Monitor dla fotografa - część I : kolor i barwa
1. Kolor czy barwa?
Jak widzimy kolory?
Światło padające na dany materiał jest od niego odbijane lub pochłaniane przez nie. Proporcja między tymi dwoma składowymi definiuje barwę, jaką postrzegamy. Czym jest światło? To rozchodzące się w przestrzeni zaburzenie pola elektromagnetycznego. Możemy je sobie wyobrazić jak fale na morzu z tym, że częstotliwość oscylacji jest bardzo duża. Wynikiem budowy i specyficznych właściwości oka ludzkiego jest postrzeganie jedynie pewnego, wąskiego zakresu długości fali elektromagnetycznej.
Promieniowanie elektromagnetyczne – źródło Wikimedia |
Z fizyki pamiętamy spektrum barw. To reprezentacja, czy też wrażenie, jakie w nas wywołuje promieniowanie o odpowiedniej częstotliwości. Te kolory jednak zawierają się w wąskim zakresie częstotliwości, które nazywamy widzialnym światłem.
Kolory odpowiadające poszczególnym długościom fali – źródło Wikimedia |
Słońce emituje promieniowanie w bardzo szerokim zakresie, od mikrofalowego po promieniowanie gamma. Każda z tych częstotliwości cechuje się inną energią, właściwością, która jest odpowiedzialna za zasięg, jaki może ona przebyć. Część fal z tego zakresu nie wychodzi poza koronę Słońca. Inne mocno słabną docierając do Ziemi. Na interesujący nas zakres widzialny duży wpływ ma skład naszej atmosfery a także drogą jaką w niej musi światło przebyć. Te i inne czynniki determinują barwę oświetlenia słonecznego. Fakt, że w zakresie widzialnym promieniowania Słońca znajdują się wszystkie składowe (ale o różnej intensywności poszczególnych kolorów), łatwo pokazać, rozszczepiając je w pryzmacie.
Rozczepienie światła w pryzmacie – źródło Wikimedia |
Wiemy, że inaczej Słońce „świeci” w południe, a inaczej podczas zachodu. Raz, gdy znajduje się w zenicie, wydaje się białe, a gdy obserwujemy zachód słońca nad morzem, rozkoszujemy oko czerwonymi rozświetleniami chmur. Przyjmijmy, że dla nas światłem wzorcowym będzie to z fazy południa. I tak przedmiot, który postrzegamy jako niebieski, odbija światło o tej właśnie częstotliwości, a pozostałe pochłania. Biały materiał odbija zatem wszystkie kolory światła, a czarny wręcz odwrotnie – pochłania je, emitując ciepło. Dlatego w upalny dzień lepiej założyć białą koszulkę, a czarny samochód może się rozgrzać tak bardzo, że kiepskiej jakości plastikowe elementy zewnętrznego wykończenia ulegną stopieniu.
To, że światło słoneczne zmienia w ciągu dnia swoją barwę, związane jest z jego rozpraszaniem oraz kątem, pod jakim do nas dochodzi (zmiana długości drogi przez atmosferę wynikająca z pozycji Słońca na nieboskłonie). Samą kolorystykę tego światła łatwo zaprezentować w formie charakterystyk spektralnych:
Powyższe wykresy zostały wygenerowane w zgodzie z definicją standardowego oświetlenia typu D według definicji CIE. Wartości energii są w każdym grafie normalizowane względem długości fali 560 nm.