Jest oczywiste, że w górach należy ustawiać parametry ekspozycji zgodnie z powszechnie znanymi regułami. Niedoświetlone zdjęcie nie będzie lepsze przez to, że zostało zrobione podczas wspinaczki — nadal będzie tylko zdjęciem niedoświetlonym. Jedną z najcenniejszych umiejętności, jakie fotograf w ogóle może posiadać, jest biegłość w interpretowaniu histogramów, a w górach przydaje się ona szczególnie, ponieważ wyświetlacz LCD często jest słabo widoczny i taka bezpośrednia ocena poprawności ekspozycji jest utrudniona. Histogramy natomiast są wyświetlane z większym kontrastem, a zatem można je dostrzec nawet przy ostrym świetle słonecznym.

Warto też korzystać z zalet formatu RAW, który pozwala korygować błędy ekspozycji w znacznie większym stopniu niż jpg. Poza tym pliki RAW są jak tradycyjne negatywy — zawsze można do nich wrócić i wywołać ponownie przy użyciu nowych, lepszych narzędzi i metod.

Śnieg

Śnieg zawsze był i jest niezwykle trudny do sfotografowania z bardzo prostego powodu. Światłomierz aparatu zakłada bowiem, że większa część sceny powinna mieć mniej więcej stałą jasność na poziomie 18% szarości i do takiej wyidealizowanej wartości dostosowuje parametry ekspozycji. Ale wtedy śnieg, jako element mocno odbijający światło, wyszedłby na zdjęciu zbyt jasny. Jeśli nie zaingerujemy w to, co robi aparat, spróbuje on skompensować prześwietlenie śniegu i uczyni go szarym, a nie białym.

----- R E K L A M A -----

OFERTA BLACK FRIDAY

Fujifilm GFX 100S (443 zdjęcia)

13999 zł 12599 zł

Leica Q2 Monochrom (3252 zdj.)

19999 zł 17999 zł

Sony A7R IV (15263 zdj.)

8299 zł 7054 zł

Canon 28-70/2 RF L USM

10999 zł 9899 zł

Niektóre nowoczesne światłomierze, jak chociażby stosowany w lustrzankach Nikona system pomiaru matrycowego, są na tyle inteligentne, że rozpoznają, kiedy śnieg jest częścią sceny, i stosują właściwą kompensację. Jeśli Twój światłomierz tego nie potrafi, sam ustawiaj kompensację na +1 lub +2 EV, ilekroć w kadrze pojawi się znacząca ilość śniegu. I znów przyda Ci się dokładna znajomość aparatu, ponieważ każdy z nich inaczej reaguje na blask śniegu. Musisz trochę poeksperymentować, aby nauczyć się ustawiać ekspozycję w sposób optymalny.

NWP

Pod tym skrótem, który oznacza maksymę „Naświetlaj W Prawo”^[1], kryje się bardzo ważna w fotografii cyfrowej koncepcja związana z ustawianiem parametrów ekspozycji. Jej podstawą jest fakt, że matryca aparatu reaguje na światło w sposób nieliniowy i zarejestrowany obraz zawiera więcej danych w obszarach jasnych niż w ciemnych. A zatem optymalna ekspozycja to taka, przy której obraz jest maksymalnie jasny, ale bez czysto białych lub wypalonych świateł. Histogram takiego obrazu nadal powinien mieć klasyczny kształt dzwonu, ale jego maksimum powinno być przesunięte jak najbardziej w prawo. Ewentualne niedobory tonów ciemnych koryguje się później na etapie obróbki komputerowej.

Stosowanie reguły NWP jest zaliczane do zaawansowanych technik fotografowania, w związku z czym chciałbym Ci uświadomić kilka rzeczy. Przede wszystkim stosuj NWP tylko wtedy, gdy używasz formatu RAW i zależy Ci na jak najlepszej jakości obrazu. Ponieważ zdjęcia wykonane tą techniką będą z definicji prześwietlone, będziesz musiał każdemu poświęcić więcej czasu, aby przywrócić właściwy zakres tonalny. Będziesz też musiał bardziej uważać podczas fotografowania, bo łatwo możesz przesadzić z rozjaśnianiem i doprowadzić do wypalenia świateł, a to oznaczałoby kompletne zrujnowanie obrazu. Aby uniknąć takiej katastrofy, sprawdzaj zawsze histogram zarejestrowanego zdjęcia.

Silny kontrast

W górach światło jest znacznie ostrzejsze niż w mieście, w związku z czym pojawiają się nowe problemy. Gdy kontrastowość sceny (czyli różnica między obszarami najjaśniejszymi a najciemniejszymi) przekracza wartości, jakie może zarejestrować matryca aparatu, nieuchronnie stracisz część informacji. Histogram takiego zdjęcia będzie miał obcięte końce, a na obrazie zamiast szczegółów w światłach i cieniach będą widoczne tylko czysta biel i czerń.

Problem występuje najczęściej, gdy fotografujemy krajobraz z jasnym niebem i ciemnym pierwszym planem. Większość aparatów uznaje w takiej sytuacji, że głównym motywem jest pierwszy plan i ustawia ekspozycję pod jego kątem, a w rezultacie niebo jest prześwietlane i staje się białą plamą.

Jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, spróbuj zastosować poniższe wskazówki:

• Najpierw sprawdź, czy zakres dynamiki matrycy jest rzeczywiście zbyt mały — zmieniaj wartość ekspozycji (najczęściej w dół), aż uzyskasz pewność, że nie da się uniknąć obcięcia histogramu.
• Następnie przyjrzyj się uważnie fotografowanej scenie i oceń, czy szczegóły, które możesz ewentualnie utracić w cieniach lub w światłach, są naprawdę istotne. Na przykład niebo pokryte jednolitą warstwą chmur z natury rzeczy jest mało interesujące, więc śmiało możesz je na zdjęciu całkowicie wybielić. Podobnie, jeśli jedynym ciemnym elementem obrazu mają być niewielkie skały wystające ze śniegu, akceptowalne może być uczynienie ich całkowicie czarnymi.
• Na koniec, jeśli uznasz, że nie możesz sobie pozwolić na utratę szczegółów ani w światłach, ani w cieniach, zastosuj szary filtr gradacyjny lub skorzystaj z funkcji bracketingu ekspozycji (w połączeniu z techniką HDR). Pierwsze rozwiązanie (filtr) ma tę zaletę, że nie wymusza dodatkowej obróbki zdjęcia, ale jest mniej elastyczne niż technika HDR i wymaga posiadania odpowiednich akcesoriów. (Pełniejsze omówienie techniki HDR znajdziesz w rozdziale 5.).

[1]W języku angielskim brzmi ona: Expose To The Right (w skrócie ETTR) — przyp. tłum.

Benoit Montagu na wydmach w okolicach Florence, Oregon. Lipiec 2008

Inne książki wydawnictwa Helion S.A.: