Swoją przygodę z fotografowaniem ptaków rozpocząłem w roku 2003. Właśnie wtedy, ze względów zdrowotnych, zacząłem wyjeżdżać z rodziną na długie, wiosenne wypady na Mierzeję Wiślaną. Na ornitologii nie znałem się wtedy zupełnie i byłem w stanie rozpoznać tylko kilka najbardziej popularnych gatunków skrzydlatej braci.

Wiosna na Mierzei Wiślanej tętniła jednak ptasim życiem. To przecież teren parku krajobrazowego i obszar Natura 2000, na którym możemy spotkać ponad 300 gatunków ptaków. Co więcej, zwierzęta są tam przyzwyczajone do ludzi, bo w sezonie napotykają się na tłumy turystów. Ptaki nie są więc tam tak płochliwe, jak w innych miejscach, szczególnie wiosną, gdy na głowie mają gody, a ludzi wcale tam jeszcze nie ma.

Czapla z kluczem kormoranów w tle. Canon EOS 300D + Sigma 70–300 mm f/4–5.6 APO DG Macro

Spacerując z rodziną co chwila widziałem więc jakieś kolorowe skrzydlate stworzenie przysiadające na drzewie, gałęzi lub krzaku, albo wręcz zrywające się do lotu spod naszych stóp.

----- R E K L A M A -----

FUJIFILM X-T50 Z RABATEM 800 ZŁ!

Fujifilm X-T50 BLACK BODY

6748 zł 5948 zł

Fujifilm X-T50 BLACK + 15-45/3.5-5.6 ...

7298 zł 6498 zł

Fujifilm X-T50 SILVER + 15-45/3.5-5.6

7298 zł 6498 zł

Fujifilm X-T50 SILVER + 16-50/2.8-4.8...

8248 zł 7448 zł

Raty 0%. Zostaw swój sprzęt w rozliczeniu.

Wtedy miałem jednak do dyspozycji tylko analogowego Canona 300 z kitowym obiektywem klasy 28–80 mm. Szybko przekonałem się, że sprzęt ten zupełnie nie nadaje się do fotografii przyrody.

Sikora bogatka (Parus major). Canon EOS 20D + Canon EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM

Przed wiosennym wyjazdem w 2004 roku wiedziałem więc doskonale, że potrzebuję obiektywu o dłuższych ogniskowych. Pracowałem wtedy jako adiunkt w Centrum Astronomicznym PAN w Warszawie i moja pensja na rękę ledwo przekraczała 2000 zł. Mając rodzinę na utrzymaniu nie mogłem sobie pozwolić na zakup drogiego sprzętu, więc mój wybór padł na Sigmę 70–300 mm f/4–5.6 APO DG Macro. Ten obiektyw kosztował wtedy w okolicach 700 złotych i był chwalony za świetny stosunek jakości do ceny. Nie bez znaczenia była tutaj także obecność znośnego trybu makro, który dawał szanse na sfotografowanie różnego rodzaju robaczków, czy płazów lub gadów.

W roku 2004 pojechałem więc na mierzeję już z Sigmą. Niestety połączenie tego obiektywu z analogowym Canonem 300, w moim przypadku, zupełnie się nie sprawdziło. Żadne wykonane przeze mnie zdjęcie ptaka nie wyszło tak, jak oczekiwałem. Byłem wtedy zupełnym amatorem w tej kwestii i brak natychmiastowej obserwacji moich efektów fotograficznych nie pozwalał szybko uczyć się na błędach. Owe błędy w pełnej krasie zobaczyłem dopiero po powrocie do domu, gdy wywołałem filmy i zrobiłem odbitki.

Czapla siwa (Ardea cinerea). Canon EOS 300D + Sigma 70–300 mm f/4–5.6 APO DG Macro

Rok 2005 przyniósł jednak zasadniczą zmianę, bo w jego początkach w moje ręce trafił Canon EOS 300D – dzisiaj niewątpliwie już kultowy aparat fotograficzny wyposażony w 6 Mpix matrycę CMOS. Zrewolucjonizował on rynek amatorskiej fotografii, bo był pierwszą lustrzanką tego typu, którą dało się kupić za normalne pieniądze, a jednocześnie, w przeciwieństwie do bezpośredniej konkurencji, potrafił dawać dobre efekty fotograficzne na wyższych czułościach.

