Jak już wspominaliśmy w poprzednim rozdziale, przednia ścianka testowanego bezlusterkowca jest zupełnie płaska i nie znajdziemy na niej ani rękojeści, ani choćby niewielkiej nakładki poprawiającej komfort trzymania aparatu. Warto zatem pamiętać o zamontowaniu dołączonego w zestawie paska. Na chwilę obecną, producent nie oferuje opcjonalnego uchwytu, podobnego jak w przypadku poprzednika.

----- R E K L A M A -----

Nikon 1 J4 jest adresowany przede wszystkim do początkujących amatorów. Posiada on wprawdzie zestaw trybów PASM, jednak ze względu na skromną liczbę elementów sterujących, szybkie operowanie funkcjami aparatu jest raczej utrudnione. Dość często musimy zaglądać do głównego menu, a to podręczne nie zawiera zbyt wielu opcji. Co więcej, regulacja wybranego parametru z jego poziomu musi zostać poprzedzona wciśnięciem przycisku OK – naszym zdaniem krok ten można by spokojnie pominąć.

Na plus z pewnością należy zaliczyć obecność dotykowego interfejsu, który usprawnia i ułatwia użytkowanie. W ten sposób możemy nie tylko poruszać się po menu głównym i podręcznym, a także przeglądać zdjęcia (również powiększać i włączać widok miniatur).

Obiektywy

System Nikon 1 pojawił się na rynku ponad 3 lata temu. Przez ten czas poza kolejnymi modelami korpusów powiększała się sukcesywnie oferta obiektywów. Na obecną chwilę jest ich 13 i można się z nimi zapoznać w naszej bazie. Jak widać, wybór nie jest szczególnie duży, a co więcej, większość to jednak niezachwycające dobrym światłem zoomy. Stałoogniskowych obiektywów mamy jedynie cztery, a w praktyce w zasadzie trzy. Poza 32/1.2 i 18.5/1.8 bowiem są dwie stałki o ogniskowej 10 mm i świetle f/2.8, z których jedna jest przeznaczona do wodoszczelnego modelu AW1.

Za pomocą opcjonalnego adaptera FT1 można połączyć aparaty Nikon 1 z obiektywami Nikkor o mocowaniu F, co ze względu na duże powiększenie (crop factor równy 2.7), będzie szczególnie użyteczne w przypadku teleobiektywów. Co więcej, w przypadku użycia obiektywów AF-S działać będzie automatyczne ustawianie ostrości, choć tylko w centralnym punkcie AF.

Szybkość

Do szybkości działania testowanego aparatu trudno mieć szczególne zastrzeżenia. Po włączeniu, obraz na wyświetlaczu pojawia się po około sekundzie. Obiektyw zoom 10–30 mm PD wysuwa się bardzo szybko. Podstawowa obsługa odbywa się płynnie i zarówno przy przeglądaniu menu czy dokonywaniu ustawień nie zanotowaliśmy żadnych problemów. Opóźnień nie zanotowaliśmy również w trybie odtwarzania. Usuwanie pojedynczych zdjęć odbywa się praktycznie natychmiastowo, a formatowanie karty zajmuje zazwyczaj kilka sekund.

Zdjęcia seryjne

W Nikonie 1 J4 odnajdziemy 5 trybów zdjęć seryjnych pozwalających fotografować z prędkościami: 5, 10, 20, 30 i 60 kl/s. W trybach 10, 20, 30 i 60 kl/s w jednej serii można wykonać maksymalnie 20 zdjęć. Co warte odnotowania, wszystkie tryby umożliwiają fotografowanie w pełnej rozdzielczości zarówno w formacie JPEG, jak i RAW.

Test szybkości wykonaliśmy z kartą SanDisc Extreme Pro microSDHC 8GB UHS-I, przy czułości wynoszącej 1600 ISO i czasie migawki ustawionym na 1/1000 sekundy. Zdjęcia RAW zajmowały 19.6 MB, a pliki JPEG w jakości FINE około 9.2 MB.

Sprawdźmy, jak wypada w naszym teście tryb 5 kl/s. Podczas 30-sekundowej serii udało nam się wykonać:

• 130 zdjęć JPEG – 4.33 kl/s,
• 76 zdjęć RAW – 2.53 kl/s,
• 46 zdjęć RAW + JPEG – 1.53 kl/s.

