Powodzenie w realizacji zadań fotograficznych, czekających nas w przyszłości, zależy w dużej mierze od właściwego wyboru oświetlenia.

Studyjne oświetlenie powinno spełniać następujące wymagania:

• duża intensywność strumienia świetlnego,
• niezmienność składu spektralnego w okresie eksploatacji,
• możliwość sterowania światłem,
• możliwość zmiany charakteru oświetlenia,
• bezpieczeństwo obsługi.

Wymagania te spełniają źródła światła ciągłego i studyjne lampy błyskowe.

Sposób powstawania światła zależy od składu i temperatury ciała promieniującego energię elektromagnetyczną w zakresie fal widzialnych. Jako źródło ciągłego promieniowania w lampach żarowych służy rozgrzany do wysokiej temperatury drut wolframowy. Oświetlenie zwykłych żarówek, wykorzystywanych do oświetlenia mieszkań jest niezbyt przydatne w fotografii ze względu na małą wydajność świetlną i niską temperaturę barwową. Ekonomiczne świetlówki dają na zdjęciach nieprzyjemny, zimny odcień obrazu i wymagają filtracji. Żarówki, których bańka napełniona jest parami jodu, czyli żarówki halogenowe ze względu na swoje zalety są głównie wykorzystywane w oprawach światła ciągłego. Charakteryzują się one małymi wymiarami, wysoką jasnością i stabilną w czasie eksploatacji temperaturą barwową (3200–3400 K). Źródła światła żarowego pozwalają na dowolne przysłanianie obiektywu przy jednoczesnym przedłużeniu czasu naświetlania. Do ich wad należy wydzielanie dużych ilości ciepła oraz duże zużycie energii elektrycznej. Inna temperatura barwowa niż światła dziennego, przy jednoczesnym wykorzystywaniu na planie zdjęciowym obu tych świateł, wymaga filtrowania jednego z nich.

----- R E K L A M A -----

OFERTA BLACK FRIDAY

Leica Q2 Monochrom (3252 zdj.)

19999 zł 17999 zł

Sony A7R IV (15263 zdj.)

8299 zł 7054 zł

Canon 28-70/2 RF L USM

10999 zł 9899 zł

Fujifilm GFX 100S (443 zdjęcia)

13999 zł 12599 zł

Światło błyskowe ma temperaturę barwową około 5500 K, żarówek halogenowych 3200 K. W przypadku ustawienia równowagi barwnej w aparacie cyfrowym WB na symbol światła żarowego otrzymujemy niebieskawe zabarwienie obrazu, w przypadku wykonywania zdjęć przy oświetleniu błyskowym (zdjęcie lewe). Jeśli jako symbol WB wybierzemy ikonę słońca, lub lampy błyskowej, a zdjęcia wykonujemy przy oświetleniu błyskowym, wówczas obraz przyjmuje pomarańczowe zabarwienie (zdjęcie prawe).

Od tej wady wolne jest światło błyskowe. Charakteryzuje się ono wysoką energią świetlną w momencie błysku, oraz znikomą ilością wydzielanego ciepła przez lampę wyładowczą. Dzięki olbrzymiej energii emitowanej w momencie błysku, oświetlenie błyskowe jest chętnie stosowane tam, gdzie konieczne jest stosowanie dużych liczb przysłonowych przy jednocześnie krótkim czasie naświetlania.

Warto przyjrzeć się jak zmienia się barwa obrazu w wyniku zmiany temperatury barwowej źródła światła.

Zdjęcie „a”

Zdjęcie „a” wykonano przy świetle błyskowym, pomiar naświetlenia światłomierzem Sekonic L758 Cine w osi optycznej źródła światła. Przy małym kącie rozwarcia wiązki świetlnej (30º) i niewielkiej odległości źródła światła od oświetlanego przedmiotu, wyraźnie widać różnicę jasności spowodowanej większą ilością energii promieni centralnych niż brzegowych. Prawidłową luminancję posiada tylko górna część koszyka, pozostałe miejsca wskutek ubywającej ilości energii promienistej w brzegowych obszarach wiązki świetlnej, mają luminancję niższą i dlatego obraz sprawia wrażenie niedoświetlonego. Barwy obrazu zgodne z oryginałem, równowaga barw WB aparatu ustawiona zgodnie z temperaturą barwową źródła światła. Pomiar temperatury barwowej źródła światła wykonano kolorymetrem Gossen Colormeter 3F.

