Aberracja chromatyczna
Wada optyczna przejawiająca się różnym miejscem ogniskowania się promieni o różnej długości fali. Jest wynikiem dyspersji szkła użytego do budowy soczewki, czyli różnym współczynnikiem załamania fal o różnych długościach (mówiąc prościej niebieskie światło, ze względu na większą energię, załamuje się w szkle mocniej niż światło czerwone). Rozróżniamy aberrację chromatyczną podłużną i poprzeczną. Na poniższym rysunku widać wyraźnie, że promienie niebieskie i czerwone załamują się w szkle soczewki inaczej i przez to ogniskują się w różnych miejscach.
Wyróżniamy cztery najpopularniejsze sposoby walki z aberracją chromatyczną:
- Używanie soczewek o bardzo dużej ogniskowej (a przez to dużej wartości stosunku ogniskowej do średnicy soczewki), dzięki czemu światło nie musi być mocno załamywane w szkle. Słabe załamanie przyczynia się do mniejszych różnic w załamaniu światła czerwonego i niebieskiego, a przez to do mniejszej aberracji chromatycznej. Jest to jednak sposób, który najczęściej znajduje zastosowanie w dłuższych lunetach (refraktorach) astronomicznych, a nie sprawdza się w krótkich i kompaktowych z założenia obiektywach fotograficznych i lornetkach. W fotografii jego odpowiednikiem jest jednak zwiększanie wartości przesłony.
- W obiektywach stosować elementy składające się na przykład z dwóch soczewek, każda o innym rodzaju szkła. Wtedy aberracja jednej soczewki może być skorygowana przez drugą. Taki obiektyw nazywamy achromatem. Jest to często stosowane rozwiązanie w lornetkach i teleskopach.
- Zbudować obiektyw zawierający soczewki zbudowane z bardzo egzotycznych i drogich szkieł o niskiej dyspersji (np. fluoryt, szkła ED - patrz poniższy rysunek). Taki obiektyw nazywamy często apochromatem.
- Zbudować obiektyw składający się z mieszanki soczewek i siatek dyfrakcyjnych. Technologia ta, nazywana DO (Diffractive Optics), jest obecnie z powodzeniem stosowana przez firmę Canon i pozwala na budowę krótkich obiektywów praktycznie pozbawionych aberracji chromatycznej.
Na zdjęciach, na skutek skumulowania się efektów aberracji podłużnej i poprzecznej, chromatyzm najbardziej uwidacznia się w rogach obrazu. Tam mamy najczęściej do czynienia z kolorową obwódką wokół kontrastowych krawędzi.