Wygodę użytkowania PEN E-PL3 najlepiej porównać do aparatów kompaktowych. W porównaniu z nimi utrudnienie stanowi brak wbudowanej lampy błyskowej. Możliwość zmiany obiektywu jest jednocześnie udogodnieniem, ze względu na większą wszechstronność i lekkim utrudnieniem, gdyż większość obiektywów ma rozmiary znacznie większe niż w kompaktach. Przez to aparat ten w zasadzie nie daje się nosić w kieszeni. E-PL3 nie ma wyprofilowanego uchwytu, ale przy jego małych rozmiarach można to uznać za cechę, a nie za wadę.

Pod względem funkcjonalności przycisków i pokręteł E-PL3 wypada pozytywnie. Aparat obsługuje się szybko i wygodnie. Kłopoty z wygodnym posługiwaniem się małymi przyciskami mogą mieć jedynie osoby o dużych dłoniach.

Generalnie użytkowanie Olympusa E-PL3 oceniamy dobrze. Niemały wpływ na to ma spora swoboda w konfigurowaniu ustawień aparatu do własnych potrzeb. Wygodny jest również panel sterowania zawierający najważniejsze parametry wykorzystywane podczas fotografowania.

Obiektywy

Olympus E-PL3 jest aparatem systemu Mikro Cztery Trzecie, w którym oferta obiektywów jest systematycznie powiększana. Razem z premierą nowych PEN-ów, światło dzienne ujrzały również cztery nowe obiektywy. Aktualna oferta producenta w zakresie obiektywów wygląda następująco:

• Olympus M.Zuiko Digital 9–18 mm f/4.0–5.6 ED – szerokokątny zoom,
• Olympus M.Zuiko Digital 12 mm f/2.0 ED – stałoogniskowy obiektyw szerokokątny,
• Olympus M.Zuiko Digital 14–42 mm f/3.5–5.6 ED – kitowy obiektyw (standardowo dostarczany w zestawie z E-PL1),
• Olympus M.Zuiko Digital 14–42 mm f/3.5–5.6 II – nowsza wersja kitowego obiektywu,
• Olympus M.Zuiko Digital 14–42 mm f/3.5–5.6 II R – najnowsza wersja kitowego obiektywu, który sprzedawany jest w zestawie z E-PL3,
• Olympus M.Zuiko Digital 14–150 mm f/4.0–5.6 ED – klasyczny, uniwersalny „spacer zoom”,
• Olympus M.Zuiko Digital 17 mm f/2.8 – tzw. „naleśnik” czyli niewielkich rozmiarów stałoogniskowy obiektyw szerokokątny,
• Olympus M.Zuiko Digital 40–150 mm f/4.0–5.6 ED – teleobiektyw zoom,
• Olympus M.Zuiko Digital 40–150 mm f/4.0–5.6 ED R – nowsza wersja teleobiektywu zoom zaprezentowana razem z E-PL3,
• Olympus M.Zuiko Digital 45 mm f/1.8 – teleobiektyw stałoogniskowy,
• Olympus M.Zuiko Digital 75–300 mm f/4.8–6.7 ED – teleobiektyw zoom.

W systemie Mikro Cztery Trzecie do dyspozycji mamy również obiektywy Panasonika, które są w pełni kompatybilne z E-PL3. Aktualnie producent ten oferuje następujące obiektywy:

• Panasonic G VARIO 7–14 mm f/4.0 ASPH,
• Panasonic LUMIX G FISHEYE 8 mm f/3.5,
• Panasonic LUMIX G 14 mm f/2.5 ASPH.,
• Panasonic G VARIO 14–42 mm f/3.5–5.6 ASPH. MEGA O.I.S.,
• Panasonic G VARIO 14–45 mm f/3.5–5.6 ASPH. MEGA O.I.S.,
• Panasonic G VARIO HD 14–140 mm f/4.0–5.8 ASPH. MEGA O.I.S.,
• Panasonic LUMIX G 20 mm f/1.7 ASPH,
• Panasonic Leica DG SUMMILUX 25 mm f/1.4 ASPH.,
• Panasonic DG MACRO-ELMARIT 45mm f/2.8 ASPH. MEGA O.I.S.,
• Panasonic G VARIO 45–200 mm f/4–5.6 MEGA O.I.S.
• Panasonic Lumix G Vario 100–300 mm f/4.0–5.6 MEGA O.I.S.

