Poprzedni odcinek naszego cyklu artykułów opisujących historię firmy Fujifilm zakończyliśmy na roku 1988, kiedy to producent zaprezentował światu pierwszy w pełni cyfrowy aparat konsumencki, który zapisywał obrazy na wymiennej karcie pamięci i tym samym rozpoczął epokę fotografii cyfrowej.

Fujix DS-1P był pierwszym w pełni cyfrowym aparatem.

Mowa tu o modelu Fujix DS-1P, który został wyposażony w matrycę CCD o rozdzielczości 400 tys. pikseli. Choć od kilku lat na rynku były już dostępne tzw. still cameras, które sygnał sczytany z matrycy zapisywały w postaci sygnału wideo na nośnikach magnetycznych, to dopiero Fujix DS-1P można uznać za pełnowartościowy aparat cyfrowy, bowiem dane z matrycy zapisywane w nim były w postaci cyfrowej na karcie pamięci flash. Nośnikiem była karta SRAM – Static Access Random Memory produkowana przez firmę Toshiba. W aparacie znalazł się też stałoogniskowy obiektyw 16 mm f/5.6 oraz migawka pracująca w zakresie 1/60–1/2000 s.

Niestety Fujix DS-1P nigdy nie wszedł do sprzedaży, a pierwszym cyfrowym aparatem dostępnym w sklepach był Fujix DS-X, który pojawił się na rynku w 1989 roku.

----- R E K L A M A -----

OFERTA BLACK FRIDAY

Leica Q2 Monochrom (3252 zdj.)

19999 zł 17999 zł

Fujifilm GFX 100S (443 zdjęcia)

13999 zł 12599 zł

Sony A7R IV (15263 zdj.)

8299 zł 7054 zł

Canon 28-70/2 RF L USM

10999 zł 9899 zł

Fujix DS-X

Aparat bazował na tej samej matrycy CCD o rozdzielczości 400 tys. pikseli i wielkości 2/3 cala, która znalazła się w DS-1P i także korzystał z kart pamięci SRAM IC-18s o pojemności 18 MB. Pozwalały one zapisać do 6 zdjęć, tak więc użytkownik musiał się liczyć z ich szybkim zapełnieniem. W DS-X zastosowano obiektyw o ogniskowej 15 mm i świetle f/3.5. Niestety cyfrowy Fujix nie cieszył się zbyt dużym powodzeniem, gdyż cena całego systemu obejmującego aparat, odtwarzacz i urządzenie magazynujące pliki wynosiła 20 000 USD. Tak więc była to raczej zabawka dla bogaczy.

Jednak ciągły rozwój technologiczny pozwolił na szybkie obniżenie kosztów produkcji pierwszych cyfrowych aparatów, co spowodowało, że w 1991 roku Fujifilm mogło zaoferować swój najnowszy model Fujix DS-100 w cenie około 5000 USD. Aparat był wyposażony w pracującą z czułością ISO 100 matrycę CCD wielkości 1/2 cala i rozdzielczości 390 tys. pikseli, zmiennoogniskowy obiektyw o zakresie ogniskowych 8–24 mm i świetle f/2. Migawka DS-100 mogła pracować w zakresie 1/4–1/749 sekundy, a użytkownik mógł cieszyć się z takich udogodnień jak automatyczny balans bieli, autofokus, czy wyjście wideo. Niestety chcąc korzystać w pełni z możliwości aparatu, kupujący musiał liczyć się jeszcze z wydatkiem ok. 2500 USD na czytnik kart pamięci HG-15, na których zapisywane były zdjęcia. Poza tym sam zakup kart pamięci był nie lada wyzwaniem, gdyż 1 sztuka kosztowała 360 USD, a mogła ona pomieścić zaledwie 5 zdjęć w pełnej rozdzielczości.

Fujifx DS-100 kosztował 5000 USD, a za czytnik CR-500, który obsługiwał karty pamięci HG-15 trzeba było zapłacić 2500 USD.

Fujix DS-H1 i Fujix DS-H2

W latach 1991 i 1992 pojawiły się także cyfrowe aparaty Fujix DS-H1 i Fujix DS-H2, jednak dopiero w roku 1993 nastąpił kolejny duży krok, gdyż producent zaprezentował pierwszy na świecie cyfrowy aparat z wbudowaną pamięcią flash, był to model Fujix DS-200F.