Zdjęcie „b”

Zdjęcie „b” wykonano przy świetle żarowym lampy modelującej, pomiar naświetlenia wykonano światłomierzem wbudowanym w aparat, pomiar integralny z uwypukleniem środka pola. Uśredniony pomiar obarczony jest dużym błędem, dlatego też zdjęcie jest jaśniejsze niż poprzednie, znacznie lepiej są oddane ciemne miejsca obrazu, kosztem utraty szczegółów w jasnych partiach obrazu. Barwy obrazu daleko odbiegają od oryginału, obraz posiada wyraźną żółtą dominantę, ponieważ równowaga barw WB aparatu ustawiona niezgodnie z temperaturą barwową źródła światła.

Zdjęcie „c”

Zdjęcie „c” wykonano przy świetle żarowym lampy modelującej, barwy obrazu niezgodne z oryginałem, równowaga barw WB aparatu ustawiona niezgodnie z temperaturą barwową źródła światła. Pomiar naświetlenia wykonano światłomierzem wbudowanym w aparat.

Do zdjęć możemy wykorzystywać wszystkie źródła światła. Stosując cyfrowy zapis obrazu powtarzalne rezultaty uzyskujemy wykorzystując oświetlenie studyjne z różnymi powierzchniami świetlnymi. Charakter oświetlenia możemy dowolnie zmieniać przez dobór wielkości opraw oświetleniowych, jak i elementów formujących i modelujących wiązkę świetlną. Światło rozproszone uzyskujemy dzięki dużym powierzchniom świetlnym, a skierowane – z odbłyśników lub z projektorów z soczewkami Fresnela. Miękkie, rozproszone światła wykorzystujemy w tonalnym stylu oświetleniowym, bez trudności uzyskując prawidłową tonalność fotografowanych przedmiotów. W światłocieniowym stylu oświetleniowym stosujemy, jako światło kluczowe i konturowe oprawy światła skierowanego. Wprowadzenie w fotografowaną przestrzeń światła skierowanego poprawia plastykę fotografowanych przedmiotów, a dzięki odblaskom świetlnym obraz uzyskuje żywość i głębię. Jednolity charakter oświetlenia, jego zgodność z naszym odczuwaniem nadaje zdjęciom pewien spokój. Chaos świateł i cieni wypływający z braku koncepcji oświetleniowej sprawia wrażenie niepokoju. Zmniejsza to wymowę i siłę oddziaływania zdjęcia.

O stopniu wykorzystania energii świetlnej wysyłanej przez źródło światła sztucznego decyduje nie tylko sama postać bańki żarówki czy palnika lampy błyskowej, ale również kształt odbłyśnika, w którym jest ono umieszczone. Różne odbłyśniki dają różny charakter światła – zależnie od kształtu i materiału, z jakiego zostały wykonane, możemy uzyskiwać światło skierowane o wiązce mniej, lub bardziej skupionej. Przy oświetleniu jednym źródłem światła tylko część wypromieniowanej energii świetlnej, oświetlająca bezpośrednio obiekt zdjęciowy daje użyteczny efekt fotograficzny. Pozostałe promienie, odbijając się od różnych przedmiotów, mogą dodatkowo oświetlać przedmiot, powodując niekiedy powstanie na przedmiocie niekorzystnych refleksów barwnych. Takiemu zjawisku skutecznie zapobiega umieszczenie na drodze promieni czarnych płaszczyzn.