Na tym nie koniec dobrych wiadomości. Ostatnio zaczęły pojawiać się pierwsze modele obiektywów producentów niezależnych. W momencie powstawania tego artykułu użytkownicy E-PL3 mogą zaopatrzyć się w następujące obiektywy:

• Voigtlander Nokton 25 mm f/0.95,
• Samyang 7.5 mm f/3.5 UMC Fish-eye MFT.

Widać zatem, że oferta obiektywów jest całkiem spora, a w przyszłości jeszcze może się powiększyć. Poza tym warto pamiętać o szerokiej gamie przejściówek do innych systemów, włącznie z systemem Cztery Trzecie oraz obiektywami OM Olympusa.

Szybkość

Czas, jaki potrzebny jest do uzyskania przez Olympusa E-PL3 gotowości do wykonywania zdjęć zależy od ilości materiału zapisanego na karcie pamięci. W naszym teście używaliśmy karty Kingston SD HC 32GB. Z czystą, świeżo sformatowaną kartą aparat potrzebował na to około 3 sekund. Po zapełnieniu karty do ponad 90%, czas ten wzrósł do ponad 11 sekund. Reakcja na wciskanie przycisków jest szybka i wszystkie operacje odbywają się płynnie. Również przeglądanie zdjęć, ich powiększanie oraz wyświetlanie miniaturek nie przysparza problemów pod tym względem. Drobne opóźnienie rzędu 2–3 sekund pojawia się jedynie przy ładowaniu zestawu 100 miniaturek. Formatowanie naszej karty zajęło około 7 sekund.

Zdjęcia seryjne

W Olympusie E-PL3 mamy do dyspozycji dwa tryby zdjęć seryjnych. W obydwu trybach dostępne są wszystkie ustawienia dotyczące rozmiarów i jakości zdjęć. Różnią się one jedynie maksymalną szybkością wykonywania zdjęć. W zależności od ustawień użytkownika tryb szybki może maksymalnie wykonać około 5 kl/s albo 4 kl/s. W trybie wolnym mamy do dyspozycji następujące szybkości: 1, 2 albo 3 kl/s.

Test szybkości wykonaliśmy z kartą Kingston SD HC 32.0 GB – dziesiątej klasy szybkości. Czułość ustawiliśmy na ISO 1600, a czas otwarcia migawki na 1/1000 sekundy. Każda z testowych serii trwała 30 sekund. Zdjęcia w formacie ORF zajmują prawie 15.0 MB, a pliki JPEG Large Super Fine o rozdzielczości 4032×3024 pikseli około 7.0 MB. Otrzymaliśmy następujące rezultaty:

Generalny wniosek jaki snujemy z powyższej tabeli jest taki, że maksymalna liczba zdjęć w długiej serii zależy od szybkości zapisu na kartę, czyli między innymi od wybranego formatu zapisu. Wybór trybu wpływa jedynie na szybkość początkową, co pokazują poniższe wykresy momentów czasu wykonania zdjęć przy różnych ustawieniach trybu seryjnego i różnych formatach zapisu.

Seria H 5 kl/s JPEG

Seria H 5 kl/s RAW

Seria H 5 kl/s JPEG+RAW

Seria L 1 kl/s JPEG

Seria L 1 kl/s RAW

Seria L 1 kl/s JPEG+RAW

Seria L 3 kl/s JPEG

W najszybszym trybie zdjęć seryjnych zmierzona przez nas początkowa szybkość okazała się wyższa od nominalnej. Przy zapisie w formacie JPEG aparat wykonał 9 zdjęć w ciągu 1.5 sekundy. Daje to szybkość 6 kl/s zamiast 5 kl/s. Niestety potem szybkość spada poniżej 1.6 kl/s, ale kolejne ekspozycje wykonywane są w równych odstępach czasu. Przy zapisie w formacie ORF szybkość 6 kl/s utrzymywana jest tylko w ciągu pierwszej sekundy od naciśnięcia spustu migawki. Potem szybkość spada minimalnie poniżej 0.9 kl/s. Przy jednoczesnym zapisie JPEG i ORF początkowa szybkość okazała się zgodna z nazwą trybu i utrzymywała się przez prawie 1.5 sekundy. Potem szybkość spada poniżej 0.6 kl/s.

