W nocy z 17 na 18 września, nad ranem, dojdzie do częściowego zaćmienia Księżyca o fazie 0.0848. Zjawisko to, prawie w całości, będzie można obserwować i fotografować z terenu naszego kraju, do czego oczywiście zachęcamy!

Do zaćmienia Księżyca dochodzi wtedy, gdy nasz naturalny satelita chowa się w cień lub/i półcień rzucany przez Ziemię. Ponieważ Księżyc świeci odbitym światłem słonecznym, wejście w cień naszej planety powoduje, że do jego tarczy prawie nie docierają promienie naszej dziennej gwiazdy.

Schemat zaćmienia Księżyca. Źródło: Wikipedia.

Gdy Księżyc chowa się całkowicie w cień naszej planety mamy do czynienia z zaćmieniem całkowitym, w którym tarcza Srebrnego Globu świeci czerwonawo tylko dzięki promieniom ugiętym w ziemskiej atmosferze. Gdy Księżyc chowa się częściowo w cień Ziemi, mamy do czynienia z zaćmieniem częściowym. Gdy Księżyc chowa się w półcień, występuje zaćmienie półcieniowe, które objawia się tylko lekkim osłabieniem blasku tarczy naszego naturalnego satelity.

Do najbliższego zaćmienia częściowego dojdzie już w nocy z 17 na 18 września. Zjawisko to w całości widoczne będzie we wschodniej części Ameryki Północnej, w całej Ameryce Południowej, prawie na całym terytorium Antarktydy, na Grenlandii, na całym Atlantyku, zachodniej Afryce oraz w zachodniej i północnej Europie. W Polsce nie zobaczymy tylko samej końcówki tego zjawiska.

Faza półcieniowa zaćmienia rozpocznie się o godzinie 2:41, gdy, w Warszawie, Księżyc będzie świecił na wysokości 27 stopni nad horyzontem. Początek fazy częściowej wystąpi o godzinie 4:13 na wysokości 17 stopni, maksimum tej fazy, sięgające tylko 0.0848, będziemy mogli obserwować o 4:45 na wysokości 13 stopni. Koniec fazy częściowej spodziewany jest o godzinie 5:16 już tylko 9 stopni nad horyzontem. Zaćmienie zakończy się końcem fazy półcieniowej o godzinie 6:47 już 4 stopnie pod horyzontem.

Warto dodać tutaj, że do sfotografowania zjawiska nie jest potrzebny wyjątkowo wyrafinowany sprzęt. Swoje pierwsze zaćmienie Księżyca, jeszcze w latach 80-tych XX wieku, fotografowałem aparatem Zenit 11 z Heliosem 2/58. Księżyc miał na kliszy średnicę mniejszą niż 1 mm ale i tak dało się go powiększyć do takich rozmiarów, żeby było widać poszczególne fazy zaćmienia.

Rozmiary tarczy Księżyca na pełnej klatce w zależności od użytej ogniskowej.

Najbliższe zjawisko stwarza pole do popisu zarówno dla posiadaczy obiektywów standardowych jak i dłuższych instrumentów. Srebrny Glob będzie zachodził więc obiektywy klasy kilkudziesięciu milimetrów mogą pozwolić na wykonanie interesujących pejzaży zachodzącego i zaćmionego Księżyca. Można pokusić się o wykonanie kilku czy kilkunastu ekspozycji oddzielonych od siebie okresem kilkunastu minut, a potem złożenie ich do jednego zdjęcia, by pokazać ruch naszego naturalnego satelity na tle sfery niebieskiej, a także zmienne fazy zaćmienia.

Końcowe fazy zaćmienia Księżyca z 28 września 2015 roku. Fot. A. Olech

Posiadacze dłuższych teleobiektywów mogą spróbować uwiecznić dokładnie poszczególne fazy zaćmienia wraz ze szczegółami tarczy Księżyca. Wystarczą do tego już obiektywy o ogniskowej 200-400 mm. Księżyc jest jasny, dlatego warto nasze obiektywy trochę przymknąć, aby nie pracować na maksymalnym otworze względnym. Nie warto szaleć też z czułościami - poziom ISO 200-400 wydaje się być optymalny. Dysponując solidnym statywem, wężykiem spustowym lub pilotem oraz używając wstępnego podnoszenia lustra uzyskamy na pewno ostre i satysfakcjonujące nas zdjęcia.

Fazy zaćmienia Księżyca z 27 lipca 2018 roku. Fot. A. Olech

Jeśli nie posiadamy specjalnego montażu paralaktycznego z napędem, nie przesadzajmy z dużymi ogniskowymi. Granicą są okolice 1000 mm. Powyżej tej wartości montaż z prowadzeniem jest już bardzo wskazany.

Warto pamiętać, że na jasnym Księżycu możemy ustawić ostrość przy pomocy autofokusa, ale potem należy go przełączyć w tryb manualny. Zawsze też warto wspomagać się trybem live view. Na powiększonym obrazie tarczy Księżyca łatwo zobaczymy czy ostrość jest ustawiona poprawnie.

Na następne zaćmienie Księżyca przyjdzie nam poczekać do 25 marca 2025 roku - będzie to zaćmienie całkowite, ale w Polsce zobaczymy tylko sam początek tego zjawiska.