Fujix DS-200F był pierwszym w świecie aparatem cyfrowym wyposażonym w pamięć flash.

Rok 1993 był przełomowy dla Fujifilm i całej branży fotograficznej, gdyż w tym czasie producent rozpoczął dość szeroką współpracę z firmą Nikon. Jej owocem było wprowadzenie na rynek w roku 1994 cyfrowych lustrzanek Fujifilm Fujix DS-505 oraz DS-515. Aparaty były wyposażone w matrycę CCD wielkości 2/3 cala o rozdzielczości 1.3 Mpix (rozmiar zdjęcia 1280×1000 pikseli). Korpus ważył 1.65 kg w przypadku DS-505 i 1.85 kg w przypadku DS-515. Drugi z modeli posiadał szybszy tryb zdjęć seryjnych i był w stanie rejestrować do 3 kl/s, które zapisywane były na kartach ATA Type I/II. Lustrzanki zostały wyposażone w bagnet Nikon F i były sprzedawane też jako Nikon E2 i Nikon E2s.

Fujifilm DS-515

Korpus opisywanych lustrzanek był olbrzymi, co ilustruje poniższe zdjęcie.

Fujifilm Fujix DS-515 – zdjęcie pochodzi ze strony http://www.troeszter.net

Wszystko za sprawą tzw. systemu ROS (Reduction Optical System), który sprawiał, że DS-505 i DS-515 były pierwszymi na świecie lustrzankami o mnożniku ogniskowej (ang. crop factor) wynoszącym 1. Oznacza to że obiektywy z bagnetem Nikon F dedykowane do lustrzanek analogowych na film 35 mm dawały taki sam kąt widzenia po podpięciu ich do cyfrowych Fujix-ów. Jak to możliwe skoro w DS-505 i DS-515 zastosowano matrycę wielkości 2/3 cala? Konstruktorzy postanowili znacznie wydłużyć tzw. flange distance, czyli odległość między bagnetem a materiałem światłoczułym i dodatkowo wprowadzili tam prosty układ optyczny, który zmniejszał średnicę pola obrazowego do 2/3 cala. Dodatkowy układ optyczny zlokalizowany za lustrem spowodował, że korpus lustrzanki miał aż 12 cm grubości.

ROS (Reduction Optical System) stosowany w lustrzankach DS-505 i DS-515.

Kolejne lata przyniosły dalszy rozwój technologii, co pozwoliło na znaczne obniżenie kosztów produkcji aparatów cyfrowych. Dzięki temu Fuji mogło zaoferować amatorskie aparaty Fujix DS w cenie poniżej 1000 USD. Tym samym cyfrówki trafiły pod strzechy.

Sugerowana cena detaliczna modeli DS-220 i DS-220A została ustalona na poziomie ok. 1000 USD.

W tym samym czasie na rynek wszedł też „niskobudżetowy” model Fujifilm CLIP-IT DS-7, który został wyposażony w matrycę CCD wielkości 1/3 cala i rozdzielczości 307 tys. pikseli oraz obiektyw o ogniskowej 38 mm i świetle f/2.2. Co ciekawe, aparat był także sprzedawany pod marką Apple jako QuickTake 200, a jego cena wynosiła ok. 650 USD.

Fujiflm CLIP-IT DS-7

Rok 1996 przyniósł także kolejne lustrzanki cyfrowe skonstruowane wspólnie z firmą Nikon. Modele DS-505A oraz DS-515A były aparatami stworzonymi na bazie modeli DS-505 oraz DS-515, lecz znalazła się nich unowocześniona matryca CCD o rozdzielczości 1.3 Mpix i wielkości 2/3 cala, która mogła teraz pracować z maksymalną czułością wynoszącą ISO 3200.

W kolejnym roku pojawiły się aż cztery nowe modele serii CLIP-IT z matrycą CCD o rozdzielczości 307 tys. pikseli, a najtańszy z nich CLIP-IT DS10s kosztował już niecałe 350 USD.

