Pierwszy teleskop dla amatora
3. Na co zwrócić uwagę?
Refraktor Sky-Watcher z serii Equinox o obiektywie 66 mm zawierającym szkło ED. |
Refraktor William Optics Megrez o obiektywie 72 mm zawierającym szkło ED. |
W tym miejscu wypada wspomnieć o orientacji obrazów dawanych przez teleskopy. W teleskopach soczewkowych (refraktorach) zazwyczaj dołączona jest nasadka kątowa dająca obraz ziemski, nieodwrócony. Tego typu teleskopy można więc bez problemu wykorzystywać do obserwacji dziennych. Teleskopy lustrzane (np. teleskopy Newtona) odwracają obraz przez co nadają się raczej do obserwacji astronomicznych.
Teleskop zwierciadlany systemu Newtona Celestron AstroMaster 114EQ |
Istotnym elementem każdego zestawu jest też montaż (słowo montaż w tym wypadku oznacza statyw oraz zamocowaną na nim głowicę utrzymująca tubus teleskopu). Montaże najogólniej dzielimy na azymutalne i paralaktyczne. Te pierwsze są lekkie i zazwyczaj dość stabilne. W montażu azymutalnym obracamy teleskop w pionie i w poziomie co jest bardzo wygodne przy obserwacji krajobrazu. Montaże azymutalne zalecane są w przypadku gdy najbardziej zależy nam na mobilności sprzętu. Montaże paralaktyczne na pierwszy rzut oka wyróżniają się charakterystycznie pochylonymi osiami obrotu oraz prętem z zamocowaną na końcu przeciwwagą. Są to zwykle konstrukcje dość ciężkie, dość stabilne i mają jedną wielką zaletę – po ustawieniu osi biegunowej w kierunku bieguna niebieskiego śledzenie obiektów odbywa się tylko w jednej osi, a nie w dwóch tak jak w przypadku montaży azymutalnych. Dla osób o nieco bardziej ukierunkowanych zainteresowaniach astronomicznych będzie to wybór najwłaściwszy. W przypadku montaży paralaktycznych warto zainwestować w model odpowiednio stabilny, który pomimo większej masy da nam właściwy komfort obserwacji.
Teleskop Newtona firmy Sky-Watcher o średnicy zwierciadła 15 cm umieszczony na montażu paralaktycznym EQ3–2. |
Dla osoby poważniej myślącej o obserwacjach nocnego nieba odpowiedni będzie teleskop zwierciadlany systemu Newtona o średnicy 150 mm zamocowany na montażu paralaktycznym klasy EQ3–2. Będzie to teleskop stabilny, a jednocześnie dzięki całkiem dużej aperturze pozwoli on na zaobserwowanie rzeczywistych szczegółów na tarczach planetarnych. Znaczny zasięg gwiazdowy pozwoli na zaobserwowanie setek interesujących obiektów. Pod ciemnym niebem zaobserwujemy wiele obiektów mgławicowych, możliwe stanie się odnajdywanie słabych komet, których całkiem sporo przewija się przez nocne niebo. Teleskopy tego rodzaju zazwyczaj pozwalają na podłączenie dodatkowych napędów i w przyszłości mogą być wykorzystywane do astrofotografii.
Bardzo interesującym rozwiązaniem są teleskopy zwierciadlane na montażu Dobsona. Są to konstrukcje azymutalne, z charakterystyczną obrotową podstawą. Teleskop zawieszony jest dość nisko w widłowym uchwycie. Montaże takie są bardzo proste i tanie w budowie a przy tym wyjątkowo stabilne. Dzięki oszczędności na konstrukcji montażu za stosunkowo niewielką cenę otrzymujemy zwykle sprzęt o ogromnych możliwościach optycznych. Za około 1000 zł można w ten sposób zdobyć reflektor Newtona o średnicy 20 cm, a za nieco ponad 3000 zł potężny sprzęt o średnicy ponad 30 cm. Teleskop taki, bez względu na opinie dotyczące teleskopów Newtona, będzie sprzętem uniwersalnym. Wszelkie potencjalne wady optyki wynagrodzi ogromna apertura. Przy bardzo dobrych warunkach atmosferycznych 30 cm Newton pozwoli uzyskać wspaniałe i szczegółowe obrazy planet. Najwięcej zyskamy na ogromnej zdolności zbierania światła takich teleskopów. Obrazy mgławic będą tutaj jasne, możliwe będzie dostrzeżenie wielu subtelnych szczegółów mgławic jak też ramion spiralnych w pobliskich galaktykach. Oczywiście warto pamiętać, że tak potężny teleskop wymaga nieco miejsca i nie zalicza się raczej do mobilnych.
Teleskop Newtona o zwierciadle 305 mm firmy Sky-Watcher umieszczony na montażu Dobsona. |
Dla dociekliwychMontaż paralaktyczny (równikowy) – używany w astronomii sposób mocowania teleskopu umożliwiający jego ruch w dwóch prostopadłych do siebie osiach. W przeciwieństwie do montażu azymutalnego, w którym jedna z osi celuje w zenit, w montażu paralaktycznym jedna z osi celuje w biegun niebieski czyli miejsce na sferze niebieskiej, w które wyznacza oś obrotu naszej planety (na półkuli północnej miejsce to znajduje się tuż obok Gwiazdy Polarnej). Dzięki takiemu ustawieniu śledzenie za wschodzącymi i zachodzącymi obiektami na niebie może odbywać się poprzez jednostajny ruch tylko w jednej osi. Najczęściej spotykanym w astronomii amatorskiej montażem paralaktycznym jest tak zwany montaż niemiecki, w którym po jednej stronie osi znajduje się teleskop, a po drugiej przeciwwagi. W przypadku większych teleskopów stosowany jest widłowy montaż amerykański. |