Zdjęcia prezentowane w poprzednim rozdziale wykonane zostały przy wyłączonym odszumianiu. Podobnie jak w pozostałych PEN-ach, w modelu E-PM1 intensywność procesu odszumiania na wyższych czułościach można kontrolować w 3-stopniowej skali. W poniższej tabelce prezentujemy, jak to wygląda w praktyce przy czułości ISO 6400.

ISO 6400
Odszumianie wyłączone
Odszumianie słabe
Odszumianie standardowe
Odszumianie mocne

Przyjrzyjmy się teraz zdjęciom zapisanym w surowym formacie. RAW-y z E-PM1 wywołaliśmy programem dcraw i zapisaliśmy jako 24-bitowe TIFF-y. Podobnie jak w poprzednim rozdziale, dla porównania prezentujemy również wycinki zdjęć z modelu E-P3, Panasonika GF3 oraz Sony NEX-C3.

ISO 160
GF3
ISO 200
E-PM1
E-P3
GF3
NEX-C3
ISO 400
E-PM1
E-P3
GF3
NEX-C3
ISO 800
E-PM1
E-P3
GF3
NEX-C3
ISO 1600
E-PM1
E-P3
GF3
NEX-C3
ISO 3200
E-PM1
E-P3
GF3
NEX-C3
ISO 6400
E-PM1
E-P3
GF3
NEX-C3
ISO 12800
E-PM1
E-P3
NEX-C3

Pod względem jakości obrazu i poziomu szumu na surowych plikach, E-PM1 niemal w całym zakresie dostępnych czułości zachowuje się bardzo podobnie w stosunku do swojego bardziej zaawansowanego brata E-P3. Praktycznie rzecz biorąc różnice daje się zauważyć jedynie przy czułości ISO 12800, dla której E-PM1 szumi nieco bardziej niż E-P3. Porównywalnie na tle PEN-ów wypada również Panasonic GF3, co zresztą zauważyliśmy przy okazji jego testu. Różnice na JPEG-ach jakie dało się zauważyć w poprzednim rozdziale, a które były spowodowane odszumianiem w GF3, w przypadku surowych plików praktycznie znikają. Przy porównywaniu surowych plików dobrze widać zalety fizycznie większej matrycy zastosowanej w Sony NEX-C3 w stosunku do matryc używanych w aparatach systemu Mikro Cztery Trzecie. Mimo większej liczby pikseli, poziom szumu na wysokich czułościach na zdjęciach RAW z bezlusterkowca Sony jest nieco niższy. Minimalną różnicę można wypatrzyć już przy ISO 1600 (najłatwiej ją zauważyć na ciemnym polu tablicy Kodaka) i jest coraz wyraźniejsza w miarę wzrostu czułości.

Przyjrzyjmy się teraz konkretnym liczbom. Wyniki naszych pomiarów poziomu szumu na surowych zdjęciach tablicy Kodaka Q-13, przekonwertowanych wcześniej do 24-bitowych TIFF-ów, prezentujemy na poniższym wykresie.

Porównanie zaprezentowanego wykresu z analogicznymi wykresami z testów pozostałych aparatów dość dobrze odzwierciedla nasze obserwacje poczynione na podstawie wycinków zdjęć. Ogólnie rzecz biorąc, do ISO 3200 poziom szumu wśród bezlusterkowców Mikro Cztery Trzecie jest faktycznie porównywalny, a ewentualne minimalne różnice można jedynie zauważyć porównując poszczególne składowe szumu. Porównując wycinki przy ISO 6400 również trudno było się dopatrzyć jakichś wyraźniejszych różnic pomiędzy PEN-ami i GF3. Pomiary są jednak dokładniejsze niż wzrokowa ocena i jeśli porównamy zanotowane przez E-PM1 wartości dostrzeżemy, że w jego przypadku szum jest nieco wyższy niż w modelu E-P3. Panasonic GF3 wypada natomiast gdzieś pomiędzy nimi. Dla ISO 12800 sytuacja jest już ewidentna. Przewaga E-P3 nad E-PM1, którą można było zauważyć na wycinkach potwierdza się również w pomiarach. Warto w tym momencie dodać, że górną granicę wykresu ograniczyliśmy do 15% aby zachować jego czytelność dla niższych czułości. Z tego powodu nie zmieściły się na nim wartości szumu przy ISO 12800 dla składowej czerwonej i niebieskiej, a osiągnęły one odpowiednio 18.4% i 22.7%.

Przewagę Sony NEX-C3 pod względem poziomu szumu na wysokich czułościach w stosunku do E-PM1, którą można było zauważyć na wycinkach zdjęć, pokazują również pomiary. Jeśli dokonamy bezpośredniego porównania wykresów dla tych dwóch aparatów zauważymy, że choć różny jest udział poszczególnych składowych szumu, to średnio rzecz biorąc szum jest wyższy w E-PM1.

Tradycyjnie na koniec części dotyczącej szumu na surowych plikach, prezentujemy również wykres przedstawiający pomiary przeprowadzone na RAW-ach przekonwertowanych do 48-bitowych TIFF-ów. Otrzymane w ten sposób wyniki są konsystentne z tym, co do tej pory powiedzieliśmy. Również w tym przypadku wykres został ograniczony od góry, a składowe szumu czerwona i niebieska dla ISO 12800, które się nie zmieściły, mają wartości odpowiednio 13.2% i 17.8%

Darki

Sprawdźmy teraz, jak Olympus E-PM1 zachowuje się pod względem prądu ciemnego. Jego poziom testujemy na podstawie zdjęć wykonanych z 3-minutową ekspozycją bez dopływu światła. Zdjęcia wykonujemy zarówno w formacie JPEG jak i RAW. Te pierwsze prezentujemy w postaci, w jakiej zostały zapisane przez aparat. Surowe pliki natomiast, wywołujemy programem dcraw do postaci czarnobiałej bez interpolacji. Uzyskane w ten sposób pliki TIFF konwertujemy do formatu GIF, dobierając zakres w taki sposób, aby najlepiej zobrazować generujący się na matrycy szum. W przypadku E-PM1 zakres ten wynosi od 0 do 255. Identyczny zakres został również odłożony na poziomej osi histogramów wykonanych na podstawie surowych plików. Maksymalne wartości na osi pionowej wynoszą 100.000 zliczeń.

RAW
ISO	Dark Frame	Crop	Histogram
200
400
800
1600
3200
6400

W Olypmusie E-P3 zauważyliśmy, że matryca mocniej szumiała po prawej stronie kadru (najprawdopodobniej z powodu grzejącej się elektroniki aparatu). W E-PM1 obserwujemy podobne zjawisko, a dodatkowo od ISO 1600 widać dość wyraźnie inne niejednorodności. Histogramy nie mają niestety typowego gaussowskiego rozkładu. Widać, że przy wzroście czułości histogram jest coraz bardziej przesunięty w lewą stronę, a od ISO 1600 obcięcie z lewej strony jest już wyraźne. Przesunięcie histogramów wskazuje na zwiększającą się redukcję sygnału wraz ze wzrostem czułości, czyli innymi słowy programową ingerencję w surowe pliki.

Potwierdzeniem wniosków wyciągniętych na podstawie histogramów są również wartości średniego poziomu sygnału i odchylenia standardowego, które w wyniku ingerencji straciły swoje statystyczne znaczenie. Wartości te prezentujemy w tabelce poniżej i widać z nich wyraźnie, że z wyjątkiem ISO 200 i 400 (dla których redukcja sygnału jest najniższa) dla pozostałych czułości poziom odchylenia standardowego jest wyższy od średniej wartości sygnału.

Podczas testowania modelu E-3 mieliśmy problem z wykonaniem darka przy ISO 12800 i w tamtym czasie nie udało nam się dojść do tego, gdzie tkwił problem. Podczas testu E-PL3 okazało się jednak, że sytuację poprawia mapowanie pikseli. Przy wykonywaniu darków w E-PM1 również napotkaliśmy trudności przy ISO 12800. Tym razem jednak mimo wykonanego mapowania pikseli sytuacja nie uległa poprawie, stąd brak darka dla tej czułości i statystyki sygnału.

Na zakończenie prezentujemy darki w formacie JPEG, na których również widać niejednorodności szumu na matrycy. Nietrudno zauważyć „świecenia” na sporym obszarze w prawej części kadru.

JPEG
ISO	Dark Frame	Crop
200
400
800
1600
3200
6400
12800