Wygoda użytkowania

Przy projektowaniu Fujifilm X100 pomyślano nie tylko o klasycznym i eleganckim wyglądzie, ale również o tym, by aparat był wygodny w użytkowaniu i ergonomiczny. Mnogość elementów sterujących, jakie odnajdujemy na jego obudowie dają wiele możliwości i zapewniają dużą swobodę przy operowaniu aparatem. Na pewno można wyróżnić takie rozwiązania, jak pierścień przysłony na obiektywie a także pokrętła szybkości migawki i kompensacji ekspozycji. Między innymi dzięki tym rozwiązaniom aparat obsługuje się wygodnie i szybko. Do tego dochodzi całkiem spora liczba przycisków i dwa pokrętła sterujące na tylnej ściance aparatu. Funkcjonalność przycisków w X100 oceniamy zatem wysoko, aczkolwiek mamy drobne zastrzeżenia. Pierścień wokół wielofunkcyjnego krzyżaka chodzi bardzo luźno. Wydaje się, że przy nieznacznie większym oporze używałoby się go wygodniej i precyzyjniej. Ponadto dla osób z większymi dłońmi, może okazać się zbyt mały. Dodatkowo przełącznik trybu ustawiania ostrości ma słabo wyczuwalny skok. Z tego powodu, jeśli przełącznik znajduje się w jednym ze skrajnych ustawień (AF-C lub MF) i chcemy wybrać pozycję środkową (AF-S) trzeba go przesuwać dość ostrożnie. Jeśli się to zrobi szybko i nieuważnie z pewnością przełączymy go w drugie skrajne położenie przeskakując tym samym położenie środkowe.

Jeśli chodzi o rozmiar Fujifilm X100, jest on nieco większy od zaawansowanych kompaktów czy na przykład bezlusterkowców Olympusa. Jest dość duży, aby w miarę swobodnie trzymać go w dłoni, choć przy dłuższym fotografowaniu brak dobrze wyprofilowanego uchwytu może nieco doskwierać. Na przedniej ściance, z prawej strony aparatu znajduje się co prawda niewielkie wybrzuszenie, jednak nie można uznać go za pełnoprawny uchwyt. Trzeba jednak przyznać, że przy typowym użytkowaniu aparatu, kiedy wykonujemy po kilka zdjęć co jakiś czas trudno odczuć dyskomfort związany z brakiem porządnego uchwytu.

W kwestii użytkowania mamy dodatkową uwagę krytyczną, jednak nie związaną z samym aparatem. Chodzi o polską wersję instrukcji obsługi. Natrafiliśmy w niej na kilka błędów, z których część wynika z niewłaściwego tłumaczenia oryginału. Jako przykład podajemy fragment tłumaczenia, który w polskiej wersji zupełnie zmienia znaczenie oryginalnego wyjaśnienia i wprowadza użytkownika w błąd.

• Wersja oryginalna (angielska): Because the camera uses a lens-internal shutter, fast shutter speeds may not be available at large apertures.

• Polskie tłumaczenie: Ponieważ w aparacie zastosowano przysłonę zintegrowaną z obiektywem, przy dużych wartościach przysłony mogą być niedostępne długie czasu otwarcia migawki

Szybkość

Pod względem szybkości działania X100 zachowuje się dobrze, choć można mieć drobne zastrzeżenia w pewnych kwestiach. W normalnym trybie aparat uruchamia się stosunkowo wolno. Instrukcja aparatu mówi o czasie 2.2 sekundy, jednak w praktyce wykonanie pierwszego zdjęcia następuje po około 4 sekundach. W menu ustawień aparatu można włączyć opcję „Szybki start”, co znacznie przyspiesza uruchamianie aparatu jednak odbija się negatywnie na zużyciu akumulatora. Takie operacje, jak przeglądanie menu i dokonywanie ustawień, odtwarzanie zdjęć, ich powiększanie, przechodzenie do poziomu miniaturek odbywa się płynnie. Ponarzekać można jednak na szybkość zapisywania zdjęć na kartę pamięci, a mówiąc ściślej na fakt, że podczas tego procesu aparat nie reaguje na większość przycisków. O ile przy zapisie JPEG-ów trudno jest to odczuć, to jednak w przypadku zapisywania plików RAW+JPEG zaczyna to przeszkadzać. Dioda zapisu na kartę miga przez niecałe 5 sekund (dane dla karty o 10 klasie szybkości) i podczas tego procesu nie da się ani wejść do menu aparatu ani użyć przycisków kierunkowych (można co najwyżej użyć pierścienia przysłony oraz pokręteł szybkości migawki i kompensacji ekspozycji). Co ciekawe, daje się natomiast wykonać kolejne zdjęcie. Owe 5 sekund to oczywiście nie jest dużo, a problem nie jest jakoś szczególnie uciążliwy. Zdarzają się jednak sytuacje kiedy może to przeszkadzać i trzeba pamiętać, że czas ten się wydłuży jeśli użyjemy wolniejszej karty.

