Po mistrzowskim opanowaniu podstaw możesz przystąpić do eksplorowania bardziej wyrafinowanych rozwiązań. W celu uzyskania nietypowych efektów fotografowie często decydują się na tworzenie bardzo rozbudowanych systemów oświetleniowych z użyciem wyspecjalizowanego sprzętu. Systemy tego typu niejednokrotnie wymagają zastosowania wielu różnych źródeł światła, rozmieszczonych pod różnymi kątami i o rozmaitych właściwościach — począwszy od bardzo miękkich, aż do ostrych. Czasami wystarczy jednak tylko jedno, dobrze umieszczone światło, o czym wkrótce się przekonasz. Oświetlenie w fotografii portretowej zazwyczaj nie jest tak trudne jak w przypadku zdjęć produktów lub martwej natury, lecz zdarza się, że uzyskanie pożądanego efektu w sposób, który wygląda naturalnie i interesująco, potrafi nastręczać wielu problemów.

Lampy pierścieniowe

Jeden z prostszych sposobów na uzyskanie nietypowego efektu polega na zastosowaniu lampy pierścieniowej. Prawdziwa pierścieniowa lampa błyskowa, taka jak na rys. 3.6, daje bardzo ciekawe cienie. Na rys. 3.37 i 3.38 pokazane są przykłady zdjęć z klasycznym efektem uzyskanym przy użyciu światła pierścieniowego. Jak widać, efekt polega na powstaniu cienia okalającego całą sylwetkę sfotografowanej osoby, jeśli tylko nie stoi ona zbyt daleko od tła. Zwróć uwagę, że lampa pierścieniowa równomiernie oświetla cały obiekt, co powoduje, że twarz jest niemal pozbawiona głębokich cieni, a dzięki dużej powierzchni emitowania światła spowija ono sylwetkę fotografowanej osoby, podkreślając plastycznie jej kontury. To właśnie „otulające” właściwości tego typu światła sprawiają, że krawędź brody nadal jest wyraźnie zaznaczona pomimo braku cienia pod podbródkiem.

Rys. 3.37. Silny kontrast i niemal całkowity brak cieni to wyróżniające cechy portretu, który został wykonany przy użyciu lampy pierścieniowej. Okulary mężczyzny na zdjęciu zostały pozbawione szkieł, aby uniknąć odblasków, które są niemal nieuniknione w przypadku tego typu oświetlenia. (Autorem zdjęcia jest Ken Chernus)

----- R E K L A M A -----

OFERTA BLACK FRIDAY

Sony A7R IV (15263 zdj.)

8299 zł 7054 zł

Fujifilm GFX 100S (443 zdjęcia)

13999 zł 12599 zł

Leica Q2 Monochrom (3252 zdj.)

19999 zł 17999 zł

Canon 28-70/2 RF L USM

10999 zł 9899 zł

Rys. 3.38. Lampy pierścieniowe doskonale nadają się do fotografowania osób czarnoskórych. Na nawilżonej skórze tworzą one ładne, miękkie odblaski stanowiące naturalną, jasną przeciwwagę dla ciemnej karnacji. Na przykładowym zdjęciu odblaski te są najlepiej widoczne na przedramieniu mężczyzny, ale ich aksamitny połysk widać też na twarzy modela. (Autorem zdjęcia jest Ken Chernus)

Lampy pierścieniowe umożliwiają wykonanie bardzo kontrastowego portretu, o czym możesz przekonać się na przykładzie zdjęcia Aarona Rapoporta (rys. 3.39). Aaron celowo prześwietlił zdjęcie i zwiększył jego kontrast tak, by skóra młodej dziewczyny stała się niemal idealnie biała. Naturalne właściwości światła lampy pierścieniowej, polegające na przyciemnieniu krawędzi obiektów, nadają całej kompozycji lekko komiksowy wygląd i podkreślają drapieżną, gotycką stylizację modelki.