Charakter oświetlenia zależy głównie od dwóch czynników: skupienia lub rozproszenia wiązki świetlnej i wielkości powierzchni świecącej. Źródła światła sztucznego mają zwykle niewielką powierzchnię świecącą. Charakter światła zależy od kształtu i wielkości odbłyśnika i położenia źródła światła w oprawie. Zwiększenie powierzchni odbijającej promienie powoduje wzrost rozproszenia światła. Podobnie zachowuje się wewnętrzna powierzchnia odbłyśnika – im bardziej szorstka i matowa, tym skupienie większe, błyszczące powierzchnie odbijają więcej promieni w kierunku fotografowanego obiektu, ale dają wiązkę bardziej kierunkową. Forma odbłyśnika również wpływa na kształt wiązki – stożkowe (o kącie wierzchołkowym równym lub bliskim 90 stopni) dają wiązkę bardziej rozproszoną niż półokrągłe, mające kształt półkuli. Paraboliczna forma daje najbardziej skupioną wiązkę, zwłaszcza, jeśli element świecący jest w ognisku paraboli. Jeśli przesuniemy żarówkę bliżej powierzchni odbijającej, otrzymujemy rozbieżną wiązkę, wysunięcie przed ognisko daje wiązkę zbieżną. Głębsze odbłyśniki dają bardziej skupioną wiązkę niż płytsze. Rozproszenie światła zwiększa przysłonięcie żarówki osłoną lub osłonięcie materiałem rozpraszającym. Parasolki fotograficzne półprzezroczyste zachowują się jak tkanina przed czaszą odbłyśnika, zmiękczając światło. Dla uniknięcia rozsyłu światła do tyłu i na boki obciąga się po jej obwodzie czarną tkaninę. Parasolki okrągłe z wewnętrzną powierzchnią odbijającą, a zewnętrzną czarną przy umieszczeniu lampy w ognisku półkuli dają światło o większej koncentracji wiązki świetlnej.

Przy oświetleniu błyskowym w studiu parametry naświetlenia określa energia błysku lamp. Przy minimalnym poziomie światła ciągłego, jaki w porównaniu z poziomem światła błyskowego emitują lampy modelujące, do określenia ekspozycji wystarcza znajomość liczby przysłonowej. Wpływ światła ciągłego uwzględniamy tylko przy długich naświetleniach. Zwykle w warunkach studyjnych operujemy najkrótszym czasem otwarcia migawki, przy jakim jest możliwa synchronizacja błysku. W uzasadnionych wypadkach możemy odejść od tej zasady. Takim przypadkiem może być na przykład przesunięcie odcienia barwnego obrazu w kierunku czerwieni przez zastosowanie czasu naświetlania w przedziale 1/8–1 s.

Studyjny sprzęt oświetleniowy ze względu na rodzaj wykorzystywanego źródła światła można podzielić na dwie grupy. Pierwszą z nich są oprawy światła żarowego, w którym źródłem światła są żarówki o dużej mocy, najczęściej halogenowe, lampy HMI lub fluorescencyjne (świetlówki), druga grupa to studyjne lampy błyskowe.

Studyjne oświetlenie błyskowe można podzielić na dwa typy: kompaktowe lampy błyskowe, oraz na generatory z głowicami błyskowymi. Lampy kompaktowe budowane są jako jeden zintegrowany zespół, w którego obudowie umieszczone są elementy przetwarzające energię elektryczną w skumulowany ładunek elektryczny, wyzwalany w momencie błysku przez element promieniujący energię świetlną, czyli palnik. W drugim typie zostały rozdzielone podzespoły kumulujące energię elektryczną, oraz podzespoły oświetlające. Pierwszy podzespół nazywany jest generatorem, drugi – głowicą błyskową. Oba podzespoły połączone są przewodami elektrycznymi. Zależnie od wielkości i ilości gniazd wyjściowych do jednego generatora można podłączyć od 2 do 4 głowic.

Porównanie lampy kompaktowej Fomei Digital Pro X 300 i głowicy błyskowej Fomei Panther Pro 600 bez wyposażenia dodatkowego.

