Obiektyw

Szczegółowość obrazu

Szczegółowość obrazu oraz obecność artefaktów takich jak mora i aliasing badamy nagrywając testowanym aparatem tablicę ISO 12233, tak by wypełniła ona kadr w pionie przy danych proporcjach obrazu. Analiza ma charakter jakościowy, jej wynikiem nie są wartości liczbowe.

W przypadku testowanego aparatu, ze względu na dużą liczbę trybów nagrywania, zdecydowaliśmy się podzielić niniejszy film na dwie części – jedną poświęconą filmowaniu w 6.2K oraz 4K, a drugą trybowi Full HD. Na początek – 6.2K i 4K.

W trybach 6.2K i 4K HQ trudno mieć poważniejsze zastrzeżenia do jakości obrazu. Jest on szczegółowy i praktycznie wolny od zakłóceń, czyli wygląda tak jak powinien. Musimy jednak pamiętać, że oba te tryby wiążą się z przycięciem obrazu o czynnik 1.24x, co może być problematyczne w korpusie, gdzie nie możemy wymienić obiektywu na bardziej szerokokątny.

W trybie 4K z wykorzystaniem całej szerokości matrycy stosowana jest z kolei jakaś forma pomijania linii lub grupowania pikseli, bo w obrazie pojawia się nieco aliasingu. Co ciekawe, nie spada jednak nadmiernie jego szczegółowość i tryb ten, pomijając ryzyko wystąpienia schodkowania na ukośnych krawędziach, możemy uznać za użyteczny.

Dla porządku dodajmy jeszcze, że jeśli faktycznie wskutek pomijania lub grupowania odczytywana jest jedynie połowa wysokości obrazu, to dodanie do tego jakiegokolwiek cropa, czy to wymuszonego w 50 kl/s wynoszącego 1.14x, czy też włączanego przez użytkownika wraz z funkcją „powiększenie przycinania filmu” cropa 1.25x, powoduje, że realnie mamy do czynienia z obrazem powstałym z odczytania rozdzielczości niższej niż 4K, podobnie jak ma to miejsce w Canonie R7 w trybie „zwykłym”. Stąd też po 50 kl/s w 4K polecamy użytkownikom testowanego aparatu sięgać w ostateczności.

Podobnie wypadają tryby z wymuszonym przez użytkownika cropem 1.25x. Jakościowo jest to oczywiście nadal obraz lepszy niż Full HD, ale do pełnoprawnego 4K nieco zabrakło. Przyczynia się do tego duża ilość artefaktów w obrazie oraz spadek szczegółowości. Uwaga ta dotyczy zarówno 25, jak i 50 kl/s, bo obraz w obu tych klatkażach wygląda identycznie.

Spójrzmy teraz na jakość obrazu Full HD:

Generalnie szczegółowość obrazu pogarsza się wraz z cropem oraz z klatkażem. W 25 i 50 kl/s (zarówno w trybach domyślnych, jak i z wymuszonym cropem 1.25x) jest całkiem nieźle, choć widać zauważalny aliasing. Co dość dziwne, w Full HD, podobnie jak w 4K, sięgnięcie po 50 kl/s wymusza cropa 1.14x. Przy dalszym zwiększaniu klatkażu jest stopniowo coraz gorzej — materiał w 100 kl/s wypada słabo a w 240 – bardzo źle.

Wyostrzanie

Testowany aparat oferuje wyostrzanie regulowane w 9-stopniowej skali – od −4 do +4 z krokiem co 1. Typową oznaką tego procesu w surowym materiale filmowym jest schodkowanie widoczne na ukośnych krawędziach.

Cały test do tej pory, podobnie jak testy fotograficzne, wykonaliśmy na minimalnym poziomie wyostrzania obrazu dostępnym w aparacie. Spójrzmy teraz, jak zwiększenie poziomu tego parametru wpływa na obraz:

Wyostrzanie w testowanym aparacie działa przeciętnie i dość szybko wprowadza do obrazu niepotrzebne schodkowanie. Poziomów poniżej zerowego możemy jednak w ostateczności użyć. Natomiast absolutnie nie polecamy sięgania po dodatnie wartości wyostrzania, bo obraz tam jest już mocno „przeostrzony” w mało estetyczny sposób.

Szum

Szum w filmach, podobnie jak na zdjęciach, oceniamy w oparciu o scenkę testową, zarejestrowaną na różnych czułościach przy wyłączonej redukcji szumu w aparacie.

W przypadku filmu ocena, tak jak przy szczegółowości obrazu, nie ma charakteru liczbowego. Procentowe wyniki mogłyby być mylące, gdyż urządzenia różnych producentów w różnym stopniu pozwalają na wyłączenie redukcji szumu przy filmowaniu. A odszumiona papka, która procentowo wykazałaby niewielkie zaszumienie, w praktyce wcale nie musi wyglądać ładnie.

Prezentowane poniżej opinie na temat maksymalnych czułości oferujących użyteczny obraz są oczywiście subiektywne – każdy użytkownik ma inną tolerancję dla szumu w obrazie filmowym.