Rys. 3.39. Biała, wampirza skóra wspaniale podkreśla stylizację młodej gotki. (Autorem zdjęcia jest Aaron Rapoport)

Oto kolejny przykład zastosowania lampy pierścieniowej — tym razem Aaron Rapoport sfotografował grupę groźnie spoglądających ludzi. Dzięki odpowiedniemu skróceniu czasu ekspozycji błysk lampy przyćmił naturalną jasność nieba, mimo że zdjęcie zostało zrobione w biały dzień (rys. 3.40). Następujący wraz ze wzrostem odległości naturalny spadek intensywności światła sprawił, że postaci w kolejnych rzędach są coraz ciemniejsze. Uzyskany efekt sprawia wrażenie, jak gdyby duża grupa ludzi stopniowo wyłaniała się z ciemności.

Rys. 3.40. Mocne odbłyski światła w oczach fotografowanych osób to wizytówka lamp pierścieniowych. Zwróć uwagę na odbicie samej lampy w ciemnych okularach mężczyzny stojącego za główną postacią w tej kompozycji (autorem zdjęcia jest Aaron Rapoport)

Uwaga

Efekt polegający na przytłumieniu światła dziennego przez silny błysk lampy da się uzyskać jedynie wówczas, gdy aparat fotograficzny umożliwia zsynchronizowanie błysku flesza do bardzo krótkiego czasu naświetlania. Najlepiej sprawdzają się pod tym względem aparaty fotograficzne średniego formatu, w których zazwyczaj stosowana jest przysłona irysowa. Przysłony tego typu umożliwiają zsynchronizowanie błysku lampy nawet przy czasie naświetlania rzędu 1/500 sekundy. Błysk lampy osiąga pełną intensywność po 1/600 sekundy lub szybciej. Z tego względu skrócenie czasu naświetlania nie ma żadnego wpływu na intensywność emitowanego przez nią światła. Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w przypadku światła dziennego, które — jako światło ciągłe — ulega przytłumieniu wskutek skrócenia ekspozycji. W zwykłych przypadkach zadaniem lampy błyskowej jest uzupełnienie światła naturalnego, doświetlenie tych fragmentów kompozycji, do których światło słoneczne dociera w mniejszym stopniu. Zamiana ról obydwu źródeł światła sprawia, że możliwe staje się uzyskanie efektu nocnego zdjęcia w środku dnia, czy też zatrzymanie w kadrze dynamicznie poruszających się obiektów. Nowoczesne aparaty małoobrazkowe umożliwiają zsynchronizowanie błysku lampy dla ekspozycji nie krótszych niż 1/250 sekundy, co nie zawsze wystarcza do uzyskania opisanego efektu.

Na tym przykładzie zastosowania lampy pierścieniowej trudno w ogóle się domyślić, że lampa taka została użyta. Wszystko przez to, że była ona jednym z wielu źródeł światła w tej scenie. Na tej pozowanej fotografii (rys. 3.41) Aaronowi Rapoportowi udało się odtworzyć scenę rodem z dynamicznej, gorącej dyskoteki. Głównym źródłem światła była lampa pierścieniowa, czego dowodzi charakterystyczny odblask światła widoczny w okularach mężczyzny po lewej stronie. Scena oświetlona była również kilkoma dodatkowymi światłami, rozmieszczonymi z tyłu tańczących osób. Jedno z nich świeciło wprost w obiektyw aparatu (rys. 3.42). Wiele źródeł światła ustawionych pod różnymi kątami, ostre cienie, a także blask flary budują bardzo przekonujący klimat nocnej, dynamicznej imprezy.