Porównanie lampy kompaktowej Digital Pro X 300 i głowicy błyskowej Panther Pro 600 bez wyposażenia dodatkowego. Na ściance tylnej lampy kompaktowej znajdują się wszystkie elementy sterujące, na ściance głowicy – tylko wyłącznik lampy modelującej. Elementy sterujące pracą głowicy znajdują się na pulpicie generatora.

Lampy kompaktowe i generatory zapewniają zmianę energii błysku w bardzo szerokich granicach i charakteru światła poprzez stosowanego różnego typu elementów formujących i modelujących wiązkę świetlną. Energia błysku lamp kompaktowych wynosi zazwyczaj 125–500 Ws, ale spotyka się również lampy o energii 1500 Ws i większej. Generatory błyskowe mają energię błysku od 1200 Ws do 6000 Ws, mogą mieć możliwość asymetrycznego podziału energii lub tylko podział symetryczny. Te pierwsze są wygodniejsze w użyciu, pozwalają na dowolny podział energii między poszczególnymi głowicami, ale są droższe od symetrycznych. Dla zapewniania możliwości pracy oświetlenia błyskowego, w miejscach pozbawionych dostępu do energii elektrycznej produkowane są generatory akumulatorowe. Pod tą nazwą wyodrębniły się dwa podtypy: pierwsze z nich to klasyczne generatory, które czerpią energię elektryczną z wbudowanego akumulatora i przetwarzają go w skumulowany ładunek elektryczny, gromadzony w kondensatorach i współpracują z dostosowanymi do nich głowicami błyskowymi. Drugi to właściwie przetwornice akumulatorowe, które przetwarzają prąd stały o napięciu 12 V w prąd przemienny o napięciu 230 V i częstotliwości 50 Hz. Do generatorów tego typu można podłączyć lampy kompaktowe. Zależnie od pojemności akumulatora można oddać od 150 do 250 błysków o energii 1000 Ws.

Głowica Fomei Panther Pro 600 z odbłyśnikiem do parasolki (zdjęcie lewe) i nasadką projekcyjną Spot (zdjęcie prawe).

Jednym z wymagań stawianych studyjnemu oświetleniu błyskowego jest jego mobilność. W tym kontekście to określenie rozumiemy jako możliwość łatwego przemieszczania się ze sprzętem oświetleniowym w celu realizacji zadań fotograficznych poza studiem. W miejscach, gdzie mamy dostęp do sieci energetycznych zespół 2–3 lamp kompaktowych w większości przypadków wystarcza do wykonania podstawowych prac fotograficznych. Dużym ułatwieniem dla fotografów pracujących poza studiem są dostosowane do poszczególnych typów jednostek torby, które zapewniają odpowiednie rozmieszczenie sprzętu i gwarantują jego transport bez uszkodzeń w drodze. Do wykonania zadań fotograficznych w warunkach plenerowych coraz większą przydatność wykazują generatory akumulatorowe. Sterowanie pracą generatora odbywa się przy pomocy przycisków funkcyjnych, umieszczonych na jego górnej płycie. Do podłączenia przewodów głowic służą dwa okrągłe gniazda wtykowe, które także znajdują się na płycie górnej. Przenoszenie generatora ułatwia uchwyt. Do podłączenia przewodu synchronizacyjnego, lub odbiornika radiowego zdalnego wyzwalania, służy typowe gniazdo 6,3 mm („duży Jack”). Generator może być także wyzwalany za pomocą promieni podczerwonych, dzięki wbudowanej fotoceli. Fotocela ma diodę kontrolną, ma także możliwość wyłączenia. Możliwe jest także ręczne wyzwalanie generatora przy pomocy przycisku „Test”. Naładowanie kondensatora, sygnalizowane jest także sygnałem akustycznym.