Zdjęcia seryjne

Fujifilm X100 umożliwia fotografowanie w trybie zdjęć seryjnych z dwoma prędkościami: 5 oraz 3 kl/s. Tryb zdjęć seryjnych odnajdziemy na liście dostępnej po wciśnięciu górnego przycisku kierunkowego. Aparat może wykonać w serii do 10 zdjęć JPEG i 8 zdjęć w formacie RAW. Test zdjęć seryjnych wykonaliśmy z kartą SanDisk Extreme 4.0 GB (10 klasy szybkości) przy czułości ustawionej na ISO 1600 i migawce 1/1000 sekundy. Spójrzmy na początek na wyniki dla szybszego trybu.

Dla obu rodzajów plików aparat osiąga zakładaną przez producenta prędkość fotografowania i wykonuje deklarowaną liczbę zdjęć. Problem tylko polega na tym, że po wykonaniu serii X100 zamiera. W przypadku JPEG-ów na około 14, a dla RAW-ów na około 20 sekund. W tym czasie następuje zapisywanie zdjęć na kartę i aparat jest zablokowany. Aby rozpocząć kolejną serię zdjęć musimy ponownie wcisnąć spust migawki, kiedy zapisywanie się zakończy. Zapis zdjęć można anulować w trakcie jeśli wyniknie taka potrzeba. Spójrzmy teraz, jak sytuacja wygląda w trybie 3 kl/s.

W tym przypadku aparat zachowuje się bardzo podobnie. Osiąga zakładaną prędkość fotografowania i wykonuje zadeklarowaną liczbę zdjęć w serii. Ponownie jednak proces zapisu zdjęć na kartę powoduje blokadę aparatu, która trwa mniej więcej tyle samo czasu co w trybie szybszym.

Menu

Menu aparatu zostało podzielone na dwie kategorie. Pierwsza z nich dotyczy fotografowania bądź odtwarzania, w zależności od trybu pracy. Druga kategoria natomiast, zawiera ustawienia aparatu. Przyjrzyjmy się teraz bliżej poszczególnym elementom menu X100.

Menu fotografowania:

• Samowyzwalacz – do wyboru 2- lub 10-sekundowy,
• Czułość – w zakresie od ISO 200–6400, z możliwością rozszerzenia o ISO 100 i 12800),
• Rozmiar zdjęcia – do wyboru 3 rozmiary: L, M i S, oraz dwie proporcje obrazu: 3:2 i 16:9,
• Jakość zdjęcia – JPEG FINE, JPEG NORMAL, RAW, RAW+JPEG FINE, RAW+JPEG NORMAL,
• Zakres dynamiczny – AUTO, 100%, 200%, 400%,
• Symulacja filmu – wybór filtrów symulujących użycie negatywów różnego typu: Provia (standardowy), Velvia (wyraziste barwy), Astia (stonowane barwy), Czarno-biały, Czarno-biały z filtrem żółtym, Czarno-biały z filtrem czerwonym, Czarno-biały z filtrem zielonym, Sepia,
• Filtr ND – włączenie lub wyłączenie naturalnego filtru szarego,
• Przesunięcie balansu bieli – regulacja balansu bieli w dwóch 18-stopniowych skalach: czerwony-turkusowy i niebieski-żółty,
• Kolor – regulacja intensywności koloru,
• Wyostrzenie,
• Jasne tony – regulacja wyglądu jasnych partii obrazu,
• Ciemne tony – regulacja wyglądu ciemnych partii obrazu,
• Redukcja szumu – w 5-stopniowej skali,
• Tryb AF – wielopunktowy, punktowy,
• Kompensacja lampy błyskowej,
• Zewnętrzna lampa błyskowa,
• Wybór ustawień specjalnych (własnych) – jeden z trzech zestawów,
• Edycja i zapis ustawień specjalnych,
• Ustawienia elementów wyświetlanych na ekranie LCD, w wizjerze optycznym i elektronicznym.