Rys. 3.41. Dzięki kilku źródłom światła, ostrym cieniom i naturalnemu efektowi flary powstała kompozycja, która bardzo przekonująco oddaje klimat dyskoteki. Nic nie wskazuje na to, że została ona sfotografowana przy użyciu lampy pierścieniowej. (Autorem zdjęcia jest Aaron Rapoport)

Dla niektórych fotografów użycie lampy pierścieniowej to małe „oszustwo” ze względu na łatwość, z jaką można przy jej użyciu uzyskać bardzo nietypowe efekty wizualne. Zaprezentowane tutaj przykłady dowodzą, że lampy tego typu można użyć na wiele różnych sposobów; można też zrobić to tak, by jej zastosowanie nie było dostrzegalne na pierwszy rzut oka.

Rys. 3.42. W tylnej części sceny rozmieszczone zostały trzy dodatkowe światła. Środkowe jest widoczne w kadrze, pozostałe dwa znajdują się tuż poza jego obrębem. Pierwszy plan jest bardzo silnie doświetlony lampą pierścieniową, dzięki której zdjęcie nabrało charakteru typowego dla fotografii wykonanej z lampą błyskową podczas nocnej imprezy

Oświetlenie łączone: światło dzienne i lampa błyskowa

Ostatnio bardzo modne stało się łączenie światła dziennego i błyskowego w sposób umożliwiający uzyskanie artystycznych, interesujących efektów. W takich przypadkach flesz nie służy już tylko do zwykłego doświetlania cieni, lecz staje się pełnoprawnym narzędziem twórczym. Zazwyczaj lampa błyskowa pełni wówczas rolę głównego źródła światła, zaś światło dzienne staje się tylko akcentem lub jej uzupełnieniem. Przykład takiej techniki fotografowania omawialiśmy na podstawie zdjęcia pokazanego na rys. 3.39. Kolejna fotografia tego typu wykonana przez Aarona Rapoporta przedstawiona jest na rys. 3.43. Wykonane obiektywem szerokokątnym obszerne ujęcie, na którym pokazane zostały pełne ekspresji twarze oświetlone wieloma różnymi źródłami światła oraz głębokie cienie, podkreśla napięcie emanujące z tej interesującej sceny. Zauważ, że fotografik nie starał się pokazać sceny w naturalny, realistyczny sposób. Choć rozgrywa się ona w świetle dziennym, to dopiero umiejętne zastosowanie lamp błyskowych podkreśliło emocje, które odcisnęły swoje piętno na twarzy rekruta na pierwszym planie. W celu zwiększenia kontrastu zdjęcia Aaron użył fleszy z niewielkimi reflektorami i nakładkami, które zwężają strumień padającego światła i zwiększają kontrast obrazu (rys. 3.44).

Rys. 3.43. Bardzo silne, kontrastowe oświetlenie tej sceny pozwala nam wczuć się w sytuację młodego żołnierza. (Autorem zdjęcia jest Aaron Rapoport)

Rys. 3.44. Ostre, bezpośrednie światło fleszy było silniejsze niż światło słoneczne

Klasyczna technika łączenia światła lampy błyskowej ze światłem dziennym polega na doświetleniu sceny przy użyciu flesza. W takiej sytuacji światło słoneczne pełni główną rolę, flesz zaś służy do rozjaśnienia tych miejsc, które zostały zbyt silnie ocienione. Ilustracją tej techniki będzie kolejne zdjęcie wykonane przez Aarona Rapoporta. Przykładowa fotografia przedstawia chłopca z piłką i została wykonana przy użyciu lampy błyskowej. Kluczowe dla wyglądu tej kompozycji było umiejscowienie lampy — została ona umieszczona tuż nad obiektywem (rys. 3.45). Fotografowany chłopiec był oświetlony od tyłu bardzo silnym światłem słonecznym. W zwykłej sytuacji oświetlenie tego typu spowodowałoby, że sylwetka chłopca byłaby okryta głębokim cieniem, a tło zdjęcia zalewałoby silne, ale jednocześnie dość miękkie i niezbyt kontrastowe światło. Dzięki oświetleniu chłopca silną lampą błyskową Aaron uzyskał znacznie lepszy kontrast krawędzi sylwetki, a w oczach młodego piłkarza pojawiły się wesołe iskierki (rys. 3.46).