A. Generator akumulatorowy Fomei Panther 600. i jego pulpit sterujący. Oznaczenia: 1. Wyłącznik główny, 2. Gniazda z przewodami do głowic błyskowych, 3. Wyświetlacz. 4. Pokrętło sterujące, 5. Gniazdo synchronizacyjne, 6. Uchwyt, 7, Bezpiecznik, 8. Gniazdo ładowarki, 9. Wskaźnik stanu naładowania akumulatora, 10. Wyłącznik fotoceli z diodą kontrolną, 11. Wyłącznik sygnału akustycznego z diodą kontrolną, 12. Przycisk wyzwalania kontrolnego z diodą kontrolną.

Lampy błyskowe czeskiej firmy Fomei, Digital Pro X, Digital i Digitalis oraz oprawy światła ciągłego Digital Light dzięki identycznemu mocowaniu akcesoriów mogą wykorzystywać te same elementy modelujące i formujące wiązkę świetlną, są one mocowane za pomocą złącza Bowens.

Zestaw formujący wiązkę świetlną składa się z odbłyśnika do parasolki, odbłyśników elipsoidalnych o różnych długościach i średnicach wewnętrznych 16,5 cm, 21 cm i 34 cm z kompletem plastrów miodu 10º, 20º i 30º oraz czteroskrzydełkowych wrót, odbłyśnika miękkiego światła o średnicy Soft 43 z białą kopułką odbijającą centralne promienie wiązki świetlnej na wewnętrzną srebrną powłokę, odbłyśnika do podświetlenia tła, stożkowego tubusa o średnicy wyjściowej 7 cm plastrami miodu i kompletem filtrów dichroicznych barwnych oraz nasadki projekcyjnej Spot.

Odbłyśniki Fomei. Oznaczenia: 1. Odbłyśnik 21 cm z kompletem plastrów miodu. 2. odbłyśnik 34 cm, 3. Odbłyśnik 43 cm, 4. Odbłyśnik 16,5 cm, 5, Odbłyśnik do parasolki, 6. Odbłyśnik do oświetlenia tła Background, 7. Tubus.

Do elementów modelujących wiązkę świetlną należą parasolki i płaszczyzny rozpraszające. Wśród parasolek do najciekawszych zaliczyć można oznaczoną symbolem DWS Diffuser z zewnętrznym pokryciem czarnym, wewnętrznym srebrnym i dodatkową powłoką dyfuzyjną z wycięciem na lampę. Płaszczyzny rozpraszające dostępne są z wewnętrznym pokryciem białym lub srebrnym oraz jako kwadratowe (od 45×45 cm do 100×100cm), prostokątne (od 60×80 cm do 140×200 cm), paskowe (od 30×90 cm do 40×180 cm) i oktagonalne (o przekątnych 90 cm, 120 cm 150 cm i 213 cm). Dodatkowym wyposażeniem płaszczyzn rozpraszających są dwuskrzydełkowe wrota i paskowe maski, a do kwadratowych – maski z okrągła powłoką dyfuzyjną. Ciekawostką w tym systemie są duże płaszczyzny rozpraszające o przekątnej 253 cm o nazwach Refa Box i Tera Box.

Lampa Fomei Digital Plus 600 z odbłyśnikiem o średnicy 21 cm z plastrem miodu 10º jest źródłem światła skierowanego o małym kącie rozwarcia wiązki świetlnej. Może być wykorzystywana jako światło kluczowe, lub konturowe w światłocieniowym stylu oświetleniowym.

Odbłyśnik o średnicy 21 cm charakteryzuje się dużą sprawnością świetlną. Przy maksymalnej energii błysku można przysłonić obiektyw do wartości 32,5 w odległości 2 m od źródła światła (64,5 w odległości 1 m). Posiada charakterystyczne właściwości dla długich odbłyśników elipsoidalnych, bardzo wyrównany rozkład światła praktycznie dla całej plamy świetlnej, a maksimum energii świetlnej przypada na promienie odchylone o 30º od osi optycznej. Odbłyśnik wykazuje także bardzo wysoką zgodność obu charakterystyk dla światła błyskowego i modelującego. Dzięki tym właściwościom polecany powinien być dla światłocieniowego stylu oświetleniowego, zwłaszcza w tych pracach, w których wymagana jest wysoka równomierność oświetlenia.

