Fujifilm XQ1 - test aparatu
3. Użytkowanie i ergonomia
Mimo, że XQ1 da się trzymać jedną ręką, zdecydowanie lepiej jest go chwycić oburącz – tu jednak napotykamy pewien problem, bowiem palec wskazujący lewej ręki ląduje na lampie błyskowej.
Lekki niepokój budzi praca pierścienia obiektywu – wydaje się, jakby był niedokładnie spasowany. Powoduje to, że opór jest zdecydowanie silniejszy w pewnym zakresie obrotu. Co więcej, słyszalne są też odgłosy tarcia.
Ciekawym elementem obsługi jest klawisz E-Fn, który działa na podobnej zasadzie co shift w klawiaturach komputerowych. Jego wciśnięcie powoduje wyświetlenie na ekranie podglądu panelu kontrolnego z przypisanymi do poszczególnych klawiszy funkcjami alternatywnymi (wyjątkiem są przyciski BACK i E-Fn, które nie podlegają przeprogramowaniu). Dopiero kolejne naciśnięcie odpowiedniego przycisku aktywuje nam wybraną funkcję:
- czułość ISO,
- rozmiar zdjęcia,
- jakość zdjęcia,
- zakres dynamiki,
- symulację filmu,
- balans bieli,
- zdjęcia seryjne,
- pomiar ekspozycji,
- tryb AF,
- tryb ustawiania ostrości,
- obszar ustawiania ostrości,
- komunikację bezprzewodową,
- wykrycie twarzy,
- cyfrowe powiększenie.
Tryby pracy
Koło trybów pracy aparatu oferuje dostęp do opcji:
- Auto – tryb pełnej automatyki,
- SR+ – tryby specjalne automatyki,
- P – tryb półautomatyczny,
- S – tryb preselekcji migawki,
- A – tryb preselekcji przysłony,
- M – tryb manualny,
- C – przywołanie konfiguracji z pamięci,
- SP – tryby tematyczne,
- ADV – tryby specjalne,
- Filter – filtry cyfrowe.
Menu
Menu aparatu jest typowe dla produktów firmy Fujifilm. Mimo że sprawia wrażenie dość ascetycznego, łatwo je obsługiwać i nie trzeba wiele czasu, by opanować dość swobodne poruszanie się po nim. Podzielone jest na dwie części, pierwsza zgodna z aktualnym trybem pracy (fotografowanie / odtwarzanie) oraz konfiguracja jako druga. Poszczególne opcje umieszczone są w kilku zakładkach w sposób niewymagający przewijania.
Menu fotografowania składa się z następujących opcji:
- pierwsza zakładka
- czułość ISO,
- rozmiar zdjęcia,
- jakość zdjęcia,
- dynamika,
- symulacja filmu,
- bracketing z symulacją filmu,
- druga zakładka
- balans bieli,
- kolor,
- wyostrzanie,
- podświetl ton,
- przyciemnij ton,
- redukcja zakłóceń (szumu),
- zdjęcia seryjne,
- trzecia zakładka
- zaawansowana funkcja przeciwdziałania rozmyciu,
- konfiguracja detekcji twarzy,
- pomiar ekspozycji,
- pre-AF,
- tryb AF,
- tryb ostrości,
- obszar ostrości,
- czwarta zakładka
- MF-assist,
- dostosowanie przycisku E-Fn,
- ustawienie funkcji pierścienia obiektywu,
- ustawienia wyświetlania,
- korekcja błysku,
- konfiguracja filmu,
- ustawienia niestandardowe (konfiguracja trybu C).
Lista opcji konfiguracji obejmuje:
- pierwsza zakładka
- data i czas,
- różnica czasu,
- język,
- resetuj,
- dyskretny,
- pierścień kontrolny,
- podgląd ostrości,
- druga zakładka
- konfiguracja geooznaczania,
- konfiguracja dźwięku,
- konfiguracja ekranu,
- zarządzanie zasilaniem,
- tryb stabilizacji obrazu,
- usuwanie czerwonych oczu,
- inteligentny zoom cyfrowy,
- trzecia zakładka
- oświetlacz AF,
- konfiguracja zapisu danych,
- wyczyść niest. (kasowanie ustawień trybów użytkownika C),
- ustawienie bezprzewodowe,
- ustawienie automatycznego zapisu PC,
- formatowanie.