Rys. 3.45. Dzięki doświetleniu sylwetki chłopca silnym światłem flesza jej krawędzie stały się bardzo kontrastowe (autorem zdjęcia jest Aaron Rapoport)

Rys. 3.46. Dwa źródła światła oświetlające tę scenę znajdują się dokładnie naprzeciwko siebie

Oświetlenie kolejnego zdjęcia to nietypowe połączenie blasku ognia i światła lampy błyskowej. Otrzymana fotografia (przedstawiająca polinezyjskie tancerki ognia) wykonana została na potrzeby agencji public relations (rys. 3.47). Zwróć uwagę, że ogień nie stanowi tutaj jednego z głównych źródeł światła. Jest on raczej akcentem uzupełniającym oświetlenie dawane przez lampy błyskowe i rozproszone przez duże ekrany odbijające, ułożone w kształt litery V i znajdujące się nieco z tyłu za kobietami. Z przodu scena doświetlona została przy użyciu dużego softboksu, umieszczonego w osi kadru ponad aparatem. Fotografia została wykonana przy stosunkowo długim czasie naświetlania, który został dobrany w taki sposób, by wirująca pochodnia zdążyła zatoczyć pełny okrąg wokół tancerek (rys. 3.48). Wszystkie pozostałe źródła światła, włącznie z żarówkami pilotującymi studyjnych lamp błyskowych, zostały wyłączone, tak aby nie miały one wpływu na ekspozycję zdjęcia.

Rys. 3.47. Dzięki długiemu czasowi naświetlania wirujący płomień utworzył naturalne obramowanie dla tancerek

Rys. 3.48. Dwa zestawy ekranów odbijających, ustawionych w kształt litery V, zaakcentowały kontury sylwetek

Długi czas naświetlania został zastosowany także w przypadku kolejnego surrealistycznego zdjęcia wykonanego przez Aarona Rapoporta (rys. 3.49). Aaron skorzystał z wielu różnych źródeł światła, łącząc lampy błyskowe ze zwykłymi żarówkami, i celowo skalibrował balans bieli tak, by fotografia nabrała żółtego odcienia. Aby uzyskać taki efekt, Aaron dopasował kolorystykę zdjęcia pod kątem oświetlenia żarowego i ustawił temperaturę barwową w aparacie na 6500 K. Z powodu dość długiego czasu naświetlania relatywnie słabe żarówki choinkowe zostały wypalone, podobnie zresztą jak tło fotografii nadrukowane na przezroczystej folii Translite. Ze względu na rozmiary tła trzeba było doświetlić je halogenowymi reflektorami filmowymi. Sylwetka mężczyzny została doświetlona przy użyciu „gołej” lampy błyskowej aparatu. Błysk flesza zatrzymał w kadrze jego ruch, lecz ze względu na dość długi czas naświetlania, wymuszony przez konieczność poprawnego doświetlenia tła, w niektórych miejscach wokół postaci widoczna jest subtelna, rozmyta poświata (rys. 3.50).

Rys. 3.49. To niezwykłe surrealistyczne zdjęcie powstało dzięki zastosowaniu różnych rodzajów i źródeł światła (autorem zdjęcia jest Aaron Rapoport)

Rys. 3.50. Dziwaczna kolorystyka i ledwie widoczny efekt ruchu uzyskane zostały dzięki zastosowaniu dość skomplikowanego oświetlenia

Zastosowanie naturalnego oświetlenia

Naturalne oświetlenie może być bardzo piękne, lecz pokazanie w nim fotografowanych osób tak, by wyglądały ładnie i interesująco, niejednokrotnie przysparza pewnych problemów — szczególnie wtedy, gdy chcesz uzyskać możliwie naturalny efekt. Jedynym źródłem naturalnego oświetlenia jest słońce. Jeśli nie zamierzasz uzyskać stylizowanego, nietypowego efektu, wówczas zdjęcia wykonane przy naturalnym oświetleniu powinny sugerować istnienie tylko jednego źródła światła. Dowolne inne światła powinny być niewidoczne. Niekiedy efekt ten można uzyskać dość łatwo, lecz zdarza się, że stanowi to prawdziwe wyzwanie.