Menu odtwarzania:

• Pomoc fotoksiążki – tworzenie książki z wykonanych zdjęć,
• Wyszukiwanie zdjęć – według daty, twarzy, ulubionych, typu danych, znaczników przesyłania,
• Usuwanie zdjęć,
• Dodawanie znaczników miejsca przesłania – YouTube, Facebook,
• Pokaz slajdów,
• Konwersja RAW,
• Usuwanie czerwonych oczu,
• Ochrona zdjęć,
• Kadrowanie,
• Zmiana rozmiaru,
• Obracanie zdjęć,
• Kopiowanie zdjęć pomiędzy pamięcią wewnętrzną a kartą,
• Zamówienie (DPOF) – wybór zdjęć do druku,
• Współczynnik proporcji – określenie sposobu wyświetlania zdjęć 3:2 na telewizorach o proporcjach obrazu 16:9.

Menu ustawień aparatu:

• Ustawienia daty i czasu,
• Różnica czasu – określenie różnicy czasu pomiędzy czasem domowym a czasem lokalnym (np. w podróży),
• Język,
• Tryb dyskretny – wyłączenie wszystkich dźwięków i diody wspomagającej,
• Resetowanie ustawień (poza: Data/Czas, Różnica czasu i Kolor tła),
• Formatowanie karty pamięci,
• Wyświetlanie – określenie czasu wyświetlania zdjęcia po jego wykonaniu (ciągłe, 1,5 s, 3 s, wyłączone),
• Numeracja zdjęć – ciągła bądź od nr 0001 po włożeniu nowej karty pamięci,
• Zmiana głośności,
• Głośność migawki,
• Dźwięk migawki,
• Poziom dźwięku przy odtwarzaniu filmów,
• Jasność LCD,
• Automatyczne wyłączenie – ustawienie czasu, po którym aparat się wyłączy w stanie bezczynności,
• Tryb oszczędzania mocy celownika,
• Tryb szybki start – skraca do 0,7 sekundy czas potrzebny do ponownego uruchomienia aparatu,
• Przycisk Fn – wybór funkcji obsługiwanej przez przycisk funkcyjny,
• Auto regulacja ISO – opcje związane z regulacją czułości w trybie automatycznym,
• Usuwanie efektu czerwonych oczu,
• Wspomaganie AF,
• Tryb blokowania AE/AF,
• Przycisk blokady AE/AF – blokowanie AE i AF, tylko AE, tylko AF,
• Podgląd ostrości – powiększanie centrum kadru poprzez wciśnięcie pokrętła sterującego w trybie ręcznej regulacji ostrości,
• Pierścień ostrości – zmiana kierunku działania pierścienia do ręcznej regulacji ostrości,
• Jednostka skali odległości,
• Wybór rodzaju siatki kadrowania,
• Przestrzeń koloru – sRGB, Adobe RGB,
• Redukcja szumu przy długich ekspozycjach,
• Zapis oryginału – zapisywanie nieprzetworzonych zdjęć przy aktywnej funkcji redukcji czerwonych oczu,
• Automatyczne obracanie pionowych zdjęć,
• Kolor tła – wybór kolorystyki menu,
• Pomoc ekranowa – wyświetlanie porad na wyświetlaczu.

Jakość zdjęć

Fujifilm X100 pozwala na zapis plików w formacie RAW lub JPEG zgodnym ze specyfikacjami EXIF 2.3, DPOF 1.1 i DCF. W przypadku JPEG-ów do wyboru mamy dwie opcje jakości zdjęcia: FINE i NORMAL. Dostępne są następujące proporcje i rozmiary obrazu:

• 3:2
  • Duży (L) – 4288 × 2848 pikseli,
  • Średni (M) – 3072 × 2048 pikseli,
  • Mały (S) – 2176 × 1448 pikseli,
• 16:9
  • Duży (L) – 4288 × 2416 pikseli,
  • Średni (M) – 3072 × 1728 pikseli,
  • Mały (S) – 1920 × 1080 pikseli,

W tabeli poniżej prezentujemy wycinki zdjęć scenki w skali 1:1, wykonanych w pełnej rozdzielczości, przy czułości ISO 100 i zapisywanych w obu dostępnych stopniach jakości.