Stosowanie plastrów miodu, zmniejszających kąt rozwarcia wiązki świetlnej jest często stosowanym rozwiązaniem problemów oświetleniowych w światłocieniowym stylu oświetleniowym. W przypadku plastrów miodu równomierny rozkład jasności, formowany przez ten odbłyśnik zmienia swój charakter – natężenie światła jest większe w środku wiązki i stopniowo zmniejsza się w miarę oddalania od centrum. W ten sposób możliwe jest wydobycie światłem elementów ważnych kompozycyjnie i treściowo dla fotografowanej sceny. Stosowanie plastrów miodu nie powoduje zmiany temperatury barwowej źródła światła. Jak wcześniej potwierdzono, na zmianę barwy światła mają tylko styl pracy fotografa, polegający między innymi na stosowaniu pełnych mocy lamp modelujących i długich czasów naświetleń.

Odbłyśnik o średnicy wewnętrznej 43 cm przeznaczony jest do fotografii portretowej i w fotografii przedmiotów jest rzadko stosowany. Nasadka projekcyjna Spot jest stosowany do rzutowania na tło masek gobo, w fotografii stołowej znajduje zastosowanie jako źródło światła skierowanego.

Odbłyśnik Soft charakteryzuje się wysoką sprawnością sprawnością świetlna, wyższą niż dla odbłyśnika 21 cm. Przy pełnej energii błysku można obiektyw przysłonić do wartości 45,4 przy odległości od źródła światła 2 m (przy odległości 1 m ta wartość wzrasta do 90,4). Plama świetlna z tego odbłyśnika charakteryzuje się wyrównaną jasnością w centralnej części i powolnym jej spadkiem w brzegowym obszarze. Spadek ten jest jednak wolniejszy niż w przypadku odbłyśnika 21 cm z plastrami miodu. Przeznaczony do fotografii portretowej w pełni zasługuje na zaufanie.

Do elementów modelujących wiązkę świetlną należą parasolki i płaszczyzny rozpraszające. Wśród parasolek do najciekawszych zaliczyć można oznaczoną symbolem DWS Diffuser z zewnętrznym pokryciem czarnym, wewnętrznym srebrnym i dodatkową powłoką dyfuzyjną z wycięciem na lampę. Płaszczyzny rozpraszające dostępne są z wewnętrznym pokryciem białym lub srebrnym oraz jako kwadratowe (od 45×45 cm do 100×100cm), prostokątne (od 60×80 cm do 140×200 cm), paskowe (od 30×90 cm do 40×180 cm) i oktagonalne (o przekątnych 90 cm, 120 cm 150 cm i 213 cm). Dodatkowym wyposażeniem płaszczyzn rozpraszających są dwuskrzydełkowe wrota i paskowe maski, a do kwadratowych – maski z okrągła powłoką dyfuzyjną. Ciekawostką w tym systemie są duże płaszczyzny rozpraszające o przekątnej 253 cm o nazwach Refa Box i Tera Box.

Paskowe płaszczyzny rozpraszające Stripbox 40×120 cm są często wykorzystywane w fotografii przedmiotów. Mogą być wykorzystane tylko z dyfuzorem wewnętrznym lub z dwoma dyfuzorami. W drugim przypadku otrzymujemy bardziej rozproszone światło.

Parasolki połprzezroczyste dają bardzo rozproszone światło. Stosowane są we wszystkich działach fotografii studyjnej.