W najwolniejszym trybie przy zapisie w formacie JPEG oraz RAW aparat był w stanie utrzymać stałą szybkość przez cały czas testu. Szybkość ta okazała się troszeczkę wyższa niż 1 kl/s. Przy jednoczesnym zapisie JPEG i ORF, stała szybkość utrzymywała się przez pierwsze 10 sekund. Potem seria zwolniła poniżej 0.4 kl/s.

Sprawdziliśmy jeszcze serię 3 kl/s przy zapisie w formacie JPEG. Wysoka szybkość serii utrzymywała się przez pierwsze 4 sekundy i wyniosła 3.25 kl/s. Potem przez kolejne 12 sekund szybkość wynosiła ponad 1.8 kl/s. Wtedy pojawiła się ponad jednosekundowa przerwa i powrót do w miarę równomiernego wykonywania zdjęć do końca testowej serii.

Stabilizacja obrazu

Olympus E-PL3 został wyposażony w mechanizm stabilizacji matrycy. Może on pracować w trzech trybach:

• IS1 – stabilizacja w obu kierunkach,
• IS2 – stabilizacja w kierunku pionowym,
• IS3 – stabilizacja w kierunku poziomym.

W celu przetestowania skuteczności stabilizacji obrazu wykonujemy co najmniej 20 zdjęć z wyłączoną oraz co najmniej 20 zdjęć z włączoną stabilizacją. Takie serie powtarzamy dla różnych wartości czasu ekspozycji. Tym razem użyliśmy obiektywu kitowego ustawionego na ogniskową 42 mm, a zakres czasów ekspozycji zawierał się w przedziale od 1/100 sekundy do 0.6 sekundy. Sprawdziliśmy, ile zdjęć w danej serii jest poruszonych. Otrzymane wyniki prezentujemy na poniższym wykresie, w formie odsetka liczby zdjęć poruszonych w stosunku do całkowitej liczby zdjęć w serii. Zero na skali poziomej odpowiada najkrótszej ekspozycji czyli 1/100 sekundy.

Skuteczność stabilizacji oceniamy jedynie na 2 EV. Taki wynik może nie przynosi wstydu, ale też nie jest powodem do dumy. Pod tym względem E-PL3 lokuje się w dolnej strefie stanów średnich.

Czyszczenie matrycy

W bezlusterkowcach automatyczne czyszczenie matrycy jest dość istotne. W trakcie wymiany obiektywu nie jest ona chroniona ani lustrem, ani zamkniętą migawką, tak jak ma to miejsce w lustrzankach. W efekcie nietrudno, aby na matrycy znalazły się drobne pyłki i inne zabrudzenia. Podczas testowania Olympusa E-PL3 matryca pozostała na tyle czysta, że nie musieliśmy jej czyścić. Można zatem uznać, że system automatycznego czyszczenia matrycy jest skuteczny.

Lampa błyskowa

Olympus E-PL3 nie ma wbudowanej lampy błyskowej. W zestawie z aparatem dostajemy jednak zewnętrzną lampę FL-LM1, którą w razie potrzeby można umieścić na stopce, podłączając ją do gniazda akcesoriów dodatkowych. Lampa nie ma własnego zasilania i korzysta z akumulatora aparatu. Jej liczba przewodnia to 10 (ISO 200), czyli tyle samo co we wbudowanej lampie E-P3. Może ona pracować w następujących trybach:

• błysk automatyczny,
• błysk dopełniający,
• wyłączenie błysku,
• redukcja efektu czerwonych oczu,
• synchronizacja z długimi czasami migawki (synchronizacja z pierwszą kurtyną),
• redukcja efektu czerwonych oczu wraz z synchronizacją z długimi czasami migawki,
• synchronizacja z długimi czasami migawki (synchronizacja z drugą kurtyną),
• ręczny: pełny błysk, 1/2, 1/4, 1/8, 1/16 1/32 oraz 1/64 mocy.

Minimalny czas synchronizacji wynosi 1/180 sekundy, a kompensację mocy błysku ustawiać można w zakresie ±3 EV w skoku co 1/3, 1/2 lub 1 EV. Aparat posiada również gorącą stopkę, dzięki czemu podłączyć można kompaktową systemową lampę FL-14 o liczbie przewodniej 14. Poza tym z aparatem kompatybilne są wszystkie zewnętrzne lampy błyskowe E-Systemu.

