Na wstępie drobna uwaga: z uwagi na specyfikę matrycy użytej w aparacie XF1, program dcraw przy interpretowaniu plików RAF wytwarza pliki TIFF o rozdzielczości 6 MPix. Z tego powodu postanowiliśmy rozszerzyć analizę plików RAW o wyniki uzyskane przy pomocy programu MyFinePix Studio ver.4.2a (wraz z dodatkiem RAW FILE CONVERTER w wersji 3.2.13.0). Przy ustawieniu zerowego wyostrzania różnica w wynikach uzyskanych dla tak spreparowanych plików (o pełnej rozdzielczości) nie wynosiła więcej niż 2% w stosunku do analizy plików przetworzonych przez program dcraw. Z tego powodu w dalszej części rozdziału skupimy się na omawianiu wyników pochodzących ze standardowej procedury pomiarowej naszego portalu.

Obiektyw w testowanym modelu cechuje dość delikatna budowa i podatność na wszelkiego rodzaju pochylenia. Jednym z powodów tego stanu rzeczy jest zoom ręczny, który zmusza do operowania dłonią (a jak wiemy, człowiek nie ma precyzji ruchu robota). Te delikatne przesunięcia osi obiektywu mogą znacząco wpływać na wyniki pomiarów. I rzeczywiście podczas pomiarów aparatu XF1 doświadczyliśmy dużej dysproporcji między lewą a prawą stroną kadru. Trzeba być świadomym, że takie zachowanie będzie widoczne w wynikach pomiarów rozdzielczości i poziomu aberracji, jako że pokazujemy wyniki średnie dla brzegów kadru.

Rozdzielczość

Testy rozdzielczości przeprowadzamy na podstawie zdjęć tablicy ISO12233, które są robione dla różnych długości ogniskowych i różnych wartości przysłony. Następnie dokonujemy obliczeń zarówno dla centrum, jak i brzegu kadru. Wyniki prezentujemy w postaci wartości funkcji MTF50. Tradycyjnie pomiarom podlegały zarówno pliki JPEG (w rozdzielczości 12 MPix), jak i surowe pliki RAW (wywołanych do formatu TIFF 6 MPix za pomocą programu dcraw).

Na początek przyjrzyjmy się porównaniu trzech aparatów, które posiadają podobnej wielkości matrycę, tę samą rozdzielczość, a przez to podobne limity dyfrakcyjne.

Od razu rzuca się o oczy znaczne przesunięcie wykresu dla XF1 – wynika to z prostego faktu: szybkiego zmniejszania się maksymalnego otworu względnego. Gdyby nie to, potencjalnie moglibyśmy spodziewać się jeszcze lepszych wyników. Mimo tego obiektyw XF1 sprawuje się na tle konkurentów bardzo dobrze.

Przejdźmy teraz do analizy optyki aparatu XF1. Zacznijmy od wyników otrzymanych dla plików RAW z centrum kadru.

Jak widać na powyższym wykresie, testowany aparat osiąga najwyższą rozdzielczość już od pełnego otworu przysłony. Każde jej przymknięcie delikatnie degraduje uzyskany wynik, co nie jest niezwykłe, jako że dla f/4 występuje już limit dyfrakcyjny. Tym, na co powinniśmy zwrócić uwagę, są niezwykle równe wyniki pracy obiektywu niezależnie od użytej kombinacji przysłony i ogniskowej. Dla najkrótszej ogniskowej i najbardziej otwartej przysłony aparat ten notuje najwyższy wynik w porównaniu do takich konstrukcji, jak niedawno testowane modele Olympus XZ-2 czy Panasonic LX-7.

Spójrzmy na przebiegi funkcji MTF dla składowych poziomej (lewy wykres) i pionowej (prawy) dla plików RAW:

6.4 mm
12.8 mm
25.6 mm

Za wyjątkiem ogniskowej 6.4 mm brak dużych różnic pomiędzy składowymi pionowymi i poziomymi dla wszystkich wartości ogniskowych dowodzi symetryczności filtra dolnoprzepustowego, a same niskie wartości dowodzą, że filtr ten jest posiada standardową siłę. Sam kształt krzywych pokazuje też, że nie mamy do czynienia z wyostrzaniem plików RAW.

Przejdźmy do zachowania obiektywu na brzegu kadru.

Sytuacja na brzegu kadru wygląda podobnie jak dla wykresu centralnej jego części – nadal wyniki są bardzo zbliżone do siebie niezależnie od użytej kombinacji przysłony i ogniskowej. Uwagę zwraca spadek notowanych wyników o około 300 linii dla najkrótszej ogniskowej. Może to być spowodowane aberracją chromatyczną. Przy ekwiwalencie 50 mm i pozycji tele wyniki są zbliżone do wartości uzyskiwanych w centrum. To znak, że największy wpływ na otrzymywane wyniki ma dyfrakcja.

Poniżej zamieszczamy wyniki pomiaru rozdzielczości przeprowadzonego na plikach JPEG o rozmiarze 12 MPix, które wykonaliśmy z wyostrzaniem ustawionym na minimalną wartość. Wykresy prezentują wyniki dla centrum i brzegu kadru.

Zarówno w centrum jak i na brzegu kadru wyniki notowane dla plików JPEG są wyraźnie lepsze niż w wypadku RAW-ów. Oznacza to, że nawet na minimalnym poziomie wyostrzania JPEG-ów proces ten jest dość wyraźny. Widoczna jest duża dysproporcja między najkrótszą a najdłuższą ogniskową na brzegu kadru. To znak, że o ile wyostrzenie jest aplikowane równomiernie dla całego kadru, muszą występować jeszcze dodatkowe elementy powodujące utratę jakości na brzegu, jak na przykład dystorsja czy koma.

Na zakończenie tej części rozdziału prezentujemy wycinki zdjęć tablicy testowej (w formacie JPEG) w skali 1:1 z okolic centrum kadru dla maksymalnej i minimalnej rozdzielczości.

6.4 mm f/2.8

6.4 mm f/11

Aberracja chromatyczna

Przypomnijmy, że w naszej ocenie wartości aberracji wykraczające ponad 0.15% są uznawane za bardzo silne i widoczne na zdjęciach. Powyżej 0.8% uznajemy je za umiarkowane, a powyżej 0.04% za nieznaczące. Poniżej 0.04% możemy potraktować aberrację jako znikomą, czyli trudno dostrzegalną.

Okazuje się, że niezależnie od użytej przysłony, jedynie dla pozycji tele aparat plasuje się w zakresie wartości wady, który określamy mianem „średniej”. W pozostałym jest ona wysoka, a nawet bardzo wysoka. Zakładamy, że to oznaka dość niewielkiej programowej ingerencji w usunięcie tej wady – trudno nam uwierzyć, że wyniki obrazują efekt redukcji aberracji.

W modelu XF1 wartość 0.25% odpowiada 3 pikselom. Oznacza to, że aberracja jest doskonale widoczna przy oglądaniu zdjęcia w powiększeniu 1:1, a także może być zauważalna przez wprawne oko na odbitkach rozmiaru 20×30 cm. Na szczęście tak gigantycznych rozmiarów aberrację uświadczymy tylko na najkrótszej ogniskowej oraz przy najbardziej otwartej przysłonie.

Spójrzmy zatem, co kryją w sobie pliki RAW.

Krótko mówiąc, to absolutna wpadka konstruktorów – dawno nie testowaliśmy kompaktu o tak mocno widocznej aberracji. Przypomnijmy, że niekoniecznie musi ona być spowodowana jakością elementów optycznych, ale także luzami na tubusach. Ponieważ aberracja w plikach JPEG utrzymuje się na podobnym poziomie – co sugeruje brak korekcji przy tworzeniu tych plików – warto zwrócić uwagę na dysproporcję między wynikami z obu formatów dla najkrótszej ogniskowej. Większe wartości dla plików JPEG mogą sugerować programowe prostowanie dość sporej dystorsji dla tej ogniskowej.

W tabelce poniżej prezentujemy w skali 1:1 wycinki zdjęć tablicy testowej przedstawiające krawędzie czerni i bieli z najwyższym i najniższym poziomem aberracji chromatycznej według wyników otrzymanych dla surowych plików wywołanych programem dcraw.

12.8 mm f/8	25.6 mm f/8

Koma i astygmatyzm

Koma jest dobrze kontrolowana i podczas testów nie doświadczyliśmy żadnych oznak, które by nas zaniepokoiły.

Największą zarejestrowaną wartością podczas testów astygmatyzmu jest 26% choć ważniejszym spostrzeżeniem jest fakt, że wysoka wartość może się pojawić w przypadkowych kombinacjach wartości przysłony i ogniskowej. Tak jak już wspomnieliśmy z uwagi na dużą bezwładność tubusów obiektywu i przypadkowe ustawienie soczewek powodujące niewłaściwe nachylenie osi optyki do matrycy, dokładne pomiary cechuje mała powtarzalność a do uzyskanych wyników podchodzimy z rezerwą.

Dystorsja

Spoglądając na prezentowane poniżej zdjęcia testowe wykonane w plikach JPEG, możemy odnieść wrażenie, że obiektyw zastosowany w tym aparacie jest przyzwoicie skonstruowany, cechujący się dystorsją beczkową o wartości −1,94% dla najkrótszej ogniskowej, przez 0,9% dla środkowego zakresu ogniskowych, po −0,47%, czyli delikatną beczkę, dla pozycji tele. Niestety, zdjęcia przykładowe wywołane z formatu RAW pokazują, że prawdziwy wymiar tej wady jest monstrualny.

JPEG	RAW
6.4 mm
12.8 mm
26.6 mm

Widać wyraźnie, że w wypadku plików RAW i szerokiego kąta mamy do czynienia z bardzo dużą dystorsją beczkową, którą program Imatest oszacował na poziomie −8,58%. Spoglądając na znaczniki proporcji obrazu 4:3, zauważamy, jak daleko znajdują się one od brzegu kadru. Korekcja tak dużej dystorsji wymaga zatem sporego obszaru na brzegach kadru, który w efekcie jej działania tak naprawdę tracimy. Ten fakt nasuwa przypuszczenie, że skoro dla pliku JPEG po korekcji ogniskowa odpowiada ekwiwalentowi 25 mm, w rzeczywistości jest wyraźnie mniejsza. Z powyższych przykładów wynika, że z poważną dystorsją beczkową mamy do czynienia jedynie na najkrótszej ogniskowej. Potwierdza się tym samym podejrzenie wysnute przy okazji analizy aberracji chromatycznej. W średnim zakresie ogniskowych poziom wady wynosi już tylko −1.79%, a dla maksymalnej ogniskowej spada do −0.32%.

Kilka słów komentarza należy się też wywoływaniu zdjęć w programie Adobe Lightroom. Otóż otworzenie w nim fotografii w formacie RAW wykonanej na najkrótszej ogniskowej nie wykazuje żadnych oznak dystorsji. By dojrzeć tę wadę, należy użyć programu, który nie modyfikuje zdjęcia, np. dcraw.

Winietowanie

Pomiary winietowania wykonaliśmy w pierwszej kolejności na plikach JPEG. Otrzymane przez nas wyniki prezentujemy w tabelce poniżej.

Jak widać, dla plików JPEG winietowanie nie stanowi problemu. W całym spektrum ogniskowych i przysłon utrzymuje się na poziomie nie większym od 0,4 EV, mając wartość największą przy szerokim kącie i zmniejszając się wraz z wydłużaniem ogniskowej do pomijalnej wartości 0,08 EV.

6.4mm, f/1.8	6.4mm, f/2
6.4mm, f/2.8	6.4mm, f/4
12.6mm, f/4.9	12.6mm, f/5.6
25.8mm, f/4.2	25.8mm, f/5.6

Spójrzmy teraz na wyniki pomiarów, które wykonaliśmy na surowych plikach.

Przy analizie plików RAW na wstępie należy zauważyć, że dla najdłuższej ogniskowej zanotowane wyniki są identyczne (w granicach błędu) z przedstawionymi wcześniej dla plików JPEG. Oznacza to, że tylko przy najkrótszej ogniskowej dochodzi do programowego usuwania winietowania (swój wpływ ma także przycinanie obrazu po usunięciu dystorsji), gdzie zbliża się ona do wartości −1.67 EV. Nie jest to dużo, ale nie ma także powodu do chwalenia konstruktorów.

6.4mm, f/1.8	6.4mm, f/2
6.4mm, f/2.8	6.4mm, f/4
12.8mm, f/4.2	12.8mm, f/5.6
25.6mm, f/4.9	25.6mm, f/5.6

Odblaski

Przypomnijmy, że obiektyw XF1 składa się z 7 soczewek ułożonych w 6 grupach, czyli posiada aż 12 powierzchni potencjalnie powodujących odblaski na wynikowej fotografii. Aparat z odblaskami radzi sobie średnio. Są one najwyraźniej widoczne przy maksymalnym wysunięciu obiektywu i przymkniętej przysłonie; wówczas kolorowe promieniste wzory znacząco zniekształcają rejestrowany obraz.

6.4 mm, f/10

25.6 mm, f/8