EOS 300D wszedł na rynek w 2003 roku i jego początkowa cena była wysoka. Dwa lata później Canon wprowadzał już jednak modele EOS 20D oraz EOS 350D, wyposażone w nowszy detektor o rozdzielczości 8 MPix, a więc w lutym 2005 roku starszego 300D można było kupić na wyprzedaży w kwocie lekko przekraczającej 3000 złotych. To było w moim zasięgu finansowym, przez co w 2005 roku pojechałem na wiosenne wakacje wyposażony właśnie w EOS-a 300D wraz z kitowym obiektywem klasy 18–55 mm oraz w Sigmę 70–300 mm APO. To właśnie wtedy wykonałem pierwsze zdjęcia ptaków, których nie wstydziłem się pokazać innym.

Kormoran czarny (Phalacrocorax carbo). Canon EOS 300D + Sigma 70–300 mm f/4–5.6 APO DG Macro

Z dzisiejszej perspektywy bardzo wyraźnie widać, że fotografowanie ptaków takim zestawem było naprawdę karkołomne. EOS 300D sam w sobie był wolny i miał słaby autofokus. Czasami, zanim aparat zdążył się włączyć, obiekt, który miał być celem zdjęcia, dawno poderwał się do lotu i oddalił na odległość uniemożliwiającą wykonanie udanego ujęcia. Sigma w tej kwestii też niedomagała, bo jej mechanizm ustawiania ostrości był wolny, głośny i często się gubił. Niemniej wcale się nie poddawałem i robiłem zdjęcia jak szalony. Jak miałem trochę szczęścia, to coś tam udawało się ustrzelić, czasami nawet kormorana zrywającego się do lotu.

Szybko jednak przekonałem się, że wcale nie wolna praca i słaby autofokus jest największym problemem. Połączenie ogniskowej 300 mm i canonowego cropa dawało mi ekwiwalent 480 mm. Sigma nie miała stabilizacji optycznej, a Canon nie oferował wtedy stabilizacji matrycy. To wszystko oznaczało, że chcąc wykonać nieporuszone zdjęcie należało używać czasów ekspozycji na poziomie 1/400–1/500 sekundy. Sigma, na swojej maksymalnej ogniskowej, wymagała zauważalnego przymknięcia przysłony, żeby zagwarantować znośny obraz, a to oznaczało, że najczęściej fotografowało się używając światła z zakresu f/8–f/11.

Pliszka siwa (Motacilla alba). Canon EOS 20D + Canon EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM

Kombinacja takiego światła i tak krótkiego czasu ekspozycji wymuszała stosowanie bardzo wysokich wartości ISO, a to wiązało się z degradacją obrazu przez szumy. CMOS Canona był, jak tamte czasy, bardzo udany, ale poziom ISO 800–1600 mocno dawał się już we znaki. Dobre zdjęcia wychodziły więc tylko na otwartej przestrzeni i to najlepiej w słoneczny dzień. Każde wejście do lasu powodowało, że znaczna większość wykonywanych przeze mnie ujęć była poruszona.

Na początku niespecjalnie miałem wyjście i musiałem radzić sobie tym, co miałem. Czasy były jednak ciekawe i to z dwóch powodów. Po pierwsze, rynek foto rozwijał się wtedy w naprawdę imponującym tempie. Po drugie, pod koniec 2005 roku zaczęło powstawać Optyczne.pl i właśnie dzięki temu zacząłem mieć dostęp do Canona EOS-a 20D, który od 300D był lepszy praktycznie we wszystkim. Oferował bowiem matrycę o wyższej rozdzielczości, z mniejszymi szumami, a jednocześnie był aparatem szybszym i wyposażonym w lepszy autofokus oraz większy i jaśniejszy wizjer.

Makolągwa (Linaria cannabina). Canon EOS 350D + Canon EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM

Co więcej, w październiku 2005 roku firma Canon zaprezentowała obiektyw EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM, który, jak sama nazwa wskazuje, wyposażony był w optyczną stabilizację obrazu oraz ultradźwiękowy mechanizm autofokusa. Kupiłem go licząc na to, że zlikwiduje on dwie największe bolączki Sigmy.