Siłę błysku wbudowanej lampy błyskowej porównujemy zawsze wykonując zdjęcie przy czułości ISO 100, migawce 1/100 sekundy i przysłonie f/8.0. Wszystkie pozostałe ustawienia, jak na przykład kompensacja błysku, są w pozycji neutralnej. W związku z brakiem czułości ISO 100 w E-PL3, użyliśmy ISO 200 zwiększając jednocześnie wartość przysłony do f/11. Do porównania siły błysku wybraliśmy konkurenta z systemu mikro 4/3 – aparat Panasonic DMC-GF3. Dzięki temu mogliśmy do obydwu aparatów podpiąć ten sam obiektyw.

Olympus E-PL3 tryb M	Panasonic DMC-GF3 tryb M

Porównanie wypada równie słabo dla lamp z obydwu bezlusterkowców. Widać bardzo mało. W takim przypadku trudno dostrzec drobne różnice, a te na pewno duże nie są.

Drugi zestaw zdjęć do porównania wykonaliśmy w trybie P, pozwalając na to, by aparat dobrał wszystkie parametry ekspozycji. Olympus wybrał ISO 200, 1/60 s. f/1.7. Panasonic wybrał ten sam czas ekspozycji i przysłonę, ale czułość zwiększył do ISO 500.

Olympus E-PL3 tryb P	Panasonic DMC-GF3 tryb P

Wynik tego porównania nie jest trudny do przewidzenia. Panasonic ustawił wyższą czułość i zdjęcie wydaje się lepiej doświetlone.

Autofokus

Olympus E-PL3 wyposażony jest w nowy system ustawiania ostrości FAST AF, działający w oparciu o detekcję kontrastu. Firma Olympus twierdzi, że jest to najszybszy system wśród obecnych aktualnie na rynku bezlusterkowców. Do wyboru mamy 35 obszarów ustawiania ostrości oraz tryb automatycznego ich wyboru. W słabych warunkach oświetleniowych, pracę autofokusu może wspomagać wbudowana lampka. Autofokus może działać w następujących trybach:

• pojedynczy (S-AF),
• ciągły (C-AF),
• ręczny (MF),
• pojedynczy z możliwością ręcznego poprawienia (S-AF+MF),
• ciągły ze śledzeniem.

Skuteczność automatycznego ustawiania ostrości sprawdziliśmy, wykonując serię ponad 40 zdjęć. Zdjęcia wykonane zostały obiektywem Panasonic G 20 mm f/1.7 ASPH przy przysłonie ustawionej na f/2.8. Przed każdym zdjęciem obiektyw był przeogniskowany. Następnie za pomocą programu Imatest zmierzyliśmy na nich rozdzielczość w centrum kadru. W ten sposób przeanalizować możemy procentowe wartości odchyłek od najlepszego pomiaru MTF50 całej w serii. Wyniki przedstawiamy na poniższym histogramie.

W tej kategorii E-PL3 wypadł znakomicie. Prawie 99% wszystkich zdjęć zmieściło się w przedziale do 1,5% odchyłki od najlepszego, a największa zarejestrowana odchyłka wyniosła zaledwie 3%. Taki wynik plasuje go w ścisłej czołówce pod względem celności automatycznego ustawiania ostrości.

Pomiar światła

Pomiar światła w Olympusie E-PL3 oparty jest o 324-strefowy system TTL, działając w zakresie od 0 do 20 EV (przy 17 mm, f/2.8 i ISO 100). Pracować może w następujących trybach:

• Digital ESP – pomiar matrycowy analizujący dane ze wszystkich 324 stref,
• centralnie ważony,
• punktowy,
• punktowy na światła,
• punktowy na cienie.

Kompensacja ekspozycji zawierać się może w zakresie ±3.0 EV w skoku co 1/3, 1/2 lub 1 EV. Dostępny jest również bracketing ekspozycji – 2, 3 oraz 5 klatek ze skokiem 1/3, 2/3 oraz 1 EV lub 7 klatek ze skokiem 1/3, 1/2 oraz 2/3 EV.