Fujifilm CLIP-IT DS-10s

Producent nie zapomniał jednak o bardziej wymagających użytkownikach, czego efektem była premiera modelu Fujix DS-300. Ten zaawansowany aparat kompaktowy został wyposażony w znaną z lustrzanek DS-505A i DS-515A matrycę CCD o rozdzielczości 1.3 Mpix oraz obiektyw z 3-krotnym zoomem optycznym o odpowiedniku ogniskowych 35–105 mm i świetle f/3.5–5. A wszystko to za cenę 2400 USD, czyli mniej więcej tyle, ile obecnie trzeba zapłacić za zawodową lustrzankę. W dodatku, pomimo iż DS-300 był aparatem kompaktowym, to rozmiarem przypominał współczesną lustrzankę. Jego korpus przy wadze ponad 700 g mierzył 153×96×78 mm, czyli mniej więcej tyle co Fujifilm S5 Pro.

Fujifilm Fujix DS-300

W roku 1998 pojawia się marka FinePix, pod którą zostają wypuszczone cztery modele z matrycą CCD o rozdzielczości 1.25 Mpix. Producent rozwija także linię CLIP-IT, a także prezentuje swój pierwszy wodoodporny cyfrowy kompakt Fujifilm BIGJOB DS-250HD, w którym oznaczenie HD to skrót od angielskiego zwrotu Heavy Duty. Aparat niestety nie pozwalał na wykonywanie zdjęć podwodnych, gdyż obudowa zachowywała szczelność tylko podczas deszczu – o zanurzeniu w wodzie nie było więc mowy. Mimo to obudowa DS-250HD robiła wrażenie. Korpus mierzył 183×125×70 mm, przy wadze niespełna 1 kg (i to bez baterii).

Fujifilm BIGJOB DS-250HD

Aby łatwiej wyobrazić sobie wielkość DS-250HD warto przyjrzeć się jego zdjęciu od tylu i zwrócić uwagę jak małą część tylnej ścianki zajmował ekran LCD, którego przekątna wynosiła 2 cale.

Fujifilm BIGJOB DS-250HD

Producent opracował także nową wersję matrycy CCD wielkości 2/3 cala, która miała teraz rozdzielczość 1.4 Mpix (1364×1032 pikseli) i została wykorzystana w lustrzankach Fujix DS-560 i DS-565 a także aparacie kompaktowym DS-330. Nowe modele bazowały na korpusach swoich starszych braci.

Photokina w 1998 roku przyniosła jeszcze jeden dość ciekawy prototypowy produkt. Mowa tu o aparacie cyfrowym z wbudowaną drukarką, która pozwalała na natychmiastowy wydruk zdjęcia w formacie karty kredytowej.

Prototyp cyfrowego aparatu z wbudowaną drukarką

Prototyp stał się inspiracją do zaprezentowanego rok później pierwszego na świecie aparatu cyfrowego z wbudowaną drukarką, czyli modelu FinePix PR21. Jednak prawdziwa rewolucja w fotografii cyfrowej rozpoczęła się jeszcze w tym samym roku, kiedy to Fujifilm zaprezentowało światu matrycę Super CCD. Różni się ona od typowych matryc tym, że piksele mają kształt ośmiokąta, przez co ich powierzchnia jest większa, a odstępy między nimi mniejsze, co pozwala na większe ich upakowanie. Dzięki temu powierzchnia komórek światłoczułych na matrycy Super CCD 1/2" o rozdzielczości 2 Mpix jest 1.6 raza większa niż w przypadku tradycyjnej matrycy CCD. Wpływa to pozytywnie na stosunek sygnału do szumu, a także rozdzielczość i zakres tonalny.

Wraz z premierą matrycy Super CCD Fuji postanowiło zmienić sposób współpracy z firmą Nikon. W rezultacie, zamiast wypuszczać bliźniacze korpusy opatrzone logotypami obydwu firm, postanowiono stworzyć odrębną linię lustrzanek bazujących na korpusach Nikona i matrycach własnej produkcji. Nowa koncepcja została wcielona w życie i w 2000 roku światło dzienne ujrzała stworzona na bazie korpusu Nikona F60 lustrzanka Fujifilm FinePix S1 Pro, w której po raz pierwszy zastosowano matrycę Super CCD. Sensor miał wymiary 23.3×15.6 mm i rozdzielczość 3.4 Mpix, co w połączeniu z technologią Super CCD pozwalało generować zdjęcia o interpolowanej rozdzielczości 6.13 Mpix i deklasowało ówczesną konkurencję.

Fujifilm FinePix S1 Pro stworzono na bazie korpusu Nikona F60 i zastosowano w niej matrycę Super CCD o rozdzielczości 3.4 Mpix.