FINE 3.8 MB
NORMAL 2.9 MB

Lampa błyskowa

W X100 zastosowano wbudowaną lampę błyskową o zasięgu od 0.5 do 9 m przy czułości ISO 1600. Dzięki temu, że w aparacie zastosowano migawkę centralną, istnieje możliwość korzystania z bardzo krótkiego czasu synchronizacji z lampą na poziomie 1/2000 s. Można także ustawić kompensację błysku w zakresie od −2/3 do +2/3 EV. Dostęp do trybów pracy lampy błyskowej daje prawy przycisk kierunkowy. Do dyspozycji mamy następujące opcje:

• błysk automatyczny,
• błysk wymuszony,
• lampa wyłączona,
• synchronizacja z długimi czasami.

Fujifilm X100 posiada gorącą stopkę, zatem można podłączyć do niego zewnętrzną lampę błyskową. Testowany aparat zapewnia pełną współpracę z modułami lamp błyskowych firmy Fujifilm o numerach EF-20 oraz EF-42.

Wykonaliśmy typowy test lampy błyskowej ustawiając ISO 100, przysłonę f/8.0 i migawkę 1/100 sekundy. Moc siły błysku lampy X100 porównujemy do lampy błyskowej Leiki X1. Widać wyraźnie, że w przypadku obu aparatów wbudowana lampa błyskowa ma słabą moc.

Fujifilm X100, f/8, exp. 1/100 sek, ISO 100	Leica X1, f/7.1, exp. 1/125 sek, ISO 100

Dla kompletności prezentujemy jeszcze dwa zdjęcia. Jedno zostało wykonane przy czułości ISO 100 ale w trybie P, w którym aparat dobrał przysłonę na poziomie f/2.0 oraz szybkość migawki na 1/30 s, a drugie w trybie automatycznej czułości, którą aparat ustawił na ISO 800.

X100 (P)

X100 (A)

Zdjęcia panoramiczne

Fujifilm X100 posiada tryb zdjęć panoramicznych, w którym aparat automatycznie wykonuje i skleja poszczególne zdjęcia tworząc z nich wynikową panoramę. Tryb ten znajduje się na liście dostępnej pod górnym przyciskiem kierunkowym. Do wyboru mamy panoramy o rozpiętości 180 lub 120 stopni. Można również wybrać kierunek fotografowania: w prawo, w lewo, w górę lub w dół. Podczas wykonywania panoramy aparat należy po prostu obracać równomiernie w ustalonym kierunku. Kolejne zdjęcia wykonują się automatycznie i następnie są składane. Rozdzielczości wynikowych panoram są następujące:

• panorama 120 stopni
  • pozioma – 5120 × 1440 pikseli,
  • pionowa – 2160 × 5120 pikseli,
• panorama 180 stopni
  • pozioma – 7680 × 1440 pikseli,
  • pionowa – 2160 × 7680 pikseli.

Poniżej prezentujemy przykładowe panoramy wykonane podczas testowania aparatu.

Panoramy 180 stopni

Panorama 120 stopni

Fujifilm X100 całkiem nieźle radzi sobie ze składaniem panoram. Zdarzają mu się co prawda błędy i niedokładności, jednak trudno wymagać aby wykonywana z ręki i składana naprędce w aparacie panorama była idealna. Wiele też zależy od fotografa. Jeśli chcemy aby panorama była dobrze złożona warto się przyłożyć do jej wykonywania i możliwie jak najprecyzyjniej oraz płynnie poruszać aparatem w trakcie fotografowania.

Funkcja zwiększania zakresu dynamicznego

Fujifilm X100 posiada programową funkcję zwiększania zakresu tonalnego. W menu fotografowania, pod pozycją „Zakres dynamiczny” odnajdziemy cztery pozycje: auto, 100%, 200% i 400%. Ustawienie 100% jest wartością domyślną, natomiast ustawienia 200% i 400% stają się aktywne dopiero po zwiększeniu czułości do ISO 400 i ISO 800 odpowiednio. Widać zatem, że funkcja ta nie jest szczególnie rozbudowana. Co więcej efekt działania ustawień 200% i 400% jest tak naprawdę niewielki, co widać wyraźnie na poniższym przykładzie.

Dostępna jest także funkcja bracketingu z wykorzystaniem dostępnych ustawień zakresu dynamicznego. Polega ona po prostu na tym, że aparat automatycznie wykonuje trzy zdjęcia z ustawieniami kolejno DR 100%, DR 200% oraz DR 400%.