Podczas odtwarzania dodatkowo dostępne jest menu zawierające następujące opcje:
- pierwsza zakładka
- komunikacja bezprzewodowa,
- automatyczny zapis PC,
- wyszukiwanie zdjęć,
- kasuj,
- oznacz do przesłania,
- pokaz slajdów,
- konwersja RAW,
- druga zakładka
- usuwanie czerwonych oczu,
- chroń (zdjęcie przed skasowaniem),
- kadrowanie,
- zmień rozmiar,
- obrót zdjęcia,
- kopiuj,
- pomoc fotoksiążki,
- trzecia zakładka
- zamówienie (dpof/PictBridge),
- współczynnik proporcji (obrazu podłączonego telewizora).
Podczas wykonywania zdjęć przycisk DISP służy do przełączania zakresu informacji dostępnych na wyświetlaczu. Dostępne są cztery zestawy:
- pierwszy zestaw informacji,
- drugi zestaw informacji,
- brak informacji,
- ekran definiowany przez użytkownika.
Możemy oczywiście włączyć więcej informacji – do dyspozycji mamy następujące elementy, które uda się niezależnie uaktywnić na ekranie:
- linie kadrowania (siatka 3×4, 6×4 oraz tryb filmowania 16:9),
- elektroniczną poziomicę,
- histogram,
- parametry ekspozycji,
- wartość kompensacji ekspozycji,
- tryb pomiaru ekspozycji,
- tryb pracy lampy błyskowej,
- wybrany balans bieli,
- tryb symulacji kliszy,
- zakres dynamiczny,
- liczba zdjęć do zapełnienia karty,
- rozmiar i jakość obrazu,
- poziom naładowania akumulatora.
Tryb odtwarzania, który wywołamy, nawet gdy aparat jest uśpiony, przez dłuższe przytrzymanie przycisku PLAY, oferuje nam podgląd nie tylko samego zdjęcia czy filmu, ale także pełnej informacji o zdjęciu.
Dodatkowo model XQ1 umożliwia szybkie uruchomienie przekazywania obrazów przez sieć bezprzewodową przy użyciu klawisza E-Fn. Możemy też uruchomić pokaz slajdów czy przeglądać wykonane panoramy. Pamiętajmy, że dla zdjęć wykonanych w trybie serii aparat domyślnie pokazuje tylko pierwszą klatkę. Taka funkcjonalność znacząco przyspiesza przeglądanie fotografii. Każde wyświetlone zdjęcie możemy przekadrować, obrócić, zmienić jego rozmiar, a w wypadku plików RAW także wywołać je do pliku JPEG. Proces wywoływania nie jest skomplikowany – możemy wybrać nastawy zapamiętane podczas robienia zdjęcia lub też:
- skorygować ekspozycję,
- zmienić zakres dynamiki,
- wybrać symulację filmu,
- ustawić balans bieli,
- skorygować nasycenie,
- ustawić poziom wyostrzania,
- ustawić poziom redukcji szumu,
- skorygować niezależnie jasne i ciemne partie obrazu.
Podczas przeglądania filmów uda się nam jedynie dostosować szybkość i głośność odtwarzania oraz skasować klip. Podobnie jest w wypadku panoramy – podczas oglądania aparat może automatycznie przewijać obraz; przy panoramach 360 stopni prowadzi to do zapętlenia przewijania (jest to całkiem skuteczna metoda rozładowania akumulatora, gdyż aparat w tym trybie nie przechodzi w stan uśpienia). Podczas przeglądania możemy co najwyżej powiększyć oglądany fragment lub skasować panoramę.