I faktycznie, jeśli chodzi o stabilizację obrazu, jej skuteczność sięgająca wtedy około 3 EV dawała sporo możliwości, bo spokojnie można było tam schodzić z czasami do okolic 1/100 sekundy, przy których obrazy były nieporuszone, a mniej dynamicznie ruszające się ptaki zamrożone na moich zdjęciach. Zawiodłem się jednak na autofokusie, który był znacznie cichszy niż u Sigmy, ale wciąż wolny i niepewny. Na dodatek kręcił mordką…

Jaskółka dymówka (Hirundo rustica). Canon EOS 20D + Canon EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM

Mimo tego moja fotografia weszła na znacznie wyższy poziom. Amatorskie obiektywy klasy 70–300 mm, wyposażone w stabilizację obrazu, były wtedy w ofercie większości producentów, a jednocześnie ich ceny trzymały się poziomu nie przekraczającego najczęściej wartości 1500–2000 złotych. Okazało się, że za ich sprawą można wykonywać udane ujęcia najbardziej popularnych i najmniej płochliwych gatunków ptaków.

Moje portfolio wzbogaciło się więc w satysfakcjonujące mnie ujęcia wróbli, mazurków, sikorek, dzięciołów, szpaków, makolągw czy nawet czapli, które na Mierzei Wiślanej nie należały do osobników bardzo strachliwych.

Pliszka siwa (Motacilla alba). Canon EOS 20D + Canon EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM

W dzisiejszych czasach sprzęt klasy 70–300 mm stwarza jeszcze większe możliwości. Nawet amatorskie modele mają obecnie znacznie lepsze autofokusy niż obiektywy dostępne w roku 2005. Co więcej, często mamy do czynienia z jeszcze lepszą stabilizacją obrazu, a czasami możemy łączyć działanie stabilizacji optycznej ze stabilizacją matrycy. Same aparaty mają teraz znacznie lepsze tryby seryjne, skuteczniejsze mechanizmy ustawiania ostrości i jednocześnie znacznie większe rozdzielczości matrycy, co pozwala na rejestrację większej liczby szczegółów i daje większe możliwości w cropowaniu.

Świetnym przykładem postępu w tej dziedzinie był następca zakupionego przeze mnie Canona, czyli model EF 70–300 mm f/4–5.6 IS II USM, który likwidował wszystkie wady swojego poprzednika i jednocześnie był od niego znacznie ostrzejszy.

Sikora modraszka (Cyanistes caeruleus). Canon EOS 20D + Canon EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM

W czasach bezluster modeli klasy 70–300 mm trochę jednak na rynku brakuje. Z przystępnych cenowo modeli na placu boju pozostał Tamron oferując model 70–300 mm f/4.5–6.3 Di III RXD, który można kupić za około 1900 złotych i jest on oferowany na mocowaniu Sony FE oraz Nikon Z. Chcąc mieć firmowy model Sony musimy liczyć się z wydatkiem ponad 5000 złotych, bo tyle właśnie kosztuje Sony FE G OSS 70–300 mm f/4.5–5.6. Nie waham się stwierdzić, że jest to cena absurdalna. Na szczęście ten sam producent potrafi tutaj łamać utarte schematy i oferować niepełnoklatkowy model Sony 70–350 mm f/4.5–6.3 G OSS, który na promocjach i cashbackach można kupić za kwotę na poziomie 2500 złotych.

W przypadku systemu Fujifilm X mamy w ofercie Fujinona XF 70–300 mm f/4–5.6 R LM OIS WR – tyle, że tutaj też cena jest spora, bo sięga 3500 złotych. W troszkę lepszej sytuacji są posiadacze aparatów systemu Mikro 4/3, bo mają oni do dyspozycji Olympusa M.Zuiko Digital 75–300 mm f/4.8–6.7 ED II, którego można nabyć w kwocie troszkę ponad 2000 złotych oraz droższego Panasonika Lumix G VARIO 100–300 mm f/4.0–5.6 II POWER O.I.S. Niestety żadnego firmowego wyboru w tej kategorii nie mają obecnie posiadacze aparatów systemu Canon R oraz Nikon Z. No chyba że zdecydują się na używanie modeli lustrzankowych poprzez odpowiedni adapter.

Żeby więc rozpocząć swoją przygodę z fotografowaniem ptaków nie trzeba wchodzić w duże budżety i interesować się długimi oraz ciężkimi teleobiektywami. Z powodzeniem można wykorzystać tańszy sprzęt, który bardzo często już znajduje się w naszych torbach fotograficznych. Wielu z nas kupowało przecież tego typu obiektywy w zestawach z korpusem albo w tzw. dual-kitach. W minionych latach takich ofert na rynku pojawiało się naprawdę sporo i dzięki nim można było się stać posiadaczem lekkiego teleobiektywu i to całkiem niedużym nakładem finansowym.

Makolągwa (Linaria cannabina). Canon EOS 350D + Canon EF 70–300 mm f/4–5.6 IS USM