Akcesoria modelujące wiązkę świetlną w praktyce

Zdjęcie 1a

Zdjęcie 1b

Jako źródła światła rozproszonego w systemach oświetlenia studyjnego wykorzystywane są lampy z płaszczyznami rozpraszającymi. W tych przykładach zdjęciowych wykorzystano paskową płaszczyznę rozpraszającą Fomei Stripbox 40×120 cm. Paskowe płaszczyzny rozpraszające są mniej popularne, niż kwadratowe czy prostokątne, chociaż przydatność tych pierwszych w fotografii przedmiotów jest znacznie większa. Ich cechą charakterystyczną jest to, że bryła fotometryczna, kształtowana przez paskowe płaszczyzny rozpraszające ma inny rozkład światła w płaszczyźnie pionowej i poziomej. W przykładzie zdjęciowym „1a” paskowa płaszczyzna rozpraszająca ustawiona jest w położeniu pionowym, a przy takim jej ustawieniu, kąt rozwarcia wiązki świetlnej w płaszczyźnie poziomej jest znacznie mniejszy, niż w pionowej. Jest to widoczne w przykładzie zdjęciowym „1b”, gdzie po stronie odświetlnej rozróżnialność szczegółów jest znacznie lepsza. Zmieniając tylko położenie tej płaszczyzny z pionowego na poziomy, jednym ruchem ręki zmieniamy charakter oświetlenia. Widać to na cieniach rzutowanych na tło poziome. Przy pionowym ustawieniu płaszczyzny rozpraszającej, cień rzutowany na płytę stołu jest znacznie głębszy i ma bardziej wyraźne granice, niż przy ustawieniu jej w położeniu poziomym.

Zdjęcie 2a

Zdjęcie 2b

Płaszczyzny rozpraszające systemu Fomei posiadają dwa dyfuzory: wewnętrzny i zewnętrzny. Na planie zdjęciowym można je wykorzystywać z dwoma dyfuzorami, jak w przykładach poprzednich, lub tylko z wewnętrznymi. Po zdjęciu dyfuzora zewnętrznego kąty rozwarcia wiązki świetlnej ulegają zmniejszeniu, a tym samym wzrasta kierunkowość światła. Jest to bardziej widoczne w przykładzie zdjęciowym „2a”, niż w przypadku „2b”.

Zdjęcie 3a

Zdjęcie 3b

Zdjęcie 3c

Jako elementy modelujące wiązkę świetlną wykorzystujemy parasolki. Występują one w dwóch odmianach, jako półprzezroczyste, lub jako odbijające, z zewnątrz o pokryciu czarnym, wewnątrz białym, srebrnym, lub złotym. Przykład zdjęciowy „3a” ilustruje wykorzystanie odbłyśnika bez parasolki, przykład „3b”, parasolki półprzezroczystej, przykład „3c” – odbijającej. Najbardziej rozproszone światło obserwujemy w przykładzie „3b”, w którym parasolka półprzezroczysta działała jako powierzchnia rozpraszająca, umieszczona na drodze promieni świetlnych, między lampą, a oświetlanym przedmiotem.

Zdjęcie 4a

Zdjęcie 4b

Zdjęcie 4c

Zmianę stopnia skupienia wiązki świetlnej, a tym samym zwiększenie kierunkowości światła można łatwo uzyskać stosując odbłyśniki z plastrami miodu. Im gęstsze oczka w plastrze miodu, tym samym mniejszy kąt rozwarcia wiązki świetlnej, mniejsza średnica plamy świetlnej i znacznie szybszy spadek jasności plamy od osi optycznej źródła światła, czyli środka plamy, ku jej brzegom. Przykład zdjęciowy „4a” ilustruje wykorzystanie odbłyśnika o średnicy wewnętrznej 21 cm bez plastra miodu, przykład „4b” z plastrem miodu 20º, przykład „4c”, z plastrem miodu 10º.