W kolejnych latach Fuji kontynuowało rozwój matryc Super CCD, dzięki czemu w roku 2002 w lustrzance FinePix S2 Pro (stworzonej na bazie korpusu Nikona D100) pojawił się sensor trzeciej generacji Super CCD III o efektywnej rozdzielczości 6.17 Mpix i możliwości generowania zdjęć o maksymalnej rozdzielczości 12 Mpix.

Fujifilm FinePix S2 Pro

Rok 2003 przyniósł kolejne przełomowe rozwiązania, gdyż doczekaliśmy się matrycy Super CCD czwartej generacji w dwóch wersjach. Pierwsza z nich została nazwana Super CCD HR (od High Resolution), gdyż dzięki ośmiokątnym pikselom producent mógł upakować aż 6 Mpix na sensorze wielkości 1/1.7 cala i 3 Mpix na sensorze wielkości 1/2.3 cala. Jednak bardziej przełomowym rozwiązaniem była druga z matryc, którą nazwano Super CCD SR (od Super Dynamic Range), w której każdy ośmiokątny piksel składał się z dwóch fotodiod. Podstawowa, bardziej czuła, rejestrowała słabsze sygnały odpowiadające niższym poziomom natężenia światła, natomiast mała, dodatkowa fotodioda o niewielkiej czułości rejestrowała jasne detale kadru. Sygnał z obydwu fotodiod był następnie łączony i pozwalał stworzyć zdjęcie o znakomitej dynamice tonalnej.

Budowa matrycy Super CCD SR

Matrycę tę stosowano w aparatach FinePix F700, F710 i S20 Pro jednak w zaprezentowanej w 2004 roku lustrzance FinePix S3 Pro zbudowanej na bazie korpusu Nikona F80 znalazła się nieco zmodyfikowana wersja sensora Super CCD SR, którą nazwano Super CCD SR II. Producent zdecydował się w niej na nieco inne rozłożenie fotodiod i te odpowiedzialne za rejestrację sygnału z jasnych części kadru umieścił w przerwach pomiędzy podstawowymi fotodiodami.

W matrycy Super CCD II zmieniono położenie fotodiody typu R, dzięki czemu wszystkie elementy światłoczułe miały większą powierzchnię i zbierały większą ilość światła.

Fujifilm FinePix S3 Pro

W roku 2006 poznaliśmy jeszcze zbudowaną na bazie korpusu Nikona D200 lustrzankę Fujifilm FinePix S5 Pro, w której także znalazła się matryca Super CCD SR II (nazywana teraz Super CCD SR Pro) o rozdzielczości 12.34 Mpix (po 6.17 mln pikseli typu S i R).

Fujifilm FinePix S5 Pro

Choć FinePix S5 Pro to jak do tej pory ostatnia lustrzanka zaprezentowana przez firmę Fujifilm, to producent nie zaprzestał rozwoju matryc Super CCD i w rezultacie w 2008 roku ujrzeliśmy matrycę Super CCD EXR, która łączyła w sobie zalety matrycy Super CCD HR i Super CCD SR II.

Budowa matrycy Super CCD EXR

W sensorze Super CCD EXR, zamiast małej fotodiody typu R i dużej fotodiody typu S, zastosowano dwie fotodiody tej samej wielkości. Zyskaliśmy tym samym możliwość wyboru jednego z trzech trybów pracy sensora:

• Tryb wysokiej rozdzielczości – obydwie fotodiody rejestrują obraz z tą samą czułością, sygnał sczytany z fotodiod nie jest łączony, w wyniku czego otrzymujemy zdjęcie o wysokiej rozdzielczości 12 Mpix.
• Tryb wysokiej dynamiki tonalnej – jedna fotodioda rejestruje słabe sygnały odpowiadające niskim i ciemnym poziomom natężenia światła, druga fotodioda rejestruje jasne detale kadru z mniejszą czułością i w wyniku łączenia sygnałów otrzymujemy zdjęcie w rozdzielczości 6 Mpix o wysokiej dynamice tonalnej.
• Tryb wysokiej czułości – obydwie fotodiody rejestrują obraz z tą samą czułością, jednak sczytany sygnał jest łączony, co zwiększa czułość matrycy na światło, gdyż powierzchnia elementu czułego na światło jest dwukrotnie większa. W wyniku łączenia sygnału otrzymujemy zdjęcie o rozdzielczości 6 Mpix.