Ciekawym udogodnieniem, które oferuje model XQ1, jest wyszukiwanie zdjęć spełniających określone kryteria, takie jak:
- data,
- zarejestrowana twarz,
- ulubione,
- użyty program tematyczny,
- typ pliku (zdjęcie / film),
- oznaczone do przesłania.
Inną opcją dostępną w trybie przeglądania jest tworzenie albumów, które to możemy niezależnie przeglądać, a także skopiować do komputera. Ta funkcja bardzo przydaje się do szybkiego grupowania fotografii z kilkudniowej wycieczki.
Oczywiście możemy powiększać zdjęcia oraz przeglądać pliki w trybie miniatur – aparat udostępnia widok 2, 9 (3×3) oraz 100 (10×10) klatek.
Szybkość
O szybkości pracy aparatu podczas fotografowania świadczą testy, które podsumowuje poniższa tabela.
Start (czas do pierwszego zdjęcia) |
Opóźnienie rejestracji zdjęcia (z AF) |
Opóźnienie rejestracji zdjęcia (bez AF) |
Czas między 2 zdjęciami (z AF) |
Czas między 2 zdjęciami (bez AF) |
1.54 s | 0.36 s | 0.23 s | 1.17 s | 0.98 s |
Opisywany model nie wykazuje spowolnienia podczas regularnej pracy. Zarówno włączenie aparatu, jak i przeglądanie wykonanych zdjęć następuje dość żwawo – jedynie widok wszystkich miniaturek oraz wywoływanie plików RAW wymaga więcej czasu.
Zdjęcia seryjne
Aparat posiada kilka trybów seryjnych różniących się szybkością:
- HS (12 kl/s) – tylko pliki JPEG,
- H ( 9 kl/s), M (6 kl/s) oraz L (3 kl/s) – pliki RAW i/lub JPEG.
Model XQ1 dysponuje też kilkoma trybami bracketingu:
- ekspozycji – 3 zdjęcia przesunięte między sobą o 1/3–1 EV,
- czułości ISO – 1 zdjęcie zapisane 3 razy ze zmienioną na drodze programowej czułością,
- symulacji filmu – 1 zdjęcie zapisane 3 razy z symulacją filmu ustawioną na PROVIA, VELVIA, ASTIA,
- zakresu dynamiki – 3 zdjęcia z dynamiką ustawioną na 100, 200 i 400%.
Pomiary wykonaliśmy korzystając z karty Sandisk Extreme Pro UHS-I 633×95MB/s. Wyniki testów zaprezentowane są w formie poniższych wykresów.
Deklarowaną przez producenta szybkość serii aparat uzyskuje bez żadnego problemu. Z instrukcji obsługi możemy wyczytać, że dla maksymalnych prędkości Fuji XQ1 zarejestruje 200 zdjęć dla trybu HS oraz odpowiednio 14, 11, 9 oraz 8 dla wolniejszych trybów. I tak jest rzeczywiście. Po zapełnieniu bufora aparat zachowuje się tak, jakby przechodził automatycznie do trybu L. By uzyskać ponownie dostęp do szybkich serii, należy puścić oraz znów wcisnąć spust migawki.
Podrozdział ten podsumowujemy pełnym zestawieniem.
Format | Całkowita liczba zdjęć |
Szybkość do zapełnienia bufora |
Szybkość po zapełnieniu bufora |
Średnia szybkość zapisu danych |
[-] | [kl/s] | [kl/s] | [MB/s] | |
SH – JPEG | 98 | 12,95 | 3,05 | 17.31 |
H – RAW | 95 | 9,24 | 2,81 | 61.1 |
H – JPEG | 95 | 9,31 | 2,98 | 16.8 |
M – RAW | 86 | 6,14 | 2,73 | 55.3 |
M – JPEG | 96 | 6.17 | 2,93 | 16,9 |
L – RAW | 86 | 2,88 | 2,88 | 55.3 |
L – JPEG | 90 | 3,04 | 3,04 | 15.9 |
Podsumowanie może być tylko jedno: wyniki pomiaru szybkości są bardzo zadowalające.
Autofokus
System ustawiania ostrości w Fuji XQ1 działa w oparciu o detekcję hybrydową, czyli bazująca na pomiarze kontrastu, ale także detekcji fazy. Dysponujemy następującymi trybami ustawiania ostrości:
- pojedynczym z możliwością wyboru pola autofokusu,
- pojedynczym wielopolowym,
- manualnym,
- ciągłym,
- śledzącym.
Aparat dysponuje też trybem Pre-AF. Jego aktywacja spowoduje, że XQ1 będzie ciągle próbował ustawiać ostrość, nawet gdy nie dotykamy spustu migawki.
Ustawianie ostrości w XQ1 odbywa się bardzo szybko i celnie – przy dobrym oświetleniu autofokus w najnowszym kompakcie Fuji zachowuje się poprawnie. Podczas wykonywania zdjęć przykładowych nie doświadczyliśmy żadnych problemów, a szybkość jego działania była zadowalająca. Przy gorszym oświetleniu układ autofokusu przełącza się w tryb kontrastowy, co uwidacznia się typowym „pompowaniem”. Możemy też aktywować wspomaganie doświetlającą diodą – trzeba wspomnieć, że jej światło jest dość silne, więc nie zalecamy wykorzystywać jej przy fotografowaniu ludzi.
W trybie MF do ręcznego ustawiania ostrości służy pierścień na obiektywie. Delikatne nim poruszenie powoduje – jeśli taką opcję wybierzemy w menu konfiguracji – automatyczne powiększenie fragmentu kadru wybranego jako pole autofokusu, tak by dokładniej śledzić proces nastawy ostrości. Wciśnięcie lewego przycisku kierunkowego skutkuje chwilowym uruchomieniem układu autofokusu w celu szybkiego dostrojenia ostrości. Dodatkową zaletą jest możliwość użycia funkcji „focus peaking”.
Pomiar ekspozycji
Aparat XQ1 wykonuje pomiar warunków ekspozycji w trybach:
- matrycowym (rozpoznającym typowe warunki fotograficzne),
- punktowym (centrum kadru),
- wielopolowym (uśredniającym ekspozycję w całym kadrze).
- Umożliwia też kompensację ekspozycji w zakresie ±3 EV.
Do pracy algorytmów ekspozycji nie mamy większych zastrzeżeń. Podczas okresu testowego wykonane aparatem fotografie cechowało poprawne naświetlenie, choć można pokusić się o stwierdzenie, że XQ1 preferuje lekkie prześwietlenie. Dokładne pomiary potwierdzają to odczucie – aparat naświetla zdjęcia mocniej o 1/2 EV.
Lampa błyskowa
Wbudowana lampa błyskowa ma zasięg od 50 cm do 7.4 m dla szerokiego kąta oraz od 80 cm do 2.7 m dla najdłuższej ogniskowej (czułość AutoISO). Pod prawym przyciskiem kierunkowym odnajdziemy opcje związane z trybem pracy lampy:
- lampa wyłączona,
- błysk automatyczny,
- błysk wypełniający,
- synchronizacja z długimi czasami.
Typowy test siły błysku lampy, jaki przeprowadzamy, polega na zrobieniu zdjęcia z czasem ekspozycji 1/100 s, czułością ISO 100 i przysłoną f/8.0. Ogniskową obiektywu ustawiamy na ekwiwalent 50 mm.
Fuji XQ1 | Nikon P7800 |
Lampa, w którą wyposażono aparat Fuji XQ1, jest stosunkowo słaba. Co prawda widać efekt jej działania na zdjęciu powyżej, musimy być świadomi, że bardziej przyda się ona do doświetlania pierwszego planu a nie całej sceny.
Kolejne zdjęcia zostały wykonane przy przełączeniu w tryb P (aparat ustawił 1/50 s oraz f/4.2) oraz dodatkowo z automatycznym doborem wartości ISO (aparat podniósł czułość do wartości ISO 3200).
Tryb P (ISO 100) | Tryb P (AutoISO) |
Gdy zdajemy się na automatykę, aparat wydłuża czas migawki do wartości 1/50 s. To dość długi czas, który może powodować rozmazanie poruszających się ludzi. Ograniczeniem jest szybko ciemniejący obiektyw – widzimy wyraźnie, że dla ekwiwalentu ogniskowej 50 mm aparat próbował otworzyć maksymalnie przysłonę. W tym wypadku do wartości f/4.2.
Stabilizacja
Fuji XQ1 został wyposażony w system optycznej stabilizacji obrazu:
- ciągła (z detekcją ruchu lub bez niej),
- tylko przy fotografowaniu (z detekcją ruchu lub bez niej),
- wyłączona.
Największa odległość między wykresami to 2 EV i na tyle właśnie oceniamy skuteczność stabilizacji. Nie jest wartość wybitna, choć z drugiej strony przy takiej konstrukcji obiektywu wydaje się zupełnie wystarczająca.
Programy tematyczne
Aparat wyposażony jest w następujące tryby tematyczne (pisownia oryginalna):
- Portret,
- Wygła – portret z wygładzeniem skóry,
- Krajobraz,
- Sport,
- Noc – podbijający ISO,
- Noc (statyw) – używający niskiego ISO, czyli ze statywem,
- Fajerwerki,
- Zachód słońca,
- Śnieg,
- Plaża,
- Pod wodą,
- Przyjęcie,
- Kwiat,
- Tekst.
Filtry cyfrowe
Aparat XQ1 dysponuje zestawem kilku filtrów cyfrowych:
- aparat zabawka,
- miniatura,
- kolor pop,
- wysoka tonacja,
- dynamiczny ton,
- kolor częściowy:
- czerwony,
- pomarańczowy,
- żółty,
- zielony,
- niebieski,
- fioletowy.
Dostępne są także następujące tryby fotograficzne:
- panorama,
- kontrola ostrości – wykonujący serię do 3 zdjęć tak, by ostrość ustawiona była na fotografowany obiekt z rozmyciem tła za nim,
- tryb mało światła – wzmacniający klarowność zdjęć wykonywanych przy słabym oświetleniu poprzez uśrednianie 4 ekspozycji w 1,
- wielokrotna ekspozycja – łączący 2 kolejne zdjęcia w 1.
Panoramy
Panoramy wykonujemy na szerokim kącie obiektywu. Oznacza to, że jeżeli obiektyw jest w innej pozycji, aparat nie rozpocznie rejestracji panoramy do momentu, w którym nie skorygujemy ustawienia zoomu. Przed rozpoczęciem tworzenia panoram możemy zadecydować o jej kącie oraz kierunku prowadzenia aparatu.
By zarejestrować panoramę, wystarczy wcisnąć spust migawki i przesuwać aparat. W czasie tworzenia panoramy nie musimy trzymać wciśniętego spustu cały czas. Natomiast jego powtórne wciśnięcie powoduje, że aparat przerywa tworzenie panoramy i nie zapisuje żadnego zdjęcia na kartę.
Analizując panoramy wytworzone przez aparat XQ1, możemy uznać, że są dobrze składane – choć zdarza się, że łączenie krzywizn (np. budynków) nie jest idealne – szczególnie, gdy znajdują się one na brzegu kadru. Ciekawostką jest sporadyczne gubienie się algorytmu: widać to dokładnie na przykładzie z wieżowcem. Możemy także narzekać na wymuszanie szerokiego kąta, co w naszej ocenie jest sporym ograniczeniem.
Filmowanie
Fujifilm XQ1 posiada dedykowany przycisk pozwalający rozpocząć nagrywanie filmów w dowolnym momencie. Podczas nagrywania można nadal wykonywać zdjęcia, korzystając ze spustu migawki. Aparat oferuje nagrywanie filmów w następującej rozdzielczości:
- 1920×1080; 60 i 30 kl/s,
- 1280×720; 60 i 30 kl/s,
- 640×480; 30 i 80 kl/s,
- 320×240; 150 kl/s,
- 320×112; 250 kl/s.
Poniżej przedstawiamy przykłady jakości dla różnych kodeków.
