W większości przypadków przejście z lustrzanek na bezlusterkowce nie oznaczało jedynie usunięcia lustra z korpusu. By w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje umieszczenie obiektywu znacznie bliżej matrycy, konieczne było wprowadzenie nowych systemów mocowań oraz nowych obiektywów. Takie sytuacje zdarzają się rzadko (wcześniej stosowany w pełnoklatkowych aparatach Canona bagnet EF został wprowadzony w 1987 roku, czyli ponad 35 lat temu) i są dobrą okazją, by zastanowić się, co można by przy okazji ulepszyć i rozwinąć.

Odległość rejestrowa

Pierwszą i najbardziej rzucającą się w oczy zmianą jest przysunięcie bagnetu bliżej matrycy, w miejsce, które w lustrzankach zajmowała komora lustra. Zabieg taki ma sporo zalet. Pierwszą z nich jest większa łatwość tworzenia obiektywów szerokokątnych. Tego rodzaju konstrukcje mają krótkie ogniskowe, a, co za tym idzie, odległość od środka ich układu optycznego do płaszczyzny obrazowej (bezpośrednio powiązana z ogniskową) także jest niewielka. Jeśli zatem taki obiektyw ma być dość daleko od matrycy, aby pomiędzy zmieściło się lustro, konieczne jest sięgnięcie po układ optyczny typu retrofokus, gdzie płaszczyzna obrazowa jest odsunięta dalej, niż wynikałoby to z ogniskowej obiektywu.

----- R E K L A M A -----

ZIMOWE PROMOCJE OD NIKONA

Nikon D850 BODY

11944 zł 10224 zł

Nikkor 600/6.3 Z S VR

23198 zł 19758 zł

Nikon Z8 BODY

16998 zł 15708 zł

Nikkor 85/1.2 Z S

12498 zł 11638 zł

Konstruowanie takich obiektywów wymaga wielu dodatkowych soczewek, co komplikuje konstrukcję optyczną. Tymczasem, jeśli bagnet jest bliżej matrycy, konstrukcja obiektywu może być prostsza i sam obiektyw może być lżejszy. Albo też możemy zachować podobne gabaryty i wagę obiektywu, ale zaoferować w ich obrębie lepsze parametry.

Możemy to zaobserwować na przykładzie dwóch par obiektywów:

• modeli Canon EF 24 mm f/2.8 IS USM oraz Canon RF 24 mm f/1.8 IS STM Macro,
• modeli Canon EF 16–35 mm f/2.8L III USM oraz Canon RF 15–35 mm f/2.8L IS USM.

Inny tego typu przykład przytoczył przedstawiciel firmy Canon w wywiadzie opublikowanym przez portal DC.Watch. Padł tam przykład obiektywu Canon RF 35 mm f/1.8 IS STM Macro, w przypadku którego kombinacja niewielkiej odległości od bagnetu do matrycy oraz dużej średnicy bagnetu pozwoliła na nieco inną konstrukcję obiektywu jeśli chodzi o ilość elementów optycznych po obu stronach przysłony. Pozwoliło to przy okazji na przesunięcie środka ciężkości obiektywu bliżej aparatu, co poprawia komfort pracy użytkownika. Zalety te ilustruje dołączona do tamtego materiału grafika, porównująca konstrukcję obiektywu Canon RF 35 mm f/1.8 Macro IS STM z jego „lustrzankowym kuzynem”, modelem Canon EF 35 mm f/2 IS USM. Na grafice uwypuklono także różnice pomiędzy rozmiarem przedniej i tylnej soczewki obu instrumentów, przekładającą się między innymi na inne położenie środka ciężkości.

Oczywiście nie można się z przysuwaniem bagnetu do matrycy zapędzić zbyt daleko. Warto zostawić tam nieco miejsca, choćby na uwielbiany przez filmowców wbudowany filtr szary, który właśnie między bagnetem a matrycą znajdziemy na przykład w korzystającej z mocowania RF kamerze Canon EOS C70. Warto dodać, że de facto zmieściły się tam aż dwa koła z filtrami, dzięki czemu maksymalna możliwa do osiągnięcia gęstość filtra szarego to aż 10 EV (typowo w kamerach jest to ok. 6 EV). Takie rozwiązanie pozwala filmować ze zgodnymi z klasyczną sztuką filmową czasami migawki nawet w pełnym słońcu i na przysłonie f/1.2, którą oferują niektóre obiektywy Canon RF.

Średnica bagnetu

Drugim ważnym parametrem przy projektowaniu nowego mocowania, jest dobór jego średnicy. Dobrze, jeśli ta jest większa, i to z pewnym zapasem, niż przekątna sensora, który będzie stosowany w nowym systemie. W przypadku matrycy pełnoklatkowej o wymiarach 36 × 24 mm jej przekątna to około 43.3 mm. Z kolei średnica bagnetu Canon RF, podobnie jak w przypadku mocowania EF, wynosi 54 mm.

Ponad centymetr zapasu, jaki pozostał, to przestrzeń, którą do ruchu może wykorzystać moduł stabilizacji matrycy, jak widać to na poniższej grafice. Dzięki temu zapasowi oraz sprawniejszej komunikacji między korpusem a obiektywem, jaką oferuje bagnet Canon RF, możliwe jest dużo lepsze działanie zarówno stabilizacji matrycy, jak i hybrydowej stabilizacji matrycy i obiektywu, która w efekcie pozwala na znaczące wydłużenie czasów naświetlania przy fotografowaniu z ręki i pozwala nagrywać stabilne kadry bez statywu czy gimbala.