Niezależnie od wybranego do zapisu formatu zdjęć, aparat nie ma problemów z osiągnięciem deklarowanej szybkości fotografowania, a nawet nieco ją przekracza (ok. 5.5 kl/s). W JPEG-ach w tym tempie możemy fotografować przez ok. 13 sekund, co jest dobrym wynikiem. Przerwa, która pojawia się po 21 sekundzie wynika z faktu, że po wykonaniu 100 zdjęć aparat automatycznie wstrzymuje fotografowanie. Po krótkiej chwili możemy je wznowić, naciskając ponownie spust migawki.

Rejestrowanie zdjęć RAW oraz RAW + JPEG skutkuje szybszym zapełnieniem bufora. W pierwszym przypadku nastąpiło to po sześciu sekundach, w drugim natomiast po 4.5 sekundzie.

W pozostałych trybach rzeczywiste wartości szybkości zapisu zgadzają się z deklarowanymi. Przypomnijmy, że w ich przypadku maksymalna liczba zdjęć w serii wynosi 20. Warto jeszcze dodać, że po wykonaniu serii dalsze fotografowanie jest możliwe po ponownym wciśnięciu spustu migawki, ale liczba zdjęć w serii będzie wówczas ograniczona ilością wolnego miejsca w buforze. Aby wykonać kolejną pełną serię należy zatem odczekać dłuższą chwilę, najlepiej do czasu zapisania wszystkich zdjęć na kartę.

Tryb zdjęć seryjnych w Nikonie J4 zasługuje naszym zdaniem na pochwałę, bowiem dysponujemy naprawdę wysokimi szybkościami fotografowania. W przypadku początkujących użytkowników, do których jest adresowany ten aparat, ograniczenie ilości wykonywanych zdjęć w serii do 20 (dla trybów 10, 20, 30 i 60 kl/s) nie powinno stanowić problemu.

Tryb „Uchwycenie najlepszego momentu”

Tryb ten przeznaczony jest do fotografowania dynamicznych scen, a do wyboru mamy w nim trzy opcje: aktywna selekcja, spowolnienie obrazu oraz inteligentne wybieranie zdjęcia. W tej pierwszej, za jednym wciśnięciem spustu migawki rejestrowanych jest 20 zdjęć. Proces ten zaczyna się zaraz po wciśnięciu spustu migawki do połowy i ustawieniu ostrości (buforowanie zdjęć jest sygnalizowany na ekranie odpowiednią ikoną). Zarejestrowane zdjęcia możemy następnie ręcznie przejrzeć i wybrać te, które chcemy zachować. Domyślnie, do zapisania na karcie zaznaczone zostaje zdjęcie wykonane w momencie wciśnięcia migawki do końca.

Opcja aktywnej selekcji ma również dodatkowe ustawienia. Możemy zdecydować, która część zdjęć w stosunku do momentu wciśnięcia spustu migawki do końca będzie kopiowana z bufora do tymczasowej pamięci. Do wyboru są dwie możliwości:

• 20 zdjęć poprzedzających,
• 20 zdjęć zarówno z czasu przed jak i po.

Ustawić można także szybkość rejestracji zdjęć: 60 albo 20 kl/s, a tym samym długość rejestracji czyli odpowiednio 1/3 lub 1 sekundę. Ostatnie z ustawień umożliwia określenie domyślnej liczby zdjęć, które zostaną oznaczone, jako wybrane do zapisu na kartę. Wybór w tym przypadku jest jednak skromny i przewiduje 1 zdjęcie lub wszystkie.

W drugiej opcji (spowolnienie obrazu) aparat również wykonuje 20 zdjęć, co następuje natychmiast po wciśnięciu spustu do połowy i ustawieniu ostrości (odpowiednia ikona sygnalizuje proces buforowania). Następnie zdjęcia te odtwarzane są w zwolnionym tempie w ciągłej pętli. W chwili, gdy wyświetlany jest kadr, który chcemy zachować, wystarczy wcisnąć spust migawki do końca. Zdjęcie to zostanie zapisane na kartę, a pozostałe zostaną odrzucone.

W trzeciej opcji powierzamy wybór zdjęcia automatyce aparatu. Seria zdjęć jest buforowana od momentu naciśnięcia do połowy spustu migawki i ustawieniu ostrości (AF w razie potrzeby koryguje ustawienie ostrości w trakcie wykonywania zdjęć). Zapis do bufora trwa do 90 sekund, lub do momentu dociśnięcia spustu migawki do końca. Aparat porównuje zdjęcia zapisane w buforze zarówno przed, jak i po wciśnięciu spustu migawki, a następnie wybiera pięć zdjęć do skopiowania na kartę pamięci. W menu fotografowania możemy wybrać, czy zapisywane ma być pojedyncze zdjęcie wybrane przez aparat, czy wspomniane pięć.

Trzecia opcja omawianego trybu jest niemal w całości automatyczna, co stanowi pewne ograniczenie. Z podstawowych parametrów ekspozycji mamy jedynie wpływ na kompensację. Nie można też ustawić konkretnej opcji Picture Control, czy balansu bieli. W pozostałych dwóch natomiast, oprócz automatyki, do dyspozycji mamy tryby PASM. Wszędzie zdjęcia możemy rejestrować również w RAW-ach.

Tryb ruchomego zdjęcia

Jest to funkcja łącząca ze sobą film oraz zdjęcie. Od momentu wciśnięcia do połowy spustu migawki aż po jego dociśnięcie, następuje buforowanie nagrywanego w tym czasie materiału. W efekcie powstaje 10-sekundowa prezentacja składająca się z 4-sekundowego filmu w zwolnionym tempie (powstałego na podstawie 1.6-sekundowego materiału) oraz zdjęcia wykonanego w momencie dociśnięcia spustu migawki. W opcjach dotyczących dźwięku możemy wybrać podkład muzyczny, który zostanie dodany do powstałego materiału lub nagrać dźwięk otoczenia (rejestrowany przez 4 sekundy). Istnieje również możliwość wyboru opcji bez dźwięku. Dodatkowo w ustawieniach możemy wybrać czy części filmowe ruchomych zdjęć mają się kończyć wraz z naciśnięciem spustu migawki do końca (opcja 1.6s/0s), czy 0.6 sekundy później (opcja 1s/0.6s). Determinuje to również, które zdjęcie z całej zarejestrowanej sekwencji zostanie wyświetlone na końcu.

W kwestii formatu tworzonego w tym trybie wideoklipu, do wyboru mamy opcję „Plik NMS”, po wybraniu której na kartę zapisuje się trwający 4 sekundy film w formacie MOV oraz zdjęcie JPEG. Ruchome zdjęcie możemy wówczas wyświetlić tylko w aparacie lub przy użyciu programu ViewNX 2. Druga opcja to „Plik MOV”, w której wynikowy wideoklip zapisuje się w postaci pojedynczego pliku filmowego trwającego 10 sekund.

Plik MOV, 19.8 MB

Stabilizacja obrazu

Nikon 1 J4, tak jak pozostałe bezlusterkowce tego producenta, nie ma systemu stabilizacji matrycy. W stabilizację optyczną została jednak wyposażona większość obiektywów zoom dostępnych w systemie.

Czyszczenie matrycy

W instrukcji aparatu nie znajdziemy wzmianki o aktywnym systemie czyszczenia matrycy. Jest ona chroniona jedynie dodatkową powłoką, znajdującą się kilka milimetrów przed sensorem światłoczułym. W razie potrzeby proces czyszczenia można przeprowadzić samodzielnie jedynie za pomocą np. gruszki fotograficznej. Instrukcja stanowczo odradza dotykanie powłoki. Podczas testowania aparatu zgromadziło się na niej kilka drobin kurzu, można zatem uznać, że zastosowana powłoka nie sprawdza się całkowicie skutecznie.

Wi-Fi

W Nikonie 1 J4 zastosowano moduł komunikacji bezprzewodowej Wi-Fi. Pozwala on na połączenie aparatu z urządzeniem mobilnym (tabletem lub smartfonem) za pomocą aplikacji Wireless Mobile Utility. Aplikacja ta dostępna jest na systemy operacyjne Android oraz iOS i umożliwia zdalne sterowanie aparatem i wyzwalanie migawki, przeglądanie zdjęć na aparacie lub przesyłanie zdjęć z aparatu do urządzenia mobilnego.

W przypadku urządzeń z system Android połączenia można dokonać na trzy sposoby. Odpowiednie opcje odnajdziemy w zakładce Wi-Fi w menu aparatu:

• Przycisk konfiguracji ustawień WPS jeśli urządzenie mobilne obsługuje przycisk konfiguracji WPS, oferuje opcję WPS button connection (połączenie przyciskiem WPS),
• Kod PIN ustawień WPS jeśli urządzenie mobilne obsługuje WPS (w aparacie wpisujemy kod PIN wyświetlany przez urządzenie),
• Pokaż SSID dla urządzeń nie obsługujących WPS.

W przypadku połączenia z urządzeniami z systemem iOS dostępna jest tylko trzecia opcja.

Aplikacja Wireless Mobile Utility oferuje dwie podstawowe funkcje: zdalne wykonywanie zdjęć oraz przeglądanie zdjęć. Po wybraniu tej pierwszej na ekranie urządzenia pojawia się podgląd aktualnego kadru wraz z informacją o podstawowych parametrach ekspozycji i poziomie energii akumulatora. Mamy również podgląd 4 ostatnio wykonanych zdjęć w postaci miniaturek widocznych u dołu ekranu. Z poziomu urządzenia nie mamy w zasadzie żadnej kontroli nad ustawieniami aparatu. Przy zdalnym wykonywaniu zdjęć aparat automatycznie ustawia się w tryb P. Czas otwarcia migawki i przysłona będą zatem ustawiane automatycznie. Pozostałe parametry (między innymi ISO, kompensacja ekspozycji, czy balans bieli) pozostaną takie, jakie były ustawione w aparacie przed dokonaniem połączenia. Według instrukcji WMU autofokus działa w trybie pojedynczym, choć w praktyce można było zauważyć, że przy kadrowaniu AF na bieżąco korygował ustawienie ostrości w zależności od odległości fotografowanego obiektu. Z poziomu urządzenia mamy możliwość uruchomienia 2-sekundowego samowyzwalacza.

Po wykonaniu zdjęcia może być ono bezpośrednio przesłane na telefon w zmniejszonej rozdzielczości. Jeżeli chodzi o wielkość przesyłanego zdjęcia do wyboru są dwie możliwości: tzw. Recommended size (wielkość zoptymalizowana do rozdzielczości wyświetlacza w urządzeniu) lub VGA (640×480 px). Zdjęcia przesyłane na urządzenie zapisywane są w osobnych folderach dla każdej osobnej sesji połączenia.

Aplikacja WMU umożliwia przeglądanie zdjęć zarówno tych zapisanych na urządzeniu jak i tych w aparacie. W tym drugim przypadku jednak, zanim podgląd będzie możliwy, aplikacja pobiera informacje dotyczące zdjęć zapisanych na karcie pamięci. Proces ten trwa tym dłużej im więcej zdjęć mamy zapisanych na karcie i w przypadku kilkuset fotografii może potrwać nawet kilka minut. Zdjęcia zapisane w aparacie możemy pobrać na urządzenie, przy czym mamy możliwość ustalenia wielkości kopiowanych zdjęć. Poza wcześniej wspomnianymi opcjami Recommended size oraz VGA w tym przypadku możemy także pobrać zdjęcie w jego oryginalnej wielkości. Warto także dodać, że na urządzenie możemy skopiować zdjęcia w formacie RAW.

Lampa błyskowa

Nikon 1 J4 ma wbudowaną lampę błyskową o liczbie przewodniej 5 (ISO 100). Lampa może pracować w następujących trybach:

• błysk wypełniający,
• redukcja efektu czerwonych oczu,
• redukcja efektu czerwonych oczu + synchronizacja z długimi czasami,
• błysk wypełniający + synchronizacja z długimi czasami,
• synchronizacja na drugą kurtynę migawki + synchronizacja z długimi czasami,
• synchronizacja na drugą kurtynę migawki.

Czas synchronizacji błysku wynosi 1/60 s. Kompensacji mocy błysku możemy dokonywać w przedziale od −3 do +1 EV z krokiem 1/3 EV. Z racji braku gorącej stopki czy gniazda akcesoriów, nie mamy niestety możliwości podłączenia zewnętrznej lampy błyskowej. Jedyną opcją pozwalającą na pracę w studio przy świetle błyskowym będzie przełączenie trybu działania flesza na manualny i wyzwalanie lamp studyjnych za pomocą fotoceli.

Siłę błysku wbudowanej lampy błyskowej porównujemy wykonując zdjęcie przy czułości ISO 100, migawce 1/100 sekundy i przysłonie f/8.0. Wszystkie pozostałe ustawienia, jak na przykład kompensacja błysku, są w pozycji neutralnej. W przypadku J4 najkrótszy czas synchronizacji wynosi 1/60 sekundy, taką więc wartość zastosowaliśmy. Ze względu na minimalną czułość wynoszącą ISO 160 przymknęliśmy także przysłonę do f/10.

J4 (M)	NX Mini (M)
J4 (P)	NX Mini (P)

W trybie M, lampa w Nikonie 1 J4 błysnęła odrobinę mocniej niż wbudowana w NX Mini. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku trybu P.

Autofokus

Nikon 1 J4, podobnie jak model V3, ma hybrydowy autofokus działający w oparciu o detekcję fazy i kontrastu. W słabych warunkach oświetleniowych jest wspomagany światłem wbudowanej diody. Pojedyncze pole AF może być wybrane spośród 171 pól ostrości, z czego 105 pól położonych w środkowym obszarze kadru obsługuje autofokus z detekcją fazową. Natomiast przy automatycznym wyborze obszaru AF liczba punktów ograniczona jest do 41. W aparacie można skorzystać z następujących sposobów wyboru pola AF:

• Auto – aparat sam wybiera, które z pól zostaną użyte,
• Punktowy – możliwość ręcznego wyboru punktu spośród wszystkich,
• Śledzenie – po wskazaniu obiektu następuje jego śledzenie w kadrze.

Dostępna jest także funkcja wykrywania twarzy, którą aktywuje się osobną opcją w menu fotografowania.

Ostrość w J4 ustawiana może być w następujących trybach:

• AF-A – aparat automatycznie wybiera ustawienie AF-S lub AF-C,
• AF-S – autofokus ustawia się jednorazowo po naciśnięciu do połowy spustu migawki,
• AF-C – ciągłe działanie AF przy wciśniętym do połowy spuście,
• AF-F – aparat cały czas ustawia ostrość (w niektórych wariantach trybu zaawansowanego filmowania),
• MF – ręczne ustawianie ostrości za pomocą pierścienia sterującego.

W warunkach dobrego oświetlenia autofocus pracuje bardzo szybko i pewnie. Zauważyliśmy w tej kwestii pewną przewagę, gdy korzystaliśmy z obiektywu stałoogniskowego. W skąpym świetle skuteczność AF niestety spada, aparat potrafi się czasem zupełnie „poddać” nie ustawiając ostrości w wybranym miejscu.

Standardowo w teście celności autofokusu wykonujemy serię 40 zdjęć. Przysłonę w obiektywie ustawiamy na f/2.8 i fotografujemy tablicę rozdzielczości, każdorazowo przeogniskowując obiektyw. Wyniki przedstawiamy w postaci histogramu, który prezentuje procentowe wartości odchyłek od najlepszego pomiaru MTF50 w serii. Test przeprowadziliśmy na obiektywie Nikon 1 Nikkor 18.5 mm f/1.8.

Autofocus w Nikonie 1 J4 okazuje się celny w większości przypadków. W przypadku 3/4 zdjęć odchyłki nie przekroczyły 6%, co jest dobrym wynikiem. Widać jednak, że w kilku przypadkach AF wyraźnie spudłował. Dla zachowania czytelności wykresu, jego poziomą oś ograniczyliśmy do wartości −43.5%. Z tego względu nie zmieścił się na nim jeszcze jeden pomiar, w którym odchyłka wyniosła 53%.
Spójrzmy teraz na wyniki testu przeprowadzonego w świetle żarowym.

Liczba zdjęć trafionych „w punkt” nieco zmalała. Zwiększyła się także liczba chybionych ujęć. Oprócz pomiarów zaznaczonych na powyższym wykresie, zaobserwowaliśmy dwa o wartościach odchyłek wynoszących prawie 68 i 70%. To nie napawa niestety optymizmem.

Pomiar światła

W Nikonie 1 J4 mamy do dyspozycji trzy podstawowe tryby pracy pomiaru światła:

• pomiar matrycowy,
• pomiar centralnie ważony – w kole o średnicy 4.5 mm,
• pomiar punktowy – w kole o średnicy 2 mm w centrum wybranego pola AF.

Kompensacji ekspozycji można dokonywać w przedziale od −3 do +3 EV ze skokiem 1/3 EV. System pomiaru światła w J4 nie sprawiał szczególnych problemów, aczkolwiek tryb matrycowy wykazywał pewną tendencję do niedoświetlania. Stosunkowo często wymagał dodatniej kompensacji ekspozycji, wynoszącej od 1/3 do 1 EV.