- 1920×1080, 60 kl/s: 46 MB, 38.1 Mbps, 0.29 bpp
- 1920×1080, 30 kl/s: 42 MB, 37.8 Mbps, 0.58 bpp
- 1280×720, 60 kl/s: 20 MB, 19.7 Mbps, 0.33 bpp
- 1280×720, 30 kl/s: 22 MB, 19.7 Mbps, 0.66 bpp
- 640×480, 30 kl/s: 5.9 MB, 4.57 Mbps, 0.33 bpp
- HS 80 kl/s: 7.0 MB, 2.3 Mbps
- HS 120 kl/s: 4.6 MB, 618 kbps
- HS 240 kl/s: 9.0 MB, 740 kbps
Niestety, jakość rejestrowanych filmów w najlepszej jakości (60p) nie jest dobra. Widać wyraźnie skutki stosowania mocnej kompresji materiału. Gdy weźmiemy pod uwagę, że dla kodeków rodziny h.264 wartość współczynnika bitów na piksel (bpp) 0.3 jest wystarczająca do dynamicznych scen, podczas gdy kadry nocne lub statyczne zadowolą się nawet 0.15 – w tej sytuacji efekty kodowania obrazu przez oprogramowanie Fuji XQ1 może powodować pewien niedosyt. Okazuje się, że o ile nie potrzebujemy szybkości 60 kl/s dla spowolnienia akcji – lepszym rozwiązaniem będzie stosowanie szybkości 30 kl/s.
Kolejne klipy to testy sprawdzające jak zachowują się układy stabilizacji oraz zooma. Dodatkowo zarejestrowaliśmy materiał pozwalający ocenić widoczność tak zwanego efektu galaretki (ang. jelly effect, czyli chwiania się szybko poruszających się motywów), będącego wynikiem sekwencyjnego sczytywania danych z matrycy (ang. rolling shutter).
- Stabilizacja włączona: 42 MB
- Stabilizacja wyłączona: 37 MB
- Demonstracja efektu tzw „galaretki” (ang: jelly): 29 MB
- Demonstracja pracy mechanizmu zoom: 51 MB
Praca układów autofokusu także nie napawa optymizmem. W wypadku szybciej poruszających się obiektów potrafi się on zgubić, choć należy pochwalić brak w takiej sytuacji chaotycznych prób łapania ostrości za wszelką cenę. Także słyszalny szum wiatru może psuć odbiór klipu. Musimy pochwalić sprawnie działające układy stabilizacji obrazu – przy maksymalnej ogniskowej aparat prawidłowo korygował drgania.
Łączność WiFi
Dzięki interfesjowi bezprzewodowemu możemy przesłać wykonane zdjęcia do smartfonu czy komputera. Niestety, oprogramowanie nie umożliwia zdalnego sterowania aparatem.
By skorzystać z funkcji WiFi, trzeba jedynie zainstalować odpowiednią (darmową) aplikację oraz podłączyć się do punktu dostępowego udostępnianego przez aparat. W tym miejscu musimy podkreślić ciekawe podejście do procesu nawiązywania połączenia telefonu z aparatem. Otóż nie trzeba wpisywać żadnych haseł – w telefonie wybieramy sieć WiFi, a aktywacja programu Camera App spowoduje wyświetlenie na aparacie komunikatu z prośbą o potwierdzenie, czy zdalna aplikacja ma mieć dostęp do danych. Innymi słowy – producent zakłada, że osoba pragnąca przesyłać zdjęcia ma także w ręku aparat fotograficzny.
W praktyce okazuje się, że przekazywanie zdjęć drogą bezprzewodową przebiega bardzo sprawnie, a proces nawiązywania połączenia z aparatem nie nastręcza trudności. Oprócz przekazywania zdjęć aparat oferuje nam wykorzystanie modułu GPS telefonu. W tym wypadku aplikacja w telefonie przekaże dane o położeniu geograficznym do aparatu fotograficznego, który użyje ich do tagowania wykonywanych zdjęć.