Anthony Nex specjalizuje się w fotografowaniu dzieci na potrzeby reklam; jego zdjęcia trafiają też do bibliotek agencji fotograficznych. Podczas fotografowania Anthony używa zazwyczaj bardzo obszernych, jednorodnych i stosunkowo silnych źródeł światła, gdyż dzieci nie lubią zbyt długo stać w jednym miejscu. Pokrywające dużą część sceny obszerne oświetlenie gwarantuje, że niezależnie od ruchliwości dzieci zawsze będą one poprawnie oświetlone. Ten sympatyczny portret trzech dziewczynek wykonany został przy zaskakująco prostym oświetleniu (rys. 3.51). Dziewczynki zostały ustawione w delikatnym cieniu i patrzyły w górę, wprost w obiektyw aparatu. Z tyłu za fotografem rozciągała się otwarta, dość silnie nasłoneczniona przestrzeń. Jedynym dodatkowym źródłem światła (prócz naturalnego) był bardzo duży biały ekran umieszczony po lewej stronie aparatu tuż poza krawędzią ujęcia (rys. 3.52). Najjaśniejszym obiektem w bezpośredniej bliskości dziewczynek jest ekran, który pełni rolę źródła miękkiego, silnie rozproszonego światła. Jego obecność zapewnia dodatkowo delikatne, jasne odblaski w oczach dzieci.

Rys. 3.51. Dziewczynki patrzą w górę w stronę źródła światła, którym jest odsłonięte niebo za fotografem. (Autorem zdjęcia jest Anthony Nex)

Rys. 3.52. Jedynym dodatkowym elementem oświetleniowym (oprócz światła zastanego w plenerze) jest duży ekran odbijający

Ekran odbijający trzymał asystent. Jeśli dzieci przesunęłyby się w inne miejsce, nietrudno byłoby podążyć za nimi, gdyż oświetlenie sceny było równomierne i stałe. W sytuacjach takich jak ta Anthony fotografuje z ręki i chodzi w ślad za bawiącymi się dziećmi.

Kolejnym mistrzem ujarzmiania naturalnego oświetlenia jest Ken Chernus. Ken często podróżuje, gdyż jego ulubionym tematem jest pokazywanie różnych postaw, charakterów i sytuacji. Zdjęcia Kena trafiają do agencji fotograficznych. Do zrobienia niektórych z nich, prócz doświadczenia, potrzeba było sporo szczęścia. Spójrz na zdjęcie mężczyzny na plaży (rys. 3.53), które zostało wykonane wyłącznie w świetle zastanym. O szczęście, o którym przed chwilą wspomniałem, można i należy zadbać — niekiedy wszystko zależy od dobrego wyczucia czasu. Należy wiedzieć, że chwilę po tym, jak słońce skryje się za horyzontem, naturalne światło nabiera niezwykłych właściwości. Jego miłośnicy nazywają je magicznym światłem, zaś tę część wieczoru, kiedy mamy do czynienia z tego typu oświetleniem — magiczną lub złotą godziną. W zależności od pogody to niezwykłe światło daje wspaniałe i bardzo różne możliwości. Przykładowe zdjęcie mężczyzny zostało wykonane przy lekkiej mgiełce, która delikatnie przysłania krajobraz w tle, a jednocześnie rozprasza promienie zachodzącego słońca. Jasny piasek plaży stał się tutaj naturalnym ekranem doświetlającym sylwetkę mężczyzny. Ken musiał tylko umieścić modela w odpowiednim miejscu, a następnie wycelować i nacisnąć spust migawki. Jak widać, dynamika tonalna sceny nie wykraczała poza możliwości aparatu cyfrowego Canon, którym wykonane zostało to zdjęcie.