Zdjęcie 5a

Zdjęcie 5b

Zdjęcie 5c

Oświetlenie projektorowe poprzez zmianę kąta rozwarcia wiązki świetlnej pozwala na zmianę charakteru oświetlenia. Jego źródłem są projektory z soczewką Fresnela, występujące w systemie oświetleniowym Fomei jako oprawy światła ciągłego, lub jako nasadka soczewkowa Spot, będąca elementem formującym wiązkę świetlną, dostosowanym do światła błyskowego. Możliwość uzyskania jednorodnej plamy świetlnej, o ostro bądź miękko zarysowanych granicach, pozwala na akcentowanie ważnych treściowo i kompozycyjnie elementów kadru. W przykładzie „5a” dzięki rozmyciu krawędzi plamy świetlnej, granice cienia, rzutowane na tło poziome przez koszyk mają bardziej miękkie kontury, niż w przykładach „5b” i „5c”. W przykładzie „5b” światłem projektora wydobyto rączkę koszyka, a dół zagubiono w głębokim cieniu, a w przykładzie „5c”, światło projektora wydobywa dół przedmiotu, gubiąc w głębokiej czerni górną część jego rączki.

Szczegółowe informacje na temat produktów Fomei znaleźć można na stronie:

• sklep.medikon.pl

Artykuł został przygotowany przy współpracy z firmą Medikon – dystrybutorem produktów Fomei w Polsce
Sponsorem cyklu Fotoszkoła Fomei jest firma Medikon sp. z o.o.

O autorze Leonard Karpiłowski w 1976 r. ukończył Studium Fotografii i Filmu Centralnego Ośrodka Metodyki Upowszechniania Kultury MKiS. Pracę dyplomową z zakresu estetyki i historii fotografii napisał pod kierunkiem Mariana Szulca, a warsztatową zrealizował u Henryka Nowickiego. Dalej doskonalił umiejętności i wiedzę fotograficzną na Warsztatach Fotograficznych prowadzonych przez Zbigniewa Dłubaka oraz na zajęciach szkoleniowych firm Sinar i Broncolor. Jest instruktorem fotografii kategorii S, nadawanej za wybitne osiągnięcia pedagogiczne. W latach 70. był członkiem Grup Twórczych „Fakt” i „A-74”, członkiem Ogólnopolskiego Forum Grup Twórczych oraz wiceprzewodniczącym Komitetu Historii Fotografii. Jest członkiem-założycielem Fotoklubu Rzeczpospolitej Polskiej – Stowarzyszenie Twórców, w okresie 1995–2000 był członkiem Zarządu Głównego Fotoklubu. Fotografię uprawia od 1965 r. Zajmuje się dydaktyką fotograficzną, w latach 70. i 80. jako wykładowca i konsultant Centralnego Ośrodka Metodyki Upowszechniania Kultury oraz jako nauczyciel fotografii w placówkach kulturalnych i oświatowych Mokotowa. W działalności twórczej wykorzystuje głównie technikę bromową i jej możliwości interpretacyjne, kolor traktując głównie użytkowo. Uprawia fotografię kreacyjną, pejzażową i industrialną. Wystawia od 1974 r. Jego prace były eksponowane na ponad 70 wystawach krajowych i zagranicznych. Jest autorem 11 wystaw indywidualnych. Od 1993 r. zajmuje się publicystyką z zakresu estetyki, techniki i technologii fotografii. Publikował na łamach polskich pism fotograficznych. Współpracował z Magazynem „FOTO” w latach 1993–94 i z FOTO-KURIEREM od 1995 r. Jest autorem książek „Fotografia wielkoformatowa” (2000), „Aparaty średnioformatowe” (2002), „Światła i cienie w fotografii” (2008). Książka „Światła i cienie w fotografii” otrzymała wyróżnienie w kategorii „Technika” I Konkursu na Fotograficzną Publikację Roku 2008, plasując się tuż za serią książek sygnowanych znakiem National Geographic. Obecnie Leonard Karpiłowski przygotowuje kolejne publikacje o tytułach roboczych „Pierwsze kroki w fotografii” oraz w „Studiu i w plenerze”. Karpiłowski od siedmiu lat jest konsultantem firmy Hensel Studiotechnik, ponadto współpracuje z firmami fotograficznymi: Medikon, Fomei, Olympus, FujiFilm, Sony, Canon, i Monolight, biorąc udział w prezentacjach sprzętu fotograficznego i oświetleniowego, oraz w innych działaniach jako konsultant i wykładowca.