Nauka płynąca ze starego żartu

W każde miejsce można dojść na piechotę — jeśli ma się dość czasu.
Zawsze jest dość światła, by zrobić zdjęcie… przynajmniej jeśli możesz pozostawić otwartą migawkę na dość długo.
Nieraz czas otwarcia migawki może wynosić kilka minut czy nawet godzin.

Oto przykład. Ciemniejsze z dwóch zdjęć pokazujących tamę Croton w Croton-on-Hudson w stanie Nowy Jork wykonałem około godziny po zachodzie słońca, gdy jedynie delikatne ślady światła były widoczne na niebie. System pomiarowy aparatu określił prawidłową ekspozycję jako trwającą minutę przy przysłonie f/11.

----- R E K L A M A -----

OFERTA BLACK FRIDAY

Leica Q2 Monochrom (3252 zdj.)

19999 zł 17999 zł

Canon 28-70/2 RF L USM

10999 zł 9899 zł

Sony A7R IV (15263 zdj.)

8299 zł 7054 zł

Fujifilm GFX 100S (443 zdjęcia)

13999 zł 12599 zł

Nawet jeśli wydaje Ci się, że brakuje światła do wykonania zdjęcia, to w istocie światła zawsze jest dosyć, jeśli masz wystarczającą ilość czasu.

Zakres dynamiki

Aby powiedzieć coś o widzeniu światła, trzeba zacząć od przeanalizowania tego, co widzą nasze oczy, i tego, co zapisuje aparat. Nasze oczy są zupełnie niewiarygodnym „urządzeniem” odczytującym światło. Są w stanie dostrzec zakres jasności na poziomie 11 stopni przysłony. Dlatego właśnie możemy widzieć obszary świateł i cieni, nie gubiąc szczegółów w żadnym z nich. Matryca aparatu fotograficznego rejestruje zakres około pięciu stopni przysłony, podobnie jak slajd. Dlatego też fotografując za pomocą aparatu cyfrowego, trzeba naświetlać tak samo, jak robiło się to w przypadku slajdu, i zwracać szczególną uwagę na najjaśniejsze partie obrazu, by ich nie prześwietlić. Była to jedna z rzeczy, o których myślałem, wykonując to zdjęcie niedźwiedzicy z młodymi. Gdyby futro lub śnieg zostały prześwietlone, całe zdjęcie stałoby się bezużyteczne.

Photoshop daje możliwość wydobywania szczegółów z cieni i odzyskiwania niektórych prześwietlonych jasnych partii obrazu (szczególnie jeśli pracujemy z plikami RAW), o czym piszę więcej w lekcji 13., „Zmieniaj, poprawiaj i ratuj zdjęcia w Photoshopie”. Można zarejestrować nawet więcej niż widzą nasze oczy, jeśli skorzystamy z fotografii o poszerzonym zakresie dynamicznym (HDR) w Photoshopie (Camera RAW).

Widzieć inaczej

A oto pomysł, na który wielu początkujących fotografów nie wpada, wyrażony słowami norweskiego malarza symbolisty Edvarda Muncha (1863 – 1944): „W różnych momentach widzimy inaczej. Rano widzimy inaczej niż wieczorem. Co więcej, to, jak widzisz, zależy od stanu emocjonalnego, w którym się znajdujesz. Dlatego właśnie każdy motyw może być zobaczony na wiele różnych sposobów, co czyni sztukę interesującą”.

Te niedźwiedzie polarne sfotografowałem wcześnie rano, kiedy moje oczy dopiero się budziły. Miękkość obrazu i mój stan emocjonalny (w Święto Dziękczynienia tęskniłem za rodziną) przyciągnęły mnie do tej sceny, jednej z wielu widocznych w tundrze. Prawdopodobnie ciasny kadr był odzwierciedleniem bliskości, jaką odczuwamy w mojej rodzinie.

Czytając dalej i ucząc się postrzegania światła, staraj się nie zapomnieć o tym, że to, jak się czujesz, również ma wpływ na wykonywane zdjęcia.

Widzenie, zapisywanie i korygowanie światła

Te trzy zdjęcia, wykonane z jednego ujęcia uchwyconego w katedrze w Hiszpanii, ilustrują wspomniane już zagadnienia dostrzegania, zapisywania i odzyskiwania światła.

Miękkie światło oznacza łatwe ekspozycje

Te zdjęcia — portret kobiety z plemienia Tariano w Amazonii, portret afrykańskiej sowy w Nowym Jorku, zbliżenie motyla wykonane na Florydzie oraz krajobraz Alaski — mają coś wspólnego. W przeciwieństwie do zdjęcia otwierającego tę lekcję, które charakteryzuje się silnymi i dramatycznymi cieniami, nie ma na nich wyrazistych obszarów cieni i świateł. Światło jest miękkie, dzięki czemu automatyczna ekspozycja, którą omówię w lekcji 5., „Tryb w pełni automatyczny”, staje się stosunkowo łatwa. Lubię fotografować, gdy światło jest miękkie — pod pochmurnym niebem lub przy użyciu rozproszonego światła zastanego czy błyskowego. Ale chętnie korzystam także z cieni nadających zdjęciu głębię i dlatego właśnie lubię otwierające tę lekcję zdjęcie rdzennego Amerykanina w stroju obrzędowym.

Przyjrzyjmy się różnym typom światła i ich wpływowi na zdjęcia.

Miękkie oświetlenie przednie

Oświetlenie przednie sprawdza się dobrze w przypadku portretów, jeśli chcemy, by twarz fotografowanej osoby była równomiernie oświetlona, tak jak na zdjęciu mojej przewodniczki w Wietnamie. Jest to kolejny przykład łatwego naświetlenia automatycznego.

Światło w pochmurny dzień

Pochmurna pogoda sprawdza się doskonale przy portretach ludzi i zwierząt, ponieważ są wtedy wyeliminowane ostre cienie. Miękkie światło daje dość miękkie zdjęcia. To znów przykład automatycznej ekspozycji.

Światło tylne

Oświetlenie od tyłu pozwala na uzyskanie pełnych dramatyzmu konturów, co widać na tym zdjęciu wykonanym w Oregonie. W kontekście oświetlenia tylnego mam dla Ciebie mały żarcik fotograficzny. Zawodowcowi zadano następujące pytanie: „Jaka jest pańska dzienna stawka?”. Odpowiedź brzmiała: „5000 dolarów; 7500 dolarów, jeśli muszę fotografować pod słońce”. Fotografować pod słońce jest trudniej niż wtedy, gdy znajduje się ono za naszymi plecami. Więcej na temat fotografii pod światło będziesz mógł przeczytać w lekcji 8., „Trudne sytuacje zdjęciowe”.

Miękkie oświetlenie boczne

Miękkie oświetlenie boczne daje bardziej dramatyczne zdjęcia niż światło dostępne w pochmurny dzień. Zdjęcia wykonane przy jego użyciu będą również sprawiały wrażenie ostrzejszych — dzięki większemu kontrastowi. Na tym zdjęciu widać każdy wąs na pysku leoparda.

Silne oświetlenie boczne

Silne oświetlenie boczne może być dramatyczne, ale musisz zwracać uwagę na fragmenty ukryte w cieniu — w tym przypadku na połowę głowy lwicy. Moim zdaniem ostre światło czyni to zdjęcie bezużytecznym. Nie ocali go żadna korekcja ekspozycji czy inny retusz w Photoshopie.