Rys. 3.53. Pogoda, pora dnia i znakomita lokalizacja — wszystkie trzy wymienione czynniki złożyły się na doskonały efekt. (Autorem zdjęcia jest Ken Chernus)

Przy kolejnej fotografii Ken nie mógł już liczyć na szczęście i musiał wziąć sprawy w swoje ręce (rys. 3.54). W samo południe warunki oświetleniowe na nieosłoniętym podwórku bardzo odbiegają od „magicznych chwil” pojawiających się po zachodzie słońca. Ken postanowił więc zmiękczyć i rozproszyć światło słoneczne przy użyciu przezroczystego, jedwabnego ekranu (osłony), który doskonale spełnił swoją rolę.

Rys. 3.54. Ten portret ojca i córki wykonany został w pełnym świetle słonecznym, rozproszonym za pomocą jedwabnej osłony. (Autorem zdjęcia jest Ken Chernus)

Uwaga

Wspomniane przed chwilą osłony rozpraszające są często używane do rozpraszania światła na planie filmowym. Tradycyjnie są one wykonywane z jedwabnej tkaniny naciągniętej na aluminiową ramkę. Analogiczny efekt można jednak uzyskać przy użyciu składanych ekranów rozpraszających (dyfuzorów), które dzięki sprężystej ramce można łatwo złożyć do niewielkich rozmiarów — mają one taką samą konstrukcję jak blendy, o których pisałem wcześniej.

Ekran rozpraszający nie musi całkowicie osłaniać fotografowanych osób. Ken umieścił go w taki sposób, by prawe ramię kobiety znalazło się poza zasięgiem osłony. Światło słoneczne padające na nieosłonięte miejsca sylwetki jest bardzo silne i kontrastowe, a jego kształt sprawia wrażenie, jak gdyby przenikało przez koronę drzewa. Cała scena została dodatkowo oświetlona z przodu przy użyciu białego ekranu, znajdującego się tuż poza prawą krawędzią kadru. Uzyskany efekt wygląda naturalnie, ale poprawne rozmieszczenie i zgranie wszystkich elementów wymagało sporo pracy (rys. 3.55).

Rys. 3.55. Jedwabny ekran został w jednym miejscu odpięty od obramowania, tak aby sylwetkę jednej z fotografowanych osób oświetlić kilkoma promieniami słońca

Fotografowanie w pełnym świetle słońca to zazwyczaj doskonały przepis na uzyskanie ostrych, konturowych cieni. W tym przypadku Ken Chernus uważnie wypełnił cienie przy użyciu białych ekranów odbijających (rys. 3.56). Mężczyzna na zdjęciu spogląda w kierunku wieczornego słońca. Pierwszy ekran odbijający Ken umieścił na ziemi tuż przed grającym mężczyzną, drugi zaś za nim, poza obrębem kadru, po lewej stronie (rys. 3.57). Takie sytuacje wymagają uważnego dobrania proporcji pomiędzy intensywnością poszczególnych źródeł światła. Olbrzymia dynamika tonalna naturalnego oświetlenia może być ujarzmiona jedynie dzięki bardzo skrupulatnej kontroli nad światłem. Wykonaj pomiar natężenia światła w obszarze świateł i cieni na fotografowanej postaci, a następnie zniweluj różnicę pomiędzy nimi poprzez doświetlenie cieni w taki sposób, by obydwie wartości nie różniły się bardziej niż o cztery działki przysłony. Na przykładowym zdjęciu wartość L (jasność w przestrzeni LA B) czoła mężczyzny wynosi 85, natomiast jasność ocienionej części twarzy wynosi 53, co daje różnicę o wartości 32 lub 3,2 działki przysłony. W plenerze nie da się oczywiście zmierzyć tych wartości w ten sposób, trzeba więc polegać na bardzo dobrym światłomierzu, który umożliwi sprawdzenie różnicy w jasności, wyrażonej w działkach przysłony. W celu uzyskania pożądanych wartości spróbuj ekrany doświetlające odsunąć dalej lub przysunąć bliżej fotografowanej osoby.

Rys. 3.56. Na tym zdjęciu Kena Chernusa ostre światło słońca zostało subtelnie zrównoważone przy użyciu ekranów odbijających

Rys. 3.57. Ekrany odbijające umożliwiają zmianę proporcji naświetlenia poszczególnych elementów sceny. Rozjaśnij cienie, aby różnice pomiędzy najjaśniejszymi a najciemniejszymi częściami kadru zmniejszyć do czterech działek przysłony

Ekrany odbijające są praktycznie niezbędne podczas fotografowania w pełnym słońcu, lecz niekiedy przydają się też przy pochmurnej pogodzie. Ostatnie przykładowe zdjęcie Kena Chernusa zostało wykonane o tej samej „magicznej” porze co fotografia z rys. 3.53, lecz tym razem w celu poprawnego doświetlenia twarzy modelki potrzebny był niewielki ekran odbijający (rys. 3.58). Naturalne światło pada na kobietę od lewej strony, nieco z tyłu, toteż przy takim ułożeniu głowy włosy przesłoniły większą część twarzy. Biały ekran pozwolił Kenowi odbić część światła z powrotem na twarz modelki, dzięki czemu została ona oświetlona w sposób naśladujący typowe oświetlenie typu glamour (rys. 3.59).

Rys. 3.58. Ekran odbijający bywa czasami niezbędny nawet w przypadku pochmurnej pogody. (Autorem zdjęcia jest Ken Chernus)

Rys. 3.59. Ekran odbijający został użyty do doświetlenia twarzy kobiety, ocienionej ze względu na ułożenie włosów

świetlenie umożliwiające „zatrzymanie akcji”

Zdjęcie z rys. 3.49 stanowi przykład fotografii, na której dzięki zastosowaniu lampy błyskowej „zatrzymano w kadrze” dynamiczny ruch. W celu uchwycenia na zdjęciu ruchu o dużej dynamice potrzebny jest bardzo krótki błysk flesza. Nowoczesne lampy błyskowe umożliwiają zmianę intensywności emitowanego błysku poprzez jego skrócenie. Oznacza to, że w celu maksymalnego skrócenia emisji światła należy zminimalizować siłę błysku. Optymalna strategia oświetlania podczas wykonywania dynamicznych ujęć polega na maksymalnym zmniejszeniu natężenia błysku przy użyciu ręcznych ustawień lampy błyskowej oraz zrekompensowaniu słabszego oświetlenia poprzez zastosowanie większej liczby lamp. Efekt, który można dzięki temu uzyskać, pokazany został na rys. 3.60. Dzięki zastosowaniu kilku zsynchronizowanych lamp i maksymalnemu skróceniu ich błysku kobieta skacząca na trampolinie została dosłownie „zamrożona” w powietrzu.

Rys. 3.60. „Lecąca” kobieta, uchwycona podczas skoku na trampolinie

Sylwetka kobiety została spowita miękkim, silnie rozproszonym światłem, dochodzącym z ekranów ustawionych w kształt litery „V” oraz softboksów umieszczonych z tyłu sceny. Głównym źródłem światła z przodu był duży parasol o metrowej średnicy, ustawiony dokładnie w osi obiektywu. Dwa duże, białe ekrany odbijające o wymiarach 120 × 250 cm, rozmieszczone po bokach parasola, uzupełniają dawane przezeń światło. Intensywność wszystkich lamp została zmniejszona do minimum, a było ich sporo: w każdym z podwójnych ekranów „V” umieszczone były trzy lampy błyskowe (podobnie jak w dużym softboksie w tle sceny), z przodu zaś (na wprost parasola) znajdowała się pojedyncza lampa (rys. 3.61).

Rys. 3.61. Większość światła dociera do sceny z tyłu, dzięki czemu kontury sylwetki kobiety są bardzo subtelnie otulone jasną poświatą. Ta bardzo dynamiczna scena została „zatrzymana” w ułamku sekundy dzięki zastosowaniu wielu źródeł światła o bardzo niewielkiej intensywności

Podobna konfiguracja świateł została użyta podczas wykonywania kolejnego przykładowego zdjęcia. Tym razem błysk fleszy „zatrzymał” w powietrzu kropelki wody rozpryskujące się wokół dziewczyny wyskakującej z basenu (rys. 3.62). Układ lamp i akcesoriów na tym zdjęciu był nieco bardziej skomplikowany niż w przypadku skoku z trampoliny, a cała sesja została zaaranżowana na tyłach domu kierownika artystycznego projektu.

Rys. 3.62. To dynamiczne zdjęcie wymagało oświetlenia, które maksymalnie skróciło czas ekspozycji

Na kilku kolejnych zdjęciach pokazane zostały fragmenty skomplikowanego systemu składającego się z softboksów, ekranów osłaniających i odbijających, które były niezbędne do wykonania tej fotografii.

• Trzy softboksy zostały umieszczone z tyłu na krańcu basenu, natomiast jego dno wyłożone zostało czarną folią, którą dociśnięto na brzegach workami z piaskiem. Dzięki folii woda w basenie wydaje się niemal czarna (rys. 3.63).

Rys. 3.63. Sprawdzam detale i ustawienie wszystkich elementów. Na zdjęciu widoczne są trzy softboksy, czarne kurtyny i folia, którą wyłożono dno basenu

• Przy użyciu dużych, pomalowanych na czarno ekranów z pianki aparat został osłonięty przed światłem emitowanym przez znajdujący się nieco wyżej softboks.
• W celu osłonięcia aparatu przed światłem bocznych softboksów w basenie ustawione zostały statywy z wysięgnikami, na których zamontowano czarne kurtyny osłaniające (rys. 3.64 i 3.65).

Rys. 3.64. Asystenci ustawiają kurtyny i osłony dla poszczególnych lamp

Rys. 3.65. Na tym zdjęciu pokazane jest rozmieszczenie kurtyn, które przesłaniają tylne lampy w taki sposób, by uniknąć powstania niepożądanych flar i odblasków

• Kent Jones, mój asystent, mierzy naświetlenie w miejscu, w którym będzie znajdowała się modelka (rys. 3.66).

Rys. 3.66. Kent Jones podczas wykonywania pomiarów ekspozycji

Rys. 3.67. Udzielam wskazówek modelce, która stoi w wodzie. Zwróć uwagę na znajdujący się za mną duży softboks Octodome. Aparat został ustawiony na statywie, który jest do połowy zanurzony w wodzie. Lampy błyskowe zostały otulone foliami, które chronią je przed zachlapaniem

Ustawianie całego zestawu akcesoriów i świateł zajęło cały dzień, lecz przed zapadnięciem zmroku byliśmy gotowi do rozpoczęcia sesji. Na rys. 3.67 widoczny jest fragment wielkiego, niemal 2,5 metrowego softboksu Octodome, który znajdował się bezpośrednio za aparatem i pełnił rolę przedniego światła. Dzięki tak dużej średnicy softboksu możliwe było doświetlenie nawet rozpryskujących się kropelek wody, choć w głównej mierze scena oświetlona była przy użyciu softboksów znajdujących się z tyłu. Tylne oświetlenie akcentuje kontury sylwetki i podkreśla dramaturgię tego nocnego ujęcia (rys. 3.68).

Rys. 3.68. Schemat oświetlenia ilustrujący układ świateł i ekranów