DR 100%

DR 200%

DR 400%

Spoglądając na powyższe zdjęcia trudno zauważyć jakiekolwiek zmiany w oświetleniu w jasnych czy w ciemnych partiach obrazu. Efekt zwiększania jest bowiem bardzo subtelny i daje się zauważyć porównując bezpośrednio dwa zdjęcia. Widać to na poniższej animacji gdzie zestawiliśmy ze sobą zdjęcia wykonane przy DR 100% oraz DR 400%.

Łatwo teraz zauważyć, że jasne partie obrazu ulegają nieznacznemu przyciemnieniu podczas gdy ciemne obszaru na zdjęciu są minimalnie rozjaśniane. Efekt jest na tyle słaby, że nie powoduje nienaturalnego wyglądu obrazu co można teoretycznie zaliczyć na plus. Z drugiej jednak strony można sobie zadać pytanie czy funkcja jest warta stosowania. Jej użyteczność jest raczej niewielka, a jeżeli zależy nam na faktycznym zwiększeniu dynamiki, lepszym rozwiązaniem będzie wykorzystanie bracketingu ekspozycji i złożenie tak wykonanych zdjęć techniką HDR.

Symulacja filmu

Nazwa funkcji „Symulacja filmu” może być nieco myląca, bowiem nie kojarzy się bezpośrednio z efektem którego dotyczy. Bardziej wskazaną nazwą tej funkcji byłaby „symulacja kliszy fotograficznej”. Działanie tej funkcji polega bowiem na modyfikacji kolorystyki zdjęcia w sposób imitujący użycie konkretnego rodzaju kliszy. Nazwy ustawień tej funkcji dotyczące kolorowych zdjęć nawiązują do marek klisz fotograficznych produkowanych przez Fujifilm:

• Provia – standardowa, naturalna reprodukcja kolorów (opcja, której aparat używa do generowania standardowych plików JPEG),
• Velvia – podbity kontrast i bardziej nasycone kolory,
• Astia – spokojne, stonowane i mniej nasycone kolory.

Efekty działania poszczególnych ustawień przedstawiamy na poniższych przykładach.

PROVIA (standardowy)

VELVIA

ASTIA

Czarno-biały

Czarno-biały + żółty filtr

Czarno-biały + czerwony filtr

Czarno-biały + zielony filtr

Sepia

Tryb wideo

Możliwość nagrywania filmów w dzisiejszych aparatach kompaktowych to standard. I mimo że X100 jest aparatem specyficznym oraz wyraźnie wyróżniającym się na tle typowych kompaktów, jego konstruktorzy nie zdecydowali się pozbawić go tej możliwości, choć zapewne sporo jego potencjalnych nabywców zaakceptowałaby brak tej funkcji. Trzeba jednak przyznać, że pod względem możliwości trybu wideo projektanci zachowali daleko idącą powściągliwość i umiar. FinePix X100 pozwala bowiem na rejestrowanie filmów HD (1280×720 pikseli) z prędkością 24 kl/s oraz dźwiękiem stereo. Ostrość, ekspozycja oraz balans bieli (jeżeli wybrano automatyczny) są na bieżąco ustawiane w zależności od warunków otoczenia. Przed nagrywaniem filmu ustawić możemy przysłonę, balans bieli inny niż automatyczny, tryb symulacji filmu, kompensację ekspozycji oraz tryb AF. Dostępny jest również 3-krotny zoom, który można ustawić przed nagrywaniem filmu wciskając przycisk AE. Jakoś filmów nagranych z 3-krotnym zoomem jest taka sama, jak jakość filmów nagranych w normalnym trybie, co wskazywałoby na to, że nie jest to zoom cyfrowy. Choć instrukcja aparatu tego nie specyfikuje, wszystko wskazuje na to, że opcja z zoomem jest realizowana poprzez wycięcie z środka matrycy kadru o odpowiedniej wielkości w celu uzyskania 3-krotnego powiększenia. Pod względem konfiguracyjnym tryb filmowy co prawda nie zachwyca, jednak zapewnia wystarczające minimum. Poza tym większość nabywców tego aparatu kieruje się raczej jego możliwościami w zakresie fotografii, a nie filmowania.

Przykładowe filmy:

• film 1 – 25.2 MB,
• film 2 – 28.6 MB,
• film 3 – 27.5 MB,
• film 4 – 35.6 MB (zoom ON),
• film 5 – 22.9 MB (zoom ON),
• film 6 – 34.4 MB (film nagrany w nocy).