Rok 2009 przyniósł nam kolejny innowacyjny produkt, a mianowicie pierwszy aparat cyfrowy rejestrujący zdjęcia 3D. Mowa tu o modelu FinePix W1 REAL 3D, który bazuje na fotografii stereoskopowej i w związku z tym został wyposażony w dwie matryce i dwa tory optyczne. Szczególną uwagę zwracał ekran LCD zastosowany na tylnej ściance aparatu, gdyż nie wymagał on stosowania okularów w celu dojrzenia trzeciego wymiaru na zdjęciu, co jest obecnie marzeniem wszystkich posiadaczy telewizorów 3D. Producent zadbał również o stworzenie całego systemu fotografii 3D i wraz z aparatem zaprezentował trójwymiarową ramkę do zdjęć, a także zaoferował możliwość wydruku trójwymiarowych zdjęć.

Fujifilm FinePix W3 REAL 3D to unowoczesniona wersja modelu W1. Aparat wyróżniał się przede wszystkim ulepszonym ekranem LCD wyświetlającym obrazy 3D.

W późniejszym okresie producent skupił się na doskonaleniu matryc CMOS, które powoli zaczęły wypierać sensory CCD. Zwieńczeniem tych prac było zaprezentowanie w 2010 roku pierwszego aparatu serii FinePix X, czyli modelu X100. W tym utrzymanym w stylistyce retro aparacie znalazła się znakomita matryca CMOS wielkości APS-C.

Fujifilm FinePix X100 zachwyca nie tylko swoim wyglądem, ale także jakością zdjęć.

W tym samym roku producent zaprezentował też dedykowaną do aparatów kompaktowych 16-megapikselową matrycę BSI EXR CMOS, w której zamiast ośmiokątnych fotodiod zastosowano tradycyjne (kwadratowe), jednak obrócone o 45 stopni i inaczej ułożone. Ten prosty zabieg pozwolił na większe upakowanie elementów światłoczułych i zastosowanie 3 trybów pracy znanych z matryc Super CCD EXR.

Budowa matrycy BSI EXR CMOS i porównanie zastosowanego w niej ułożenia pikseli do tradycyjnej matrycy CMOS.

Obecny rok przyniósł nam kolejną innowację od firmy Fujifilm. Konstruktorzy znów wykazali się pomysłowością i zaprezentowali matrycę X-Trans CMOS, w której światłoczułe komórki RGB są ułożone w bardziej nieregularny sposób, w bloki o wymiarach 6×6, dzięki czemu nie ma konieczności stosowania filtra AA, gdyż obrazy generowane przez matrycę są wolne od efektu mory.

Porównanie standardowej matrycy z regularną mozaiką RGB (górny rysunek) z matrycą Fufjifilm X-Trans, gdzie piksele zostały ułożone w sposób bardziej nieregularny (dolny rysunek).

Sensor od razu został wykorzystany w kolejnym aparacie serii X, czyli modelu Fujifilm FinePix X-Pro1.

Fujifilm FinePix X-Pro1 to bezlusterkowiec oferowany obecnie z trzema obiektywami systemowymi.

W ten oto sposób dotarliśmy do końca naszej historii opisującej dzieje firmy Fujifilm. Historii, która zaczęła się 8 września 1919 roku, kiedy powołano do życia firmę Dainippon Celluloid Co., Ltd., a kończy się na świetnie zapowiadającym się aparacie Fujifilm FinePix X-Pro1, który to kilka dni temu pojawił się w polskich sklepach. A co nam przyniesie przyszłość? Tego dokładnie nie wiemy, ale możemy być pewni, że inżynierowie Fujifilm nie będą próżnować i co jakiś czas będą nas zaskakiwać nowymi projektami, czego najlepszym dowodem jest organiczna matryca CMOS, której prototyp opisano pod koniec ubiegłego roku. Nie pozostaje nam więc nic innego, jak czekać na kolejne innowacyjne produkty Fujifilm i czerpać radość w robienia nimi udanych zdjęć.

Artykuł został przygotowany przy współpracy z FUJIFILM Europe GmbH (Sp. z o.o.) Oddział w Polsce.
Sponsorem artykułu jest firma FUJIFILM Europe GmbH (Sp. z o.o.) Oddział w Polsce.