Podobnie jak w przypadku szczegółowości obrazu, ze względu na dużą liczbę trybów nagrywania, postanowiliśmy rozdzielić materiał na 6.2K i 4K oraz Full HD. Zaczniemy od rozdzielczości 6.2K i 4K.

W zasadzie niezależnie od trybu nagrywania i klatkażu najlepiej nie przekraczać czułości ISO 3200, choć awaryjnie możemy także sięgnąć po ISO 6400. To dość przeciętne wyniki, ale nie zaskakują one w korpusie o tak upakowanej matrycy, który w dodatku w każdym jednym trybie nagrywania albo ma dodatkowego cropa, albo korzysta z jakiejś formy pomijania linii lub grupowania pikseli.

Spójrzmy teraz na sytuację w przypadku filmowania w Full HD:

Póki trzymamy się 25 i 50 kl/s (niezależnie od dodatkowego cropa 1.25x lub jego braku) użyteczne wydają się być czułości do ISO 3200 włącznie. W 100 kl/s lepiej natomiast nie przekraczać ISO 1600, a w 240 kl/s nawet na tej czułości szumu jest już nieco zbyt wiele.

Odszumianie

Podobnie jak w trybie fotograficznym oraz w przypadku wyostrzania, testowany aparat oferuje 9 stopni redukcji szumu dla materiału filmowego – od −4 do +4 z krokiem co 1. Oprócz tego w X100VI dostępna jest znana z innych korpusów Fujifilm międzyklatkowa redukcja szumu uruchamiana w osobnej pozycji w menu (kuriozalnie opisanej jako „wewnętrzna ramka NR”, co nie świadczy najlepiej o polskim tłumaczeniu menu). W praktyce przedstawia się to następująco:

Standardowe odszumianie działa kiepsko – ziarnisty szum zastępuje brzydkim, plackowatym „migotaniem” rozmytych powierzchni. Jeśli już musimy z niego korzystać, to najlepiej sięgać po nastawy nieprzekraczające wartości −2. Zazwyczaj dobrze się sprawująca międzyklatkowa redukcja szumu wydaje się z kolei w przypadku X100VI nie działać wcale. Nie możemy zatem pozytywnie ocenić tego, co testowany aparat oferuje w zakresie redukcji szumu.

Najlepiej, jak zwykle, wypada odszumianie na postprodukcji, które w przeciwieństwie do tego w aparacie nie musi działać w czasie rzeczywistym i ma dostęp do większej mocy obliczeniowej. Należy jednak pamiętać, że skuteczność redukcji szumu, zwłaszcza tej międzyklatkowej (a takiej użyliśmy do ujęcia naszej scenki) zależy od charakteru i dynamiki danego ujęcia – w sytuacjach z dużą ilością ruchu utrata szczegółów wywołana przez odszumianie w aparacie zostanie zamaskowana rozmyciem ruchu, a z kolei międzyklatkowa redukcja szumu da kiepskie efekty.

Rolling shutter

Zjawisko nazywane potocznie rolling shutter wynika z faktu, że zdecydowana większość współczesnych matryc CMOS nie jest odczytywana z całej powierzchni jednocześnie, tylko „z góry do dołu”, wierszami. Stąd też o sile i uciążliwości tego zjawiska decyduje czas odczytu matrycy w danym trybie nagrywania. Rośnie on wraz z rozdzielczością oraz zależy od innych aspektów nagrywania – przykładowo czas odczytu będzie większy, gdy materiał filmowy jest nadpróbkowany (tzw. oversampling), a mniejszy, gdy np. matryca jest odczytywana z przeskakiwaniem linii (tzw. line skipping).

Przedstawmy jeszcze skalę odniesienia. Czasy odczytu poniżej 10 ms uznajemy za świetne – przy tak szybkich matrycach trzeba naprawdę „postarać się”, by zjawisko rolling shutter było zauważalne. Czasy między 10 a 15 ms to wyniki bardzo dobre. Czasy między 15 a 20 ms uznajemy za dobre, a między 20 a 25 ms za przeciętne. Wszystko powyżej 25 ms to wyniki złe, a powyżej 30 ms – bardzo złe.

Wyniki, jakie uzyskał Fujifilm X100VI, przedstawiają się następująco:

Uzyskane wyniki są w zasadzie (w granicach błędów) identyczne, jak w korzystającym z tego samego sensora i procesora korpusie X-T5. Wnioski też zatem będą podobne. W X100VI zastosowano niezbyt szybki sensor znany z modelu X-H2 i, podobinie jak w X-T5, by uciec od najgorszych czasów odczytu oraz problemów z przegrzewaniem, wprowadzono cropy w większości trybów nagrywania. Pomagają też sposoby odczytu matrycy inne niż nadpróbkowanie. Dzięki nim o przeciętnych wynikach możemy mówić jedynie w trybie 6.2K i 4K HQ. Szkoda tylko, że są to też tryby oferujące najlepszą jakość obrazu. W pozostałych kosztem wprowadzenia aliasingu udało się zejść z czasami odczytu do przyzwoitszych poziomów. Jest to jednak jakiś kompromis, który użytkownicy testowanego aparatu siłą rzeczy będą musieli zaakceptować.