teście D800, jednak problem z działaniem fazowego autofokusa w D800E również występuje.

Celność autofokusa sprawdzamy wykonując serię 40 zdjęć z użyciem środkowego punktu AF. Na zastosowanym obiektywie ustawiamy przesłonę f/2.8 i fotografujemy tablicę rozdzielczości, każdorazowo przeogniskowując obiektyw. Na wykresie poniżej prezentujemy wyniki otrzymane na obiektywie Nikkor AF-S 24–70 mm f/2.8G ED (ustawionym na ogniskową 70 mm), z wprowadzoną wcześniej korektą pracy AF (−11). Wyniki przedstawiamy w postaci histogramu, który prezentuje procentowe wartości odchyłek od najlepszego pomiaru MTF50 w serii.

Jak widać, uzyskaliśmy bardzo dobrą skuteczność trafień, ponieważ ponad połowa wyników mieści się w zakresie do 3%. Trzeba jednak pamiętać, że obiektyw wymagał korekcji o −11. Obecność funkcji mikroregulacji AF należy zaliczyć do plusów aparatu, natomiast warto pamiętać o sprawdzeniu posiadanych obiektywów i w razie potrzeby dokonać odpowiedniej korekty.

Podobnie jak w przypadku Nikona D4, sprawdziliśmy również skuteczność ciągłego autofokusu (AF-C) w D800E , fotografując obiekt poruszający się naprzemiennie w dwóch kierunkach: od i w stronę aparatu. Dla każdej próby wykonaliśmy co najmniej 30 zdjęć. W opcjach dotyczących autofokusu ciągłego ustawiliśmy priorytet ostrości i wyłączyliśmy funkcję „blokady śledzenia ostrości”. Następnie skuteczność trafień ocenialiśmy wzrokowo, stosują proste kryterium podziału na zdjęcia ostre i nieostre. W tym teście, skorzystaliśmy z obiektywu Nikkor AF-S 24–70 mm f/2.8G ED z ogniskową ustawioną na 70 mm. W trybie zdjęć pojedynczych otrzymaliśmy skuteczność trafień na poziomie około 71%. Z kolei w trybie szybkich zdjęć seryjnych (4 kl/s) skuteczność wyniosła około 79%.

Pomiar światła

W Nikonie D800E pomiar światła odbywa się przy pomocy czujnika RGB, złożonego z 91 tysięcy segmentów. Zakres pomiaru wynosi od 0 do 20 EV lub od 2 do 20 EV dla pomiaru punktowego (dla 50 mm f/1.4, ISO 100). Kompensacja ekspozycji może być zmieniana w zakresie ±5 EV ze skokiem 1/3, 1/2 lub 1 EV. System pomiaru światła może pracować w trzech trybach:

• matrycowym – pomiar odbywa się w całym polu,
  • 3D Color Matrix II – dla obiektywów typu G i D,
  • Color Matrix II – dla obiektywów z procesorem,
  • Color Matrix – dla obiektywów bez procesora,
• centralnie ważonym – 75% wagi przypada na koło o średnicy 12 mm pośrodku kadru. Średnicę koła można zmienić na 8, 15 lub 20 mm albo ważenie może być oparte o średnią z całego kadru (w przypadku obiektywów bez procesora średnica koła wynosi 12 mm lub stosowana jest średnia z całego kadru),
• punktowym – światło mierzone jest wokół aktywnego punktu AF o średnicy 4 mm (1.5% kadru), w przypadku obiektywów bez procesora światło mierzone jest wokół centralnego punktu.

System pomiaru światła działał prawidłowo podczas testowania aparatu i nie zanotowaliśmy żadnych przypadków, w których zachowywałby się on dziwnie lub podawał błędne wskazania.