Większy bagnet pozwala też, jak pokazał to już powyższy przykład obiektywu Canon RF 35 mm f/1.8 Macro IS STM, na stosowanie większych soczewek umieszczonych blisko matrycy. Dzięki temu promienie światła przechodzącego przez obiektyw mogą padać bardziej prostopadle na powierzchnię sensora, a to z kolei pomaga już na poziomie optyki walczyć z winietowaniem. Oczywiście wszystkie korpusy Canon RF oferują funkcję kompensacji tego zjawiska, ale w przypadku silnego winietowania nie pozostaje to bez wpływu na jakość obrazu, lepiej zatem ograniczyć to zjawisko już na starcie.

Transmisja danych

Współczesne zaawansowane obiektywy fotograficzne dawno już przestały być jedynie mechanicznie zespolonymi elementami z metalu i szkła. Oba te składniki nadal oczywiście stanowią podstawę każdej konstrukcji, jednak by zapewnić maksymalne możliwe osiągi, niezbędne stało się dołożenie do tego komponentów elektronicznych, takich jak procesory w obiektywach. Te z kolei muszą mieć możliwość swobodnej komunikacji z procesorami w aparatach czy kamerach.

Ta komunikacja przechodzi oczywiście przez bagnet i ten ostatni musi być gotowy do zapewnienia jej wystarczającego pasma. To między innymi dlatego mocowanie RF ma aż 12 styków, czyli o połowę więcej niż starsze mocowanie EF. Wraz ze zwiększeniem szybkości transmisji danych stworzyło to informacyjną autostradę, dzięki której możliwe są funkcje takie jak:

• fotografowanie z ciągłym autofokusem z prędkością np. 40 kl/s jak ma to miejsce w modelu EOS R6 Mark II,
• pokrycie kadru polami autofokusa sięgające 100%,
• dokładniejsze działanie stabilizacji, a zatem większe wydłużenie czasu fotografowania bez wprowadzania poruszenia do zdjęcia,
• dostępna w wielu korpusach systemu EOS R regulacja przysłony ze skokiem 1/8 EV, która daje dużo płynniejszy efekt przy filmowaniu,
• dokładniejsze działanie korekty dystorsji, winietowania czy aberracji przez korpus, które nie wymaga aktualizowania oprogramowania aparatu po każdej premierze nowego obiektywu, gdyż dane te obiektyw może samodzielnie przesyłać w czasie rzeczywistym,
• możliwość wprowadzenia korekcji oddychania obiektywu (czyli zmiany zawartości kadru przy przeostrzaniu) aplikowanej na żywo przez korpus aparatu czy kamery,
• możliwość stosowania na obiektywach programowalnego z poziomu aparatu pierścienia kontrolnego czy przycisków programowalnych na obiektywach sterujących funkcjami aparatu,
• stosowanie adapterów z rodziny EF–EOS R, które pozwalają tchnąć drugie życie w posiadane już przez użytkownika nowego korpusu obiektywy Canon EF.

Unikalne konstrukcje optyczne

Wszystkie opisane powyżej cechy powodują, że w systemie Canon RF możliwe było skonstruowanie wielu obiektywów o unikalnych parametrach, które nie mają swoich dokładnych odpowiedników ani w lustrzankowym systemie Canon EF, ani też w bezlusterkowych systemach konkurencji.

Przykładami takich konstrukcji mogą być:

• szerokokątne zoomy Canon RF 14–35 mm f/4L IS USM oraz Canon RF 15–35 mm f/2.8L IS USM – większość innych tego typu konstrukcji oferuje jedynie 16 mm na szerokim końcu,
• unikalny pełnoklatkowy zoom ze stałym światłem f/2 Canon RF 28–70 mm f/2L USM,
• łączące w sobie cechy kompaktowych konstrukcji stałoogniskowych oraz obiektywów makro modele Canon RF 24 mm f/1.8 IS STM Macro, Canon RF 35 mm f/1.8 IS STM Macro oraz Canon RF 85 mm f/2 Macro IS STM,
• oferujący unikalną skalę odwzorowania 1.4:1 i wyposażony w autofokus obiektyw Canon RF 100 mm f/2.8L IS USM Macro,
• wyróżniające się wyjątkowo kompaktowymi rozmiarami i niewielką wagą jak na oferowane ogniskowe teleobiektywy Canon RF 100–400 mm f/5.6–8 IS USM, Canon RF 600 mm f/11 IS STM oraz Canon RF 800 mm f/11 IS STM, które nawet przy światłosile sięgającej f/11 oferują w pełni funkcjonalne, szybkie i sprawne układy autofokusa,
• jedyny na świecie stabilizowany obiektyw o takich parametrach, czyli model Canon RF 135 mm f/1.8L IS USM.

Zapas na przyszłość

Twórcy bagnetu Canon EF nie mogli w 1987 roku przewidzieć, jak w międzyczasie rozwinie się technologia fotograficzna. Nawet o cyfrowej rejestracji obrazu mało kto wówczas myślał, a co dopiero o koncepcjach takich jak bezlusterkowce, kompensacjia oddychania obiektywu czy nagrywanie filmów w 8K. Mimo to stworzyli system, który bez problemu dał się zaadaptować przy przechodzeniu z fotografowania na materiałach światłoczułych do rejestracji cyfrowych obrazów czy filmów.

W podobny sposób mocowanie RF, zaprojektowane tak, by radzić sobie ze wszystkimi dzisiejszymi wyzwaniami, ma zapewne pozostawione rezerwy, które przydadzą się gdy postęp technologiczny ponownie czymś nas zaskoczy. Warto, gdy to nastąpi, korzystać z systemu, który jest na to gotowy.

Artykuł powstał na zlecenie polskiego